Người Phật tử tại gia sống giữa đời thường, chung lối với quần chúng, chia sẻ hoàn cảnh sinh sống và những thách thức hàng ngày. Chính vị trí gần gũi này tạo nên cơ hội độc đáo để truyền tải giáo pháp một cách tự nhiên và hiệu quả. Khi Phật tử tại gia biết áp dụng lời Phật dạy vào nếp sống gia đình, Phật giáo không những chỉ tồn tại như một lý thuyết xa vời, mà trở thành một thực tế sống động, chứng minh được giá trị thực tiễn của Chánh Pháp.
Tuy nhiên, điều kiện cần thiết để Phật giáo thực sự phổ biến khắp quần chúng không phải chỉ dừng lại ở việc nhân vật lãnh đạo hay các vị sư thầy giảng dạy giáo lý. Chính những hình ảnh sống động của cá nhân và gia đình Phật tử tại gia mới là bằng chứng thuyết phục nhất. Khi quần chúng thấy được sự thay đổi tích cực, hạnh phúc gia đình, và tinh thần vui vẻ trong những gia đình tu học Phật, họ mới thực sự tin tưởng và muốn bước vào con đường này.
Thách Thức Trong Việc Truyền Bá Phật Giáo Qua Hành Động
Người ta thường nói rằng con người luôn hướng tới lợi ích hiện tại, dễ hiểu hơn khi thấy được những kết quả cụ thể và rõ ràng. Nếu chúng ta chỉ kêu gọi quần chúng Quy Y Tam Bảo bằng những lời khuyên bảo lý thuyết mà chưa thấy được lợi ích thực tế, thì khó có thể thuyết phục được họ. Đây chính là một trong những khó khăn lớn nhất của công tác truyền bá Phật giáo.
Trên thực tế, khi quần chúng thấy những gia đình đã Quy Y Phật giáo nhiều năm mà tâm tính vẫn không thay đổi, vẫn còn rầy rà, giận dỗi, ghét, oán, họ dễ dàng rơi vào nghi hoặc. Họ quan sát thấy rằng Quy Y Phật giáo cũng không mang lại những thay đổi thực chất gì trong cuộc sống, giống như chỉ là một hình thức hình sự mà thôi. Việc này dẫn đến hậu quả ngược lại: thay vì khích lệ người khác tu học Phật, các Phật tử này lại trở thành chứng cứ sống cho thấy Phật giáo vô dụng, không hiệu quả.
Đó chính là lý do tại sao Phật tử tại gia tự dưa Phật giáo đến chỗ vô dụng, xóa nhòa hình ảnh của Chánh Pháp trước mắt quần chúng. Khi quần chúng nhận định rằng sự có mặt của Phật giáo là thừa thãi, không mang lợi ích gì cho gia đình hay xã hội, thì lớn rồi họ sẽ nghi ngờ: Phật giáo còn có thể sống được trong thế giới hiện đại này không?
Hình Mẫu Sống Là Bài Giảng Phật Pháp Hiệu Quả Nhất
Tính linh động của Phật giáo thể hiện rõ nhất qua hành động cụ thể của những người theo học Phật. Giáo pháp lý thuyết bao nhiêu cũng không bằng một hình mẫu sống thực tế mang đầy nước Từ Bi. Trong lịch sử Phật giáo, các vị Bồ-tát đã hiểu rõ điều này nên nhiều lần hiển thân cư sĩ, gia chủ để hóa độ quần chúng một cách tự nhiên.
Phật tử tại gia tu tập cúng dường tại gia đình, lan tỏa giáo pháp qua hành động tích cực
Vì vậy, Phật tử tại gia phải áp dụng Phật giáo để xây dựng gia đình mình thành nơi ấm áp, hạnh phúc như chứng cứ xác thực để quần chúng lấy đó làm tiêu chuẩn hướng về Phật giáo. Hình dáng của Từ Bi, Nhân Nhượng, Hỷ Xả v.v… đều biểu lộ qua con người Phật tử, đây là bài thuyết pháp sống linh động và rất hiệu quả. Giáo lý Phật pháp không phải để học thuộc lòng hay tranh luận lý thuyết suông, mà phải thực hành sống động qua thói quen, hành động, lời nói hàng ngày của người tu học.
Nếu Phật tử chỉ học giáo pháp bằng lý thuyết suông, không làm sống dậy một điểm nào qua con người mình, cũng không khác nào có kiến thức mà không có đức hạnh. Người như vậy không phải là Phật tử chân chính theo đúng nghĩa. Vì cá nhân không biết dùng Phật giáo để tu tập, lại là mục tiêu cho quần chúng khinh thường Phật giáo, xem Phật giáo là một hệ thống tín ngưỡng không thực tiễn.
Vai Trò Của Cộng Đồng Tu Học Phật
Trách nhiệm truyền bá Phật giáo trong quần chúng phần lớn do cộng đồng Phật tử tại gia đảm nhận. Cộng đồng tu học là hình ảnh gần gũi, thiết thực nhất với quần chúng, cho nên các vị Bồ-tát đa số hiển thân cộng đồng, như Đức Quan Thế Âm, Đại Thế Chí, Văn Thù, Phổ Hiền, Dược Vương v.v… Các Ngài muốn gần gũi thiết thực để hóa độ quần chúng nên phải mang hình thức giống như họ.
Tinh thần của Đại Thừa Phật giáo là lợi tha tích cực, mang nước Từ Bi chảy rộng khắp quần chúng. Vì vậy, hình dáng của cộng đồng tu học phải rất thích hợp, phải tươi sáng, hòa hợp, tràn đầy sức sống tích cực. Phật tử tại gia phải ý thức được trách vụ quan trọng to tát của mình và gắng thực hiện cho được phần nào nhiệm vụ đó.
Khi từng Phật tử tại gia hiểu rõ sứ mệnh này, họ sẽ tự giác trong việc hoàn thiện bản thân. Mỗi hành động, mỗi lời nói, mỗi thái độ của họ đều trở thành một phần của bài giảng Phật pháp vô hình. Gia đình hạnh phúc sẽ mở cửa hướng về Phật giáo, gia đình hòa thuận sẽ là minh chứng sống cho công lực của Chánh Pháp.
Ảnh Hưởng Sâu Sắc Của Hình Mẫu Sống
Ảnh hưởng sâu sắc tới tất cả quần chúng xuất phát từ những hình ảnh cá nhân và gia đình của các Phật tử tại gia. Phật giáo sẽ phổ biến khắp quần chúng khi nào Phật tử tại gia biết áp dụng Phật giáo vào nếp sống gia đình, khi nào họ thực sự sống đúng với lời Phật dạy. Phật giáo rất linh động, hữu ích khi cá nhân Phật tử biết thực hiện theo giáo lý.
Những vị giảng sư giảng rất hấp dẫn linh động, dùng khó khăn, kêu gọi quần chúng Quy Y Tam Bảo, nhưng đó chỉ gây hào hứng tức thời chứ không mong kết quả lâu dài. Nếu rải rác bên cạnh quần chúng có những gia đình đã Quy Y Phật giáo, sống theo lời Phật dạy, thân tâm tính năm nay khác năm xưa, sự rầy ra, giận dỗi, ghét, oán từng ít một mà biến mất, thay thế bằng yêu thương, nhân từ, bao dung, quần chúng sẽ thấy được sức mạnh thực sự của Phật giáo.
Đó là lý do tại sao việc tu tập của từng Phật tử tại gia không phải chỉ là việc cá nhân, mà có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với cộng đồng. Sự thay đổi tích cực của một người có thể truyền cảm hứng cho mười người khác, rồi từ mười người thành trăm người, ngàn người. Đây chính là cách Phật giáo thực sự lan tỏa trong xã hội, không qua lời thuyết pháp khô khan mà qua những hành động cụ thể, những cuộc sống chứng tỏ.
Trách Vụ Của Phật Tử Tại Gia
Phật tử tại gia phải ý thức rõ rằng mình không chỉ là người tu học để cầu công đức cho bản thân, mà còn là đại sứ Phật giáo trong cuộc sống hàng ngày. Mỗi lần gặp gỡ gia nhân, bạn bè, đồng nghiệp, họ hàng, quần chúng quanh mình đều là dịp để thể hiện giáo pháp. Không cần nói nhiều, chỉ cần sống như vậy đã là minh chứng sống cho sức mạnh của Phật giáo.
Trách nhiệm truyền bá Phật giáo trong quần chúng phần lớn do Phật tử tại gia đảm nhận. Các chùa chiền, trung tâm tu học là những nơi chuyên trường, nhưng thực tế tiếp xúc hàng ngày với quần chúng lại là các gia đình, các nơi làm việc nơi các Phật tử tại gia hoạt động. Các ngài muốn gần gũi thiết thực để hóa độ quần chúng nên hiển thân dưới dạng cộng đồng, và cộng đồng tu học cần những người hộ pháp thực sự có hành động.
Hình ảnh của Bồ-tát Quan Thế Âm Bồ-tát, Đại Thế Chí Bồ-tát, Văn Thù Bồ-tát, Phổ Hiền Bồ-tát, Dược Vương Bồ-tát v.v… đều là những biểu tượng của tinh thần lợi tha. Các Ngài có thể hiển hiện dưới bất cứ hình thức nào, từ quốc vương đến nông dân, từ giáo sư đến công nhân, để gần gũi và hóa độ quần chúng một cách hiệu quả nhất.
Kết Luận: Sống Phật Pháp Để Phổ Biến Phật Giáo
Phật giáo không phải là tôn giáo của những lý thuyết trừu tượng hoặc những nghi lễ hình sự. Đó là đạo sống, là hướng dẫn thực tiễn để con người đạt được hạnh phúc thực sự trong cuộc sống. Phật tử tại gia phải nhận ra rằng hành động hàng ngày của họ chính là pháp môn mạnh mẽ nhất để nói về Phật giáo với quần chúng.
Khi mỗi Phật tử tại gia sống thực tập theo lời Phật dạy – sống với Từ Bi, Nhân Nhượng, Hỷ Xả, Xả – họ không cần phải diễn thuyết dài dòng. Hình ảnh của họ đã nói hết. Gia đình hạnh phúc, hòa thuận, yên bình chính là bài kinh giáo quý báu nhất. Xã hội khi có nhiều gia đình như vậy sẽ từng ít một thay đổi theo hướng tốt đẹp, nhân ái hơn.
Đây chính là cách Phật giáo thực sự hiện diện trong đời sống, không phải ở những ngôi chùa hùng vĩ hoặc những bài giảng hoa mỹ, mà ở trong những gia đình tu học, những trái tim thực tập, những hành động mỗi ngày của Phật tử tại gia. Trách vụ cao cả này được giao phó cho từng Phật tử tại gia, và việc thực hiện hoặc không thực hiện nó sẽ quyết định liệu Phật giáo có thực sự phổ biến được hay không trong thế hệ tới.
Tài liệu tham khảo:
- Kinh Bốn Mươi Hai Chương
- Bổ Tát Địa Kinh (Bodhisattva Grounds Sutra)
- Công Phu Khóa Tu Của Phật Tử Tại Gia – Hòa Thượng Thích Thiện Hoa
