Con người muốn sống hạnh phúc, tâm thanh thần nhưng lại vẫn cứ ôm giữ các loại tâm tranh đấu, oán hận thì vĩnh viễn không thể nào đạt được. Đó chính là vòng luân hồi của nhân sanh. Phật Thích Ca Mâu Ni dạy chúng ta rằng, để thoát khỏi khổ đau và sống được an lạc thực thụ, ta cần tu theo đúng chánh pháp. Trong các giáo lý Phật giáo, có năm điều “Đường” (đường đi, hướng đi, tật pháp) giúp chúng ta định hướng cuộc sống một cách sáng suốt và tâm thanh thoát.
Năm điều này không phải là những điều cấm kỵ khắt khe, mà là những hướng dẫn thực tiễn từ Phật dạy, phù hợp với tâm lý con người hiện đại, giúp ta xây dựng nền tảng vững chắc cho tu hành và phát triển tâm linh.
Đường Thứ Nhất: Có Tài Đường Keo Kiệt Để Quý Trọng Sức Khỏe
Người hành thiền thanh tịnh với ánh sáng tự nhiên phía sau
Tiền khi sinh không mang theo, khi tử cũng không mang theo. Điều duy nhất quý giá mà ta có thể giữ gìn được trong cuộc sống chính là sức khỏe và tâm thanh tịnh. Sức khỏe là vốn liếng lớn nhất, vì nó là nền tảng để ta thực hiện bất cứ điều gì khác.
Trong dân gian có câu nói: “Không sợ kiếm ít tiền, chỉ sợ chết sớm”. Điều này phản ánh đúng triết lý sống của con người thông thái. Có sức khỏe thì ngại gì không kiếm được tiền. Nhưng ngược lại, nếu mất sức khỏe, thì dù có tiền cũng không thể tận hưởng được. Vì vậy, Phật dạy rằng chúng ta nên đường keo kiệt, tức là biết khi nào nên tiêu xài, khi nào nên tiết kiệm, để bảo vệ sức khỏe.
Sức khỏe không chỉ bao gồm thể xác mạnh khỏe, mà còn bao gồm tâm thần lành mạnh, không bị ám ảnh bởi lo âu, sợ sệt hay oán hận. Khi có sức khỏe, ta mới có thể tu tập chánh pháp một cách bền bỉ, mới có thể nêu cao tư tưởng lương thiện, mới có thể phục vụ xã hội và gia đình.
Đường Thứ Hai: Có Phước Đường Chỉ Đời Để Chân Thành Hưởng Thụ
Phước báo là kết quả tích lũy của những hành động thiện lành qua các kiếp sống. Mỗi con người khi sinh ra đều có một lượng phước phần nhất định. Con chắu đều có phước của con chắu, người cha mẹ không nên quá vì con chắu mà biến mình thành thân trâu ngựa.
Trong xã hội hiện đại, nhiều phụ huynh vì muốn con em hưởng phước, lại quá sức lao động, làm việc đêm ngày mà bỏ bê tâm linh, bỏ bê mối quan hệ gia đình. Thực chất, đây chính là sự lạm dụng phước báo. Phật dạy rằng chúng ta nên biết chỉ đời, tức là biết định hạng phước báo của mình, biết rằng mình có bao nhiêu phước thì hưởng bấy nhiêu, không nên chuốc thêm chuyện vì con em mà vượt quá khả năng của bản thân.
Khi ta chỉ đời một cách hợp lý, ta sẽ sống nhẹ nhàng, vui vẻ hơn. Không còn bị áp lực từ những mục tiêu quá cao, không còn bị sợ hãi mất mát. Thay vào đó, ta có thể chân thành hưởng thụ những gì mình đã có, tin tưởng vào quy luật nhân quả, biết rằng phước báo sẽ tự động đến theo tự nhiên nếu ta sống tốt.
Đường Thứ Ba: Có Tình Yêu Đường Buông Bỏ Để Quý Trọng Duyên Phần
Cặp vợ chồng tuổi cao ngồi bên cửa sổ nhìn về phía trước
Cuộc đời thật ngắn ngủi, tình yêu lại không dễ tìm kiếm. Duyên phần là điều tự nhiên, chúng ta không nên cưỡng lại hay chủ động cầu cầu. Cho dù yêu hay được yêu, tất cả đều là duyên phần, chúng ta nên đón nhận một cách tự nhiên.
Nhiều người vì quá chấp trước tình cảm, dành cả cuộc đời để tìm kiếm người hoàn hảo, nhưng kết quả lại chỉ là thất vọng liên tiếp. Phật dạy rằng chúng ta nên có tình yêu đường buông bỏ, tức là yêu thương nhưng không chấp trước, quan tâm nhưng không áp chế, để cho người khác tự do.
Khi ta buông bỏ tâm thái chuốc tình, ta sẽ tìm thấy sự bình an thực sự. Tình yêu khi ấy không phải là xiềng xích hay gông cùm, mà trở thành niềm vui, sự ủng hộ, sự hiểu biết lẫn nhau. Nếu hôm nay bạn buông bỏ, thì kiếp này nó sẽ không bao giờ đến với bạn nữa. Nhưng nếu bạn biết cách yêu thương một cách bình đẳng, thì tình yêu đó sẽ trở nên bền vững hơn, sâu sắc hơn.
Đường Thứ Tư: Tức Giận Đường Để Trong Lòng Để Giải Phóng Tâm Thần
Trong cuộc sống, ai cũng có thể phải gặp những chuyện khó khăn hay không vừa ý, nhưng chúng ta không nên vì thế mà “nộ khí xung thiên”. Tức giận là một cảm xúc tự nhiên, nhưng để tức giận ứ đọng lại trong lòng chính là tự làm hại chính mình.
Theo y học hiện đại, tức giận kéo dài sẽ gây hại cho gan, gây tăng huyết áp, làm suy yếu hệ miễn dịch. Nhưng theo Phật giáo, tức giận còn tạo ra karma xấu, gây ảnh hưởng đến tâm thần và hạnh phúc của chính mình lẫn người khác. Phật dạy rằng khi gặp sự tức giận, ta nên tìm cách để tức giận đó ra khỏi lòng.
Một cách hiệu quả để làm điều này chính là khai thông tâm tư, nói chuyện với những người tin cậy, giải thích lý do của sự tức giận. Khi ta thốt lộ cảm xúc ra ngoài, ta sẽ cảm thấy nhẹ nhàng hơn. Bạn bè, gia đình chính là “công cụ thông tức khí” tốt nhất, vừa có thể lắng nghe ta, vừa có thể cho những lời khuyên hữu ích. Ngoài ra, ta còn có thể thả lỏng tức giận thông qua thiền định, yoga, hay các hoạt động giải tỏa khác.
Đường Thứ Năm: Có Thù Hận Đường Ghi Nhớ Để Vươn Lên Và Tha Thứ
Ánh mặt trời lặn trên biển khoáng đạt với bầu trời đỏ cam
Lòng đạo khoáng đạt, dùng thiện lương nhân ái để đối đãi nhau. Gạt bỏ oán hận, không để ý những chuyện nhỏ nhặt, cũng không để thù hận trong lòng. Hãy làm cho mỗi ngày trong cuộc đời của bạn là một ngày vui sống.
Thù hận là loại tâm độc, nó không chỉ hại người khác mà hại chính mình nhiều hơn. Nhiều người vì quá bận tâm đến những người từng làm tổn thương mình, mà quên đi rằng cuộc sống chỉ còn mấy chục năm. Đó chính là lãng phí vô ích nhất của cuộc sống.
Người xưa sống được trường thọ vì họ có “tam bất tri”, tức là không cần biết ba điều: không cần biết oán hận, không cần biết tuổi tác, không cần biết bệnh tật. Điều này không có nghĩa là không quan tâm sức khỏe, mà là không để những lo lắng, sợ hãi đó ám ảnh tâm thần. Khi ta ghi nhớ thù hận nhưng quyết định tha thứ, ta sẽ tìm thấy sự tự do thực sự.
Tha thứ không phải là yếu đuối hay cam chịu, mà là sự mạnh mẽ của tâm thần. Khi ta có thể nhìn thẳng vào quá khứ, hiểu rõ nguyên nhân của những tổn thương, và quyết định không để nó kiểm soát hiện tại, ta đã vượt qua được những gì giàn buộc mình.
Cách Ứng Dụng Năm Điều “Đường” Vào Cuộc Sống Hàng Ngày
Những giáo lý Phật trên không phải chỉ là những triết lý trừu tượng, mà là những hướng dẫn thực tiễn mà chúng ta có thể áp dụng ngay vào cuộc sống hàng ngày. Mỗi sáng thức dậy, hãy tự nhắc nhở mình về năm điều “Đường” này. Hãy quý trọng sức khỏe của mình bằng cách ăn uống hợp lý, tập thể dục, không quá lao động. Hãy chỉ đời một cách hợp lý, không chuốc thêm áp lực không cần thiết cho bản thân hay gia đình.
Hãy buông bỏ những tâm thái chấp trước trong tình yêu, tin tưởng vào duyên phần, yêu thương một cách chân thành mà không đòi hỏi. Hãy khai thông tâm tư khi gặp tức giận, tìm người tin cậy để chia sẻ. Hãy tha thứ cho những người từng làm tổn thương bạn, không vì họ mà tự làm hại chính mình.
Sống Thanh Thần Chính Là Sống Theo Chánh Pháp
Sống thanh thần và an lạc không phải là một điều xa vời, mà chỉ cần chúng ta biết lắng nghe tiếng nói của Phật pháp, biết áp dụng những giáo lý này vào cuộc sống thực tế. Năm điều “Đường” mà Phật dạy chính là nền tảng vững chắc giúp ta xây dựng cuộc sống có ý nghĩa, tâm thanh thoát và hạnh phúc bền vững.
Khi ta bước lên con đường này, con đường của chánh pháp, ta sẽ nhận ra rằng sự thanh thần không phải là sự thiếu thốn hay từ bỏ, mà là sự tự do thực sự – tự do khỏi những xiềng xích của tham, sân, si. Hãy bắt đầu từ hôm nay, từ từng hành động nhỏ, để chứng tỏ rằng cuộc sống thanh thần là điều có thể đạt được.
