Phật giáo đã nâng cao vai trò của người phụ nữ từ gia đình, xã hội đến trong giáo đoàn – một quan điểm mới mẻ và tiến bộ thời bấy giờ. Những tư tưởng bình đẳng này vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay, khi xã hội hiện đại ngày càng công nhân việc bình đẳng giới.
Nếu ở nam giới, trí tuệ và sự quyết đoán mạnh mẽ được đưa lên hàng đầu, thì ở người phụ nữ, lòng tự bi và sự hiền dịu được xem là thước đo phẩm hạnh chuẩn mực nhất. Nói cách khác, phụ nữ là biểu tượng của tình cảm, là hiện thân của sự khoan hồng, bao dung. Chính những phẩm chất đáng quý ấy đã trở thành thế mạnh của nữ giới khi giao tiếp xã hội, khiến họ trở nên mạnh mẽ hơn, đẹp và hấp dẫn hơn.
Người ta thường nói: “Dịu dàng không phải là nhu nhược, dịu dàng mà vẫn cương quyết là bí ẩn của người phụ nữ.” Ngoài những đức tính quý báu ấy, tạo hóa lại ban cho phụ nữ một thiên chức mà nam giới khó có thể sánh được, đó là báo năng làm mẹ. Chính trong thiên chức này, đức hạnh của người nữ được nâng cao và ca tụng. Thử hỏi, có bà vợ nào không tưởng là một đứa trẻ, có bậc thánh nào lại không tự mẹ sinh ra? Sự thành tựu rực rỡ huy hoàng của mỗi đứa con đều có hình bóng lăng thám của người mẹ. Mẹ chính là gia tài quý nhất mà mỗi con người có được.
Vai Trò Mẹ Trong Truyền Thống Gia Đình Phật Giáo
Trong một gia đình nên nếp, gia phong, nếu không may có một đứa con hư hỏng, người cha có thể không quan tâm nhưng mẹ lại khác. Mẹ đau đớn, xót xa, và trong bất cứ tình huống xấu nào xảy ra với con, mẹ cũng cảm thấy mình có lỗi, chưa tròn bổn phận. Mẹ có thể bị gia đình, hay thế gian chê trách vì muốn “con hư tại mẹ”. Dù xấu dù đẹp, dù hoàn hảo hay tật nguyền thì con cũng vẫn là con của mẹ, là một phần máu thịt của mẹ.
Tấm lòng hy sinh vô điều kiện của người mẹ vì con em trong Phật giáo
Có những người mẹ đã hy sinh cả tuổi thanh xuân, cả cuộc đời mình để cứu mang những đứa con như thế. Sự nhân nại, đức hy sinh vô ngã ấy nào khác gì với tâm hạnh của chư Phật và Bồ tát, do vậy, dân gian thường ca tụng: “Mẹ là Phật, đại nguyên hoa thân; mẹ là hoa, hoa đẹp tuyệt trần.”
Tình thương của mẹ ngọt ngào vô tận, như nước trăm sông đều xuối dòng chảy về biển cả, lòng mẹ dạt dào hy sinh hết thảy vì con. Mẹ là điểm tựa tinh thần, là nhà từ vấn đáng tin cậy, là vị lương y chữa trị những căn bệnh phiền muộn, ưu sâu mỗi khi chúng ta trải gió trở trời, là người bạn trung thành và tận tuỳ duy nhất. Thế nên, nếu ai đó hỏi rằng hãy chỉ ra một người phụ nữ vĩ đại nhất trên đời này, chắc hẳn hầu hết nhân loại trên thế giới đều không ngần ngại mà đáp ngay rằng: “Đó là mẹ tôi.”
Phật Giáo Nêu Cao Địa Vị Và Vai Trò Phụ Nữ
Quay ngược thời gian trở về giai đoạn Phật giáo ra đời, trong bối cảnh lịch sử đầy biến động bởi sự phân biệt đẳng cấp hà khắc và tư tưởng trọng nam khinh nữ bám rễ trong xã hội ấn độ cổ đại, chúng ta có thể tìm thấy những bản Kinh mà Đức Phật đã nêu cao vai trò của phụ nữ nhằm góp phần hạn chế tình trạng bất bình đẳng ấy.
Trên cơ sở đề cao thiên chức làm mẹ, đánh vào quan niệm chỉ muốn sanh con trai, Đức Phật cho rằng nếu không có phụ nữ thì làm sao có được những ông, làm sao có được những vị anh hùng tài ba. Cụ thể, khi thấy vua Ba Tư Nước muốn phiền vì hoàng hậu Mạt Lợi vừa hạ sinh công chúa, Phật liền khuyên:
Nay Nhân chủ, ở đời
Có một số thiếu nữ
Có thể tốt đẹp hơn,
So sánh với con trai,
Có trí tuệ, giới đức
Khiến nhân mẫu thần phục
Rồi sinh được con trai
Là anh hùng quốc chủ
Người con trai như vậy,
của người vợ hiền đức,
Thật xứng là Đạo sư,
Giáo giới cho toàn quốc.
(Trích Tương Ưng Bộ Kinh. Tương Ưng Kosala. Phẩm Thứ Hai. Phần Người Con Gái)
Giáo Lý Phật Pháp Dành Cho Phụ Nữ
Trong Kinh Báo Ân có đoạn:
Mẹ hiện còn sống gọi là mặt trời chói sáng
Mẹ hiện khuất bóng gọi là mặt trời đã lặn
Mẹ hiện còn sống gọi là mặt trăng sáng tỏ
Mẹ hiện khuất rồi gọi là đêm tối u ám
Sự so sánh giữa mẹ với hai hình ảnh đẹp nhất vô vàn nhằm là cách tuyên dương đức hạnh cao quý của người phụ nữ và vị trí không thể thay thế của người mẹ trong gia đình. Vị thế của phụ nữ trong xã hội phải được bắt đầu từ gia đình. Khi và chỉ khi họ đóng vai trò quan trọng trong gia đình, họ mới thể hiện được vai trò của mình trong xã hội.
Chúng ta có thể thấy phụ nữ – những người chị, người mẹ đã và đang tham gia trong tất cả các lĩnh vực, ngành nghề và có những đóng góp to lớn trong sự phát triển của xã hội. Người phụ nữ trong giáo lý đạo Phật không còn đóng vai trò cái bóng của người đàn ông mà họ được đề cấp như một cá thể tự do, bình đẳng trong sự tu tập và giác ngộ.
“Nay Ananda, sau khi xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình trong Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng, nữ nhân có thể chứng được Dự lưu quả, Nhất lai quả, Bất lai quả hay A La Hán quả”. Phật giáo đã đề cao vai trò của người phụ nữ từ gia đình, xã hội đến trong giáo đoàn là một quan điểm mới mẻ và tiến bộ thời bấy giờ. Và những tư tưởng bình đẳng này vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.
Ý Nghĩa Của Phụ Nữ Phật Tử Trong Thời Đại Hiện Nay
Nhân ngày Quốc tế phụ nữ 8/3, ngày tôn vinh một nửa thế giới, xin kính chúc tất cả phụ nữ, đặc biệt là những người mẹ luôn vui vẻ, tự tin, bản lĩnh, tận dụng những điểm mạnh, những đức tính phẩm hạnh sẵn có, nỗ lực hết mình để đạt được nhiều thành công không chỉ trong gia đình, công việc mà cả trên bước đường tu học Phật Pháp.
Vai trò của phụ nữ Phật tử là rất quan trọng. Họ không chỉ là những người chị, người mẹ nuôi nấng thế hệ tương lai mà còn là những nhà giáo dục, những người truyền đạt giáo lý Phật pháp cho cộng đồng. Với tấm lòng hy sinh và sự kiên trì, phụ nữ Phật tử đang góp phần nâng cao nhận thức tinh thần của xã hội và lan tỏa chánh pháp.
Tài liệu tham khảo:
- Tương Ưng Bộ Kinh (Samyutta Nikaya)
- Kinh Báo Ân (Mahayana Mahaparinirvana Sutra)
- Truyền thống Phật giáo Việt Nam
