Chúng ta từ vô thỉ đến nay, đã tạo nghiệp ác vô lượng vô biên. Kinh Hoa Nghiêm nói: “Giả sử nghiệp ác có thể tương, mười phương hư không chẳng dung chứa hết.” Đây chính là lẽ sâu xa của nhân quả Phật giáo mà nhiều người chưa hoàn toàn hiểu rõ, dẫn đến sự nhầm lẫn về công đức tu hành.
Có một câu hỏi phổ biến trong cộng đồng Phật tử Việt Nam: “Tôi đã ăn chay nhiều năm, chuyên tâm niệm Phật, lắng nghe dạy về chánh pháp, nhưng tại sao vẫn gặp những chuyện xui xẻo, bất hạnh?” Câu hỏi này phản ánh sự lo lắng của nhiều người tu tập, và đó chính là lý do chúng tôi muốn tìm hiểu sâu hơn về mối quan hệ giữa tu hành, nhân quả và những biến cố trong cuộc sống.
Sư cô đang niệm Phật trong chùa, tạo không khí tâm linh yên tĩnh và thanh tịnh
Hiểu Đúng Về Nhân Quả Phức Tạp
Theo học thuyết nhân quả trong Phật giáo, việc chúng ta gặp phải những khó khăn, bất hạnh không phải lúc nào cũng là do kết quả của hành động xấu trong đời hiện tại. Chúng ta cần nhận thức rằng sự tu trì của một hành nhân, nếu quả chỉ thành không dời, thì có thể chuyển trọng báo, hậu báo thành hiện báo, khinh báo. Người phạm mặt thịt chỉ thấy sự kiết hung trước mặt, đâu biết được việc nhân quả đời trước và đời sau.
Bà Trương Thái, người rất tin Phật, ăn chay hơn hai mươi năm, thường đến chùa nghe giảng kinh pháp. Một hôm đang đi trên lộ để đem đồ ăn chay cho một vị sư huynh, bà bị xe can chết. Lúc đó vì không có ai nhìn thấy, nên nhân viên tuần phòng chỗ đi, đến ba ngày sau con châu hay được mời xin đem về chôn cất. Nhiều Phật tử Việt Nam nghe tin như thế đều kinh ngạc, lo lắng, đặc biệt là những người mới bắt đầu con đường tu tập.
Tuy nhiên, điều quan trọng là chúng ta phải hiểu rõ: nếu một người ăn chay, niệm Phật mà bị chết một cách thảm thương, đó không phải là chứng tỏ tu hành không có tác dụng, mà có thể là quả báo của nghiệp ác từ đời trước đang tiêu xong. Ngược lại, nếu một người làm ác mà hiện đời được phước, bảo, đó có thể là quả báo của nghiệp lành đời trước, chứ không phải quả báo của nghiệp ác đời hiện tại.
Sự Chuyển Hóa Của Nghiệp Báo
Kinh điển Phật giáo dạy rằng nghiệp ác có thể chuyển hóa theo nhiều cách khác nhau. Có những trường hợp quả báo nặng của kiếp trước bị chuyển thành quả báo nhẹ trong đời hiện tại. Đây gọi là “điều chế” nghiệp báo – một khái niệm sâu sắc mà những người chưa tu hành lâu năm có thể chưa nắm được.
Một kỳ tích lịch sử chứng minh điều này: Thời Tống, có vị Tăng sư ở chùa A Dục Vương muốn trùng tu tòa điện thập thế Xá Lợi. Vị Tăng sư này lấy bớp chắt tay trước Đạn Xá Lợi, máu ra nhiều lần rồi chết. Cùng lúc đó, Căn Thiên Vương sinh ra một đứa con trai. Từ khi mới lọt lòng, đứa bé thường khóc mãi không thôi. Bà vú bế nó đi chơi, đến chỗ treo bảng đề xây tháp Xá Lợi thì đứa bé không khóc, bỏng đi lại khóc to lên. Bà vú không biết làm sao, mới gỡ bảng đề xuống thường cầm để trước mặt nó, từ đó đứa bé không khóc nữa.
Vương nghe chuyện này lấy là lạ liền sai người đến chùa A Dục hỏi thăm vị Tăng khi trước, mới hay ông chắt tay chết đúng vào ngày sinh của con mình. Do nhân duyên đó, Thiên Vương một mình đứng ra sửa lại điện Xá Lợi. Đến khi đứa bé ấy được hai mươi tuổi, nhằm lúc vua Ninh Tông băng, không có Thái tử kế vị, mới di chiếu lập con của Căn Thiên Vương lên làm vua. Đứa bé này về sau được làm Hoàng Đế bốn mươi một năm, tức là vua Lý Tông nhà Tống.
Kỳ tích này cho thấy rằng một cái chết thảm thương không nhất thiết chứng tỏ tu hành không có hiệu quả. Nó có thể là sự “thay thế” của những quả báo nặng, giúp giải thoát những nghiệp ác trầm trọng hơn từ kiếp trước.
Chùa cổ với kiến trúc truyền thống nơi các Phật tử đến nhân dưỡng tu tập lâu dài
Chuyện Tăng Sư Giới Hiền Luận Sư
Một ví dụ nổi tiếng khác trong lịch sử Phật giáo là Luận Sư Giới Hiền ở Tây Vực. Ông là một vị Đạo Đức cao trong một thời kỳ, tiếng đón vang khắp bốn xứ Thiên Trúc. Tuy nhiên, do vì tục nghiệp, ông mang chứng bệnh dứt, đau đớn vô cùng, chịu không kham. Vừa lúc đó, trong một đêm, ông nằm mơ thấy ba vị Bồ Tát: Văn Thù, Phổ Hiền, Quan Thế Âm giáng lâm báo rằng:
“Người trong kiếp vô thỉ trước, nhiều đời làm vị quốc vương, bởi náy hại chúng sanh, nên sẽ phải bị lâu dài đọa vào ác đạo. Nhưng do đời nay người có công hoằng dương Phật pháp nên chuyển lại chịu sự khổ nhẹ ở nhân gian để tiêu trừ sự khổ lớn nhiều kiếp nơi Địa ngục.”
Giới Hiền Luận Sư nghe rồi liền rán chịu khổ, sám hối lâu ngày, bệnh lần lần thuyên giảm. Sau ba năm, Huyền Trang đến chùa Na Lan Đà. Giới Công báo Đề Tử nói trạng thái bệnh khổ của mình, chính người thuật lại cũng ngần ngại rồi lặp. Bao nhiêu đó cũng đủ biết sự khổ ấy là đường nào rồi! Nếu ba vị Bồ Tát không nói rõ nhân duyên kiếp trước, ngời đời sẽ báo Ngài Giới Hiền chẳng phải là bậc Đạo Đức cao, Tăng. Hoặc có kẻ lại cho rằng: một vị Đại tu hành mà còn bị chứng bệnh thảm thế ấy, thì Phật pháp có chi là linh nghiêm?
Không Nên Nghi Ngờ Đạo Pháp
Chúng ta cần hiểu rằng, vì chưa thấy rõ được mối liên hệ giữa nhân quả đời trước và đời sau, nên khi thấy những chuyện không hợp lý với hiểu biết của mình, chúng ta không nên dễ dàng nghi ngờ Phật pháp. Điều này rất nguy hiểm vì có thể khiến những người ít căn bản lành thời thật lòng đạo mất.
Nếu thấy người làm ác mà hiện đời được phước báo, chắc hẳn những người ít căn bản cũng khỏi niệm hưởng ưu tiên như thế. Sự nhận thức thiếu chính xác ấy chính là vì chúng ta chưa rõ về luật nhân quả phức tạp. Theo những bộ kinh, những kiến thức tổng kết từ thiền sư khai sáng, nhân quả không đơn giản như chúng ta tưởng. Có thể sự chuyển biến của những lớp tiền nhân hậu quả phức tạp không đồng, để đối quả nặng đời sau làm quả nhẹ hiện tại, hay chuyển quả nhẹ hiện tại thành quả nặng đời sau mà thôi.
Những người hiểu rõ lẽ này, dù cảnh ngộ thế nào, cũng quyết không nghi nhân quả sai lầm, lời Phật hứa đời. Ngược lại, kẻ không rõ lẽ, chắp chặt một khuôn khóp, chẳng biết có nhân quả phức tạp, cho nên sanh lòng nghi nan, truy ra đầu do không có chính kiến. Chúng ta đã khó có tha tâm đạo nhân, nên không dám ứng đoán quyết chắc được bà Trương ấy có được vãng sanh về Tây phương hay không. Nhưng việc có thể quyết định là: nếu làm lành thì tất được quả lành, làm dư phải mang ác báo. Nếu làm lành mà bị quả dư, đó là quả báo của nghiệp ác đời trước, chứ không phải quả báo của nghiệp lành đời này.
Không Nghi Ngờ, Tiếp Tục Tu Tập
Những người tu hành cần nhận thức rõ rằng ăn chay, niệm Phật với sự giáo dục từ Tam Bảo là lẽ nhất định không còn sai lầm. Những vị Thần trong mười phương ba đời hộ niệm, các vị Thiên Long Bát Bộ, Đại Lực Thần Vương thường theo hộ trì. Ở đây, nhân quả được hiểu không phải là sự “báo ứng” tức thời theo cách thông thường, mà là sự chuyển hóa tinh tế và phức tạp.
Lấy ví dụ về cách hạt giống được gieo trong ruộng: gieo sớm thì gặt sớm, gieo muộn thì gặt muộn, hoặc thiếu nước, chủ nước mạnh lôi kéo trước tiên. Cách này cũng tương tự với nhân quả Phật giáo. Khi quả đã chín muồi, nó sẽ bộc lộ. Nhưng có những quả báo nặng có thể bị chuyển hóa, tiêu xong đúng lúc để cho chúng ta được giải thoát nhanh hơn.
Tóm lại, việc tu tập ăn chay, niệm Phật hoàn toàn không sai. Những khó khăn, bất hạnh mà chúng ta gặp có thể là:
- Quả báo của nghiệp ác từ kiếp trước
- Sự chuyển hóa của nghiệp báo nặng thành báo nhẹ
- Những thử thách giúp chúng ta tinh tấn hơn trên con đường tu tập
- Duyên lành được tu hành trong lao khổ
Những người có căn bản tu hành vững chắc sẽ không bao giờ làm lay động lòng tin vào Phật pháp. Hãy tiếp tục tu hành với thành tâm, không để chuyện gì làm lung lay quyết tâm học Phật. Đây chính là cách tôn trọng Tam Bảo và đạt tới giải thoát tối thượng.
Tài liệu tham khảo:
- Kinh Hoa Nghiêm – Đại Tạng Kinh
- Luận Phật Học và lịch sử Phật giáo – Tác giả Âu Quang Pháp Sư
- Vấn đáp tu Phật – Từ các bộ kinh cơ bản trong Tạng kinh Phật giáo
