Trong lịch sử Phật giáo, không bao giờ thiếu những câu chuyện chứng minh rằng sự tuân thủ các quy tắc đạo đức của Phật dạy mang lại kết quả tâm linh sâu sắc. Một trong những câu chuyện được lưu truyền qua nhiều thế hệ là câu chuyện về hai vị khất sĩ đang trong cuộc hành trì đến thăm Đức Phật ở Tinh xá Kỳ Viên. Câu chuyện này không chỉ là một bài học mà còn là minh chứng sống động cho sự tương ứng giữa nhân, duyên và quả báo trong đạo Phật.
Những năm tháng tu học của người học Phật luôn gắn liền với hai yếu tố then chốt: hiểu biết đúng đắn về giáo lý và tuân thủ giới luật một cách chân thành. Giữa hai yếu tố này, giới luật (silasamvara) được xem là nền tảng vô cùng quan trọng, bởi nó không chỉ giúp người tu nhân từ với tất cả chúng sinh mà còn tạo lập những nhân duyên tốt lành cho tương lai. Trong đạo Phật, không có sự cưỡng chế hay bất kỳ quyền lực ngoài nào có thể miễn trừ cho người vi phạm giới luật – chỉ có sự tự giác và tự trách của mỗi người tu học.
Chuyến Hành Trì Đầy Thử Thách
Hai vị khất sĩ từ thành Vương Xá xuất phát với một mục tiêu chung là thỉnh kinh pháp từ Đức Phật. Tuy nhiên, con đường giữa hai nước dài và vô cùng khắc nghiệt. Những vùng đất hoang mạc, thiếu nước uống, khí hậu nóng bức – tất cả đều là những thử thách lớn cho các vị hành giả tu học.
Khi đi được quãng đường, hai vị phát hiện ra chỉ còn một dòng nước cũ, nước đã khô cạn từ lâu và trong nước lại có vi trùng, hoàn toàn không thể uống được. Tình cảnh khó khăn này thực sự đặt ra một dỡn chọn lựa khó khăn – là phải hy sinh sự tuân thủ giáo luật để bảo toàn tính mạng, hay là giữ vững tinh thần tu học.
Hai Con Đường Khác Nhau Dẫn Đến Hai Kết Quả Khác Nhau
Vị khất sĩ thứ nhất lập luận rằng tính mạng là quan trọng nhất. Nếu không uống nước cứu sống bản thân, thì dù gặp được Đức Phật cũng chẳng có ý nghĩa gì. Vị này cho rằng Đức Phật nhân từ, nhất định sẽ thông cảm cho người tu học khi đó là trong hoàn cảnh sinh tử cấp bách. Với suy luận này, vị khất sĩ đã uống nước.
Vị khất sĩ thứ hai có quan điểm khác biệt. Ngài nói: “Không được! Giới luật của Phật có dạy rất rõ là hãy lấy từ bi làm đầu. Nếu sát sinh để sinh tồn thì dù có thấy Phật cũng vô ích. Mình thà chết mà giữ giới, còn hơn sống sót mà phạm giới”. Với quyết tâm kiên định, vị này từ chối uống nước và tiếp tục con đường tìm kiếm Phật pháp, mặc dù phải chịu cơ quai, khát khô, đói rét.
Vị khất sĩ kiên định giữ giới luật dù gặp thử thách lớn lao trên con đường tu học
Phước Báo Tức Thời Và Tương Lai
Vị khất sĩ đã không chịu uống nước, sau khi chết, thần thức của ngài liền sinh lên tầng trời Tam Thập Tam (Trời Tây Phương của Đế Thích). Sau khi sinh thiên thượng, ngài tư duy quán xét về cuộc đời vừa qua của mình và hiểu rõ được nguyên nhân của sự hiện tại.
Ngài nghĩ thầm: “Do trì giới và không vi phạm nên hiện tại mình được sinh đến đây. Lạy ơi, đây chính là phước báo của việc tín thực giữ giới luật”. Với sự hiểu biết này, ngài liền cảm hứng hoa và bay xuống dưới chỗ của Phật để cùng dự ngữ, rồi đỉnh lễ Đức Phật và đứng qua một bên.
Còn vị khất sĩ đã uống nước, trên đường đi phải chịu đựng nhiều khổ nhạ vô vàn và tới sau nhiều ngày mới tới được tinh xá của Phật. Khi thấy thiên chúng của Đức Chí Tôn lộng lẫy, vị khất sĩ cúi đầu đỉnh lễ, rồi rơi lệ than khóc khi kể lại toàn bộ sự việc của mình.
Bài Dạy Của Đức Phật Về Nhân Quả
Đức Phật nói: “Ta đã biết rồi!”
Phật lấy ngón tay chỉ vào vị thiên nhân và nói rằng: “Hiện tại, vị thiên nhân này chính là người đã cùng đi với ông. Do giữ giới trên vẫn nên ông ta được sinh lên trời và còn đến trước ông nữa.”
Khi ấy Thế Tôn vạch ngực của mình cho vị khất sĩ đó thấy và nói: “Ông thấy thân hình của Ta, nhưng không phụng trì giới luật của Ta. Tuy gọi là thấy Ta, nhưng Ta không thấy ông. Dù ai cách Ta vạn dặm, nhưng nếu phụng hành Kinh giới thì người đó cũng như đang ở trước mặt Ta vậy.”
Rồi Đức Phật liền nói kệ:
“Tu học mà đa văn,
Trì giới không sai phạm,
Hiện đời cũng vị lai,
Tiếng thơm sơ nguyện thành.
Tu học kém hiểu biết,
Trì giới không trọn vẹn,
Hiện đời cũng vị lai,
Khổ khó bốn nguyện tan.
Học đạo có hai điều,
Luôn gần Bậc đa văn,
Chân đế giải nghĩa thâm,
Tuy nhược chẳng đớ tạ.”
Ý Nghĩa Sâu Sắc Của Câu Chuyện
Câu chuyện này dạy cho chúng ta một bài học quan trọng mà không thể bỏ qua: giới luật không phải là những quy tắc cứng nhắc hay các ràng buộc vô nghĩa, mà là những hướng dẫn sáng suốt giúp chúng ta xây dựng đức hạnh và tạo lập nhân lành. Khi chúng ta trì giới một cách chân thành, không phải vì sợ hãy hay vì bất kỳ lý do ngoài nào, mà vì nhận thức rõ ràng về giá trị của nó, thì những phước báo tốt lành sẽ tự nhiên hiện tiền.
Trong khi đó, việc chỉ tìm kiếm những lợi ích tạm thời mà phớt lờ nguyên tắc đạo đức, dù có tạo ra những kết quả ngắn hạn nhưng lâu dài sẽ dẫn đến những hậu quả khó lường. Câu chuyện của hai vị khất sĩ chính là minh chứng rõ ràng nhất – một người phạm giới để cứu tính mạng nhưng phải chịu khổ trên đường đi, còn người kia vì tín thực giữ giới mặc dù gặp cách cụt nhưng được sinh thiên thượng.
Thực Tập Giới Luật Trong Cuộc Sống Hiện Đại
Bài học của câu chuyện này vẫn còn hết sức phù hợp với cuộc sống hiện đại của chúng ta. Trong những tình huống khó khăn, chúng ta thường phải lựa chọn giữa những lợi ích tạm thời và những nguyên tắc đạo đức. Giới luật Phật dạy không chỉ là những hành vi nên tránh, mà còn là những hành động nên thực hiện để xây dựng một tâm linh cao thượng.
Khi ta giữ giới luật bằng sự hiểu biết đúng đắn chứ không phải vì sợ hãy, khi ta thực hành từ bi không phải vì mục đích để được khen ngợi mà vì nhân từ phát sinh từ tâm, thì chúng ta đang dần dần chuyển hóa bản thân. Những phước báo này không chỉ bản thân hiện tại mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến tương lai.
Kết Luận
Câu chuyện về hai vị khất sĩ nhắc nhở chúng ta rằng con đường tu học Phật không phải lúc nào cũng dễ dàng. Có những lúc chúng ta phải đối mặt với những thử thách, những lựa chọn khó khăn giữa những lợi ích lân cận và những nguyên tắc đạo đức. Tuy nhiên, khi ta có quyết tâm kiên định, khi ta tin tưởng vào sức mạnh của giới luật và từ bi, thì những phước báo tốt lành sẽ tự nhiên đến với chúng ta.
Giới luật Phật là ánh sáng dẫn đường giúp chúng ta không lầm lạc trong bóng tối của vô minh. Dù con đường có khó khăn thế nào, khi ta tín thực giữ giới, khi ta hành động theo đạo lý Phật dạy, thì chúng ta đang bước trên con đường chắc chắn dẫn đến nirvana. Hãy nhớ rằng, những bước chân tuy nhỏ nhưng chân thành trên con đường tu học sẽ mang lại những phước báo vô hạn.
Tài liệu tham khảo:
- Kinh Pháp Cú Thí (Dhammapada Pali)
- Hán dịch: Pháp sư Pháp Cự và Pháp Lập
- Việt dịch: Nguyên Thuận
