Khi những người thân yêu vãn biệt, rất nhiều Phật tử Việt Nam chọn thỉnh vong ở chùa với hy vọng giúp đỡ hương linh của họ. Tuy nhiên, không phải ai cũng rõ ý nghĩa thực sự của việc này trong Phật giáo. Câu hỏi “Thỉnh vong ở chùa có ý nghĩa gì?” được đặt ra rất thường xuyên, đặc biệt khi người thân mất đi vào “ngày giờ xấu”. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tập tục này từ góc nhìn của giáo pháp Phật đà, phân biệt giữa quan niệm dân gian và lời dạy chính thống của Đức Phật.
Quan Niệm Của Phật Giáo Về Sanh Tử
Theo giáo pháp Phật giáo, sanh tử là một vòng luân hồi tự nhiên. Khi một người rời bỏ thân thể này, họ sẽ tái sinh vào một trong sáu đường (hay còn gọi là lục độ thuộc Dục giới) tùy theo những nghiệp tác mà họ đã tích lũy trong đời sống. Sáu đường đó bao gồm: trời, a tu la, người, súc sanh, ngạ quỷ, và địa ngục. Ngoài ra, những người tu tập thiền định có thể sinh vào Sắc giới hoặc Vô sắc giới, và những vị Thánh nhân đã giác ngộ có thể vượt thoát khỏi Tam giới để đạt tới Niết Bàn hay các quốc độ của chư Phật.
Điều quan trọng trong Phật giáo là nơi một người sẽ tái sinh phụ thuộc hoàn toàn vào nghiệp và duyên. Không có một “thế giới âm” hay “cõi âm” như quan niệm dân gian, mà là những cảnh giới khác nhau, tương đương với những lĩnh vực khác của quần thể vũ trụ. Phật giáo không công nhân sự tồn tại của một “vị vua Diêm Lạc” hay các thế lực khác kiểm soát số phận người chết như trong truyền thuyết phương Đông.
Sự Khác Biệt Giữa Phật Giáo Và Quan Niệm Dân Gian
Một trong những điểm dễ gây nhầm lẫn là sự khác nhau giữa lời dạy chính thống của Phật giáo và những quan niệm dân gian được truyền lại qua nhiều thế hệ. Trong dân gian, người ta tin rằng cách chết vào ngày giờ “tốt” hay “xấu” sẽ ảnh hưởng đến vận mệnh của người chết. Những quan niệm này có nguồn gốc từ văn hóa và phong tục của người Trung Hoa, đã len lỏi vào nền tảng tín ngưỡng dân gian Việt Nam qua quá trình lịch sử.
Tuy nhiên, Phật giáo không chú trọng đến việc cái chết xảy ra vào ngày giờ nào. Bởi vì quanh quẩn của sanh tử là do “nhân duyên”, duyên tính chất tạm thời, hết duyên thì tan. Cái quan trọng không phải là khi nào mà là như thế nào – liệu cái chết có diễn ra một cách bình an và thanh tịnh hay không.
Sự tái sinh theo giáo pháp Phật giáo được quyết định bởi nhân và duyên, không phải ngày giờ
Ý Nghĩa Thực Chất Của Việc Thỉnh Vong Ở Chùa
Khi người thân mất đi, hương linh họ được thỉnh vào chùa với mục đích gì? Theo lời dạy của Phật giáo, việc thỉnh vong ở chùa không phải để “cứu” hương linh khỏi “những nơi xấu”. Thay vào đó, mục tiêu thực chất là tạo điều kiện thuận lợi cho người chết:
Thứ nhất, là cơ hội tiếp xúc với Pháp. Khi hương linh được ở gần chùa, được nghe kinh, được tiếp xúc với những lời dạy chính thống của Đức Phật, họ sẽ có cơ hội hiểu rõ hơn về bản chất của khổ đau và con đường thoát khỏi khổ đau. Điều này rất quan trọng vì trong thời gian chuyển tiếp sau khi chết, hương linh vẫn giữ những khuynh hướng tâm thức từ kỳ trước, và chính những lời dạy đó có thể giúp họ chuyển hóa tâm thức.
Thứ hai, là sự hỗ trợ từ Tam Bảo và cộng đồng Phật tử. Khi thỉnh vong ở chùa, đặc biệt là thỉnh vong trong 49 ngày sau khi mất, hương linh được nhân viên chùa, các vị thầy tôn cúng kinh, đệ tử Phật đồng niệm Phật, cúng dâng công đức. Những tiếng kinh tụng, những tấm lòng từ bi của cộng đồng này tạo nên một nguồn năng lượng tinh thần mạnh mẽ, giúp hương linh vượt qua những khó khăn trong quá trình tái sinh.
Thỉnh vong tại chùa giúp hương linh tiếp xúc với giáo pháp Phật đà
“Lộc” Phước Đức – Yếu Tố Quyết Định
Điểm then chốt cần hiểu là: hương linh không chỉ hưởng thụ những “vật chất” mà chúng ta cúng dâng (như nước, hoa, nhang) theo cách như người sống. Trong giáo pháp Phật, hương linh chỉ có thể “hưởng” được “lộc” hay phước đức từ những hành động tốt của thân nhân sống còn.
Theo truyền thuyết Phật giáo, khi chúng ta làm những việc thiện như tụng kinh, cúng dường Tam Bảo, bố thí cho người nghèo, hay cúng dâng công đức, tất cả những hành động này đều tạo nên một “lộc phước” có thể được tán phát cho hương linh của người đã mất qua lời “hồi hướng công đức”.
Vì thế, thay vì tập trung vào việc cúng dâng quá nhiều những vật chất như xe cộ, nhà cửa (những vật dụng bằng giấy được đốt theo phong tục dân gian), những người thân nên tập trung vào việc làm phước, tụng kinh, và hồi hướng công đức. Đây chính là “lộc” mà hương linh thực sự cần và thực sự có thể hưởng được.
Phương Pháp Giúp Đỡ Hương Linh Hiệu Quả Nhất
Theo truyền thống Phật giáo Việt Nam, cách hiệu quả nhất để giúp đỡ hương linh người thân là:
Thứ nhất, làm những công việc thiện lành. Điều này bao gồm tu học những bài kinh thánh, tụng kinh, cúng dường Tam Bảo, bố thí cho những người nghèo khó, giúp đỡ những người trong hoạn nạn.
Thứ hai, thỉnh vong tại chùa trong 49 ngày (nếu có điều kiện và nhân duyên). Thời gian này rất quan trọng vì theo giáo pháp, trong 49 ngày sau khi chết, hương linh sẽ trải qua quá trình tái sinh. Nếu được nghe kinh, được tiếp xúc với lời dạy Phật đà, hương linh có cơ hội sáng tỏ tâm thức và chuyển hóa những khuynh hướng ác.
Thứ ba, hồi hướng công đức cho hương linh. Đây là bước quan trọng nhất. Sau khi làm được những việc thiện, những người thân cần tập trung niệm và cầu nguyện, hồi hướng tất cả công đức đó cho hương linh của người đã mất, với mong muốn họ sẽ tạo điều kiện tốt để hương linh tái sinh vào những cảnh giới an lành.
Tụng kinh và hồi hướng công đức là cách giúp đỡ hiệu quả nhất cho hương linh người đã mất
Thỉnh Vong Ở Chùa Hay Ở Nhà – Cách Nào Tốt Hơn?
Nhiều người thắc mắc rằng, liệu có cần thiết phải thỉnh vong ở chùa hay có thể thỉnh vong tại nhà cũng được. Theo truyền thống Phật giáo Việt Nam, cả hai cách đều có thể thực hiện, thậm chí có thể kết hợp cả hai.
Điểm khác biệt chính là:
-
Thỉnh vong ở chùa: Hương linh được tiếp xúc trực tiếp với Pháp, được nghe kinh từ những vị xuất gia có bề dày tu tập. Ngoài ra, có sự hỗ trợ từ cộng đồng Phật tử rộng lớn, tạo nên một nguồn năng lượng tinh thần mạnh mẽ.
-
Thỉnh vong ở nhà: Người thân có thể thực hiện những việc tu tập như tụng kinh, cúng dâng tại gia. Phương pháp này phù hợp với những gia đình không có điều kiện thỉnh vong ở chùa hoặc những người tin rằng tâm thức là yếu tố quan trọng nhất.
Điều cần ghi nhớ là: không phải cái chết vào ngày giờ “xấu” mới cần thỉnh vong ở chùa. Tất cả mọi người sau khi chết đều có thể hưởng lợi từ những công đức được làm và hồi hướng cho họ, bất kể ngày giờ họ mất đi là khi nào.
Kết Luận
Thỉnh vong ở chùa là một tập tục Phật giáo có ý nghĩa sâu sắc, nhưng không phải vì những lý do mà dân gian thường nghĩ. Không phải để “cứu” người chết khỏi “địa ngục” hay “cõi âm”, mà là để tạo điều kiện giúp hương linh tiếp xúc với giáo pháp Phật đà, chuyển hóa tâm thức, và tái sinh vào những cảnh giới an lành hơn.
Cách hiệu quả nhất để giúp đỡ người thân sau khi mất không phải dành tiền cúng dâng những vật chất vô bổ, mà là làm những công việc thiện lành, tụng kinh, và hồi hướng công đức cho hương linh. Với tấm lòng từ bi, sự tin tưởng vào Phật pháp, và những hành động cụ thể, chúng ta có thể giúp đỡ những người thân yêu vượt qua giai đoạn chuyển tiếp này một cách bình an và đi tới những nơi an lành.
Tài liệu tham khảo:
- Kinh Bát Đại Nhân Giác (Tám bài giảng của Phật Thích Ca về giác ngộ)
- Truyền thống Phật giáo Việt Nam về thỉnh vong và hồi hướng công đức
