Một câu hỏi chân thật từ một Phật tử đã thọ tam quy ngũ giới nhưng đang làm nghề trồng lúa và cây ăn trái. Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật để diệt sâu bệnh và côn trùng có hại luôn khiến vị Phật tử này cảm thấy lo lắng về việc có phạm giới sát sinh hay không. Đây không chỉ là lo lắng của một cá nhân, mà là vấn đề chung của hàng triệu nông dân Việt Nam đang theo đạo Phật, những người phải kiếm sống từ lao động chân thực nhưng vẫn muốn giữ vẹn giới luật của mình.
Sát Sinh Trong Đạo Phật – Định Nghĩa Và Ý Nghĩa
Trước tiên, cần nói rõ rằng Đức Phật luôn luôn tôn trọng sự sống của muôn loại chúng sinh. Trong ngũ giới cấm của một người Phật tử tại gia hay năm giới cấm của Sa-Di giới, “không được sát sanh” được Đức Phật đưa lên hàng đầu.
Lời Phật dạy rõ: “Người Phật tử không giết hại sinh mạng, không tán thành sự giết chóc và không để kẻ khác giết hại mọi loài có mạng sống”. Đây là giới thứ nhất khi một người thọ ngũ giới, và tính chất của nó rất nghiêm trọng. Trong Kinh Ưu Bà Tắc, Đức Phật dạy các đề tử (bạch y) của Ngài: “xa lìa sát sanh, vứt bỏ dao gây, có tâm từ mẫn, tâm tự bi, làm lợi ích cho tất cả, cho đến loài côn trùng, người ấy đối với sự sát sanh, tâm đã tịnh trừ. Đó là pháp thứ nhất mà bạch y Thánh đề tử đã giữ gìn và thực hành một cách hoàn hảo”.
Vậy thì đối tượng được bảo vệ trong giới cấm thứ nhất là gì? Đó là tất cả dạng sống, không phải chỉ riêng dạng sống loài Người mà trong kinh sách thường nhắc tới là hữu tính chúng sinh, tức những chúng sinh có hệ thần kinh, có tính cảm, biết cảm giác, biết đau đớn và vui sướng. Sâu bệnh, côn trùng đến con giun con dế cũng biết đau đớn. Chúng ta trồng lúa, trồng cây có sử dụng thuốc giết sâu bệnh, tức là chúng ta đã chủ động trong việc này. Chắc chắn là tạo nghiệp và vi phạm vào giới sát sanh.
Nghiệp Quả Từ Sát Sinh – Sự Liên Kết Nhân Duyên
Tuy nhiên, do nhu cầu của thị trường tiêu thụ, tức những người mua nông phẩm, nên bạn là người sản xuất chỉ là lĩnh một phần quả mà thôi. Toàn bộ một dây chuyền từ người cấy trồng, người được thuê làm công tác giết sâu bệnh côn trùng, người gặt hái cho đến người lái buôn và sau cùng là người tiêu dùng đều liên đới lĩnh trách nhiệm.
Thực khó mà cầu toán trong thế giới tương đối này. Chúng ta ai ai cũng bị chi phối bởi luật nhân quả, không nhiều thì ít, không nặng thì nhẹ. Không nhân nào mà không ra quả, chỉ chờ đủ duyên thôi. Vì thế, nếu bắt được duyên bạn phải làm những nghề liên quan đến sát sinh dù là trực tiếp hay gián tiếp như làm nghề chài lưới, sản bắn, giết heo, mổ gà, mổ bò, bán sung, thì chắc chắn sẽ có ngày lãnh hậu quả, có thể đời này hay những kiếp sau.
Đức Phật chỉ giới không sát sanh là Ngài muốn mỗi người cố gắng ngăn chặn tâm ác, phát triển tâm từ bi. Ngài dạy chúng ta hãy chọn một nghề sinh sống không làm tổn hại đến chúng sinh (Bát Chánh Đạo). Đức Phật thường xót thương đến cả con trùng không nỡ dầm lên chúng.
Thuốc bảo vệ thực vật được sử dụng trong nông nghiệp hiện đại
Giải Pháp Từ Góc Độ Nông NGHIỆP XANH
Một tin mừng cho bạn và các nhà trồng lúa, cây trái – các nhà nghiên cứu khoa học phương Tây chỉ ra rằng việc dùng hàng loạt thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và phân hóa học để bảo vệ mùa mưa, tăng sản lượng nông nghiệp đã gây tác hại nghiêm trọng đến môi trường sinh thái, làm đất bị cạn cơi, nước bị ô nhiễm, đánh mất sự sống. Cho nên họ khuyến cáo các nhà canh tác nên dùng phân bón sinh học, cấm không dùng thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ nhằm cân bằng hệ sinh thái, thân thiện với môi trường.
Nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp bền vững hay nông nghiệp sinh thái chính là những phương pháp mà các nhà khoa học hiện đại khuyến khích nhằm bảo vệ môi trường và sức khỏe con người. Nhưng điều này cũng phù hợp với giáo lý Phật đã dạy từ hơn 2.500 năm nay – yêu thương sinh mạng, tôn trọng sự sống. Những người nông dân chuyển sang trồng cây theo phương pháp hữu cơ, không dùng hóa chất độc hại đã giảm đáng kể việc giết chết côn trùng và bảo vệ được môi trường.
Trách Nhiệm Chung Của Toàn Xã Hội
Nhưng cũng phải nhận thức được một điều rằng: chúng ta đang sống trong thời đại toàn cầu hóa, mỗi người đều có liên hệ và ảnh hưởng lẫn nhau. Một người sinh sống ở Mỹ đi chợ Costco mua trái chôm chôm trồng tại Bến Tre hay mua cá basa nuôi ở An Giang và ăn cũng liên đới lãnh trách nhiệm về việc họ giết sâu trùng và giết cá. Vì thế, chúng ta ai ai cũng bị chi phối bởi luật nhân quả, không nhiều thì ít, không nặng thì nhẹ.
Không nhân nào mà không ra quả, chỉ chờ đủ duyên thôi. Vì vậy nếu bắt được duyên bạn phải làm những nghề liên quan đến sát sinh dù là trực tiếp hay gián tiếp như trồng lúa, trồng cây có dùng hóa chất, thì chắc chắn sẽ có ngày lãnh hậu quả.
Hướng Tu Tập Cho Những Người Làm Nghề Sát Sinh
Tuy nhiên, Đức Phật không bỏ rơi những người trong hoàn cảnh khó khăn. Những người phải làm những nghề sát sinh dù có tình hay vô tình, dù vì nhu cầu phải sinh sống, cũng nên cố gắng trừ tâm ác, phát triển tâm từ bi. Nếu như chúng ta vì vô ích tình hay vì nhu cầu phải sinh sống để tồn tại mà không trách được việc giết các con vật nhỏ bé, thì chúng ta cũng nên tránh các nghề sát hại chúng sinh nặng hơn như nêu ở trên.
Chúng ta có thể cố gắng giảm thiểu tác hại bằng cách:
- Chuyển sang trồng cây theo phương pháp nông nghiệp hữu cơ, bền vững
- Sử dụng các biện pháp phòng trừ tự nhiên thay vì hóa chất độc hại
- Tăng cường lòng từ bi, thường xuyên niệm Phật và phát nguyện cứu độ chúng sinh
- Tu tập các hạnh lành khác để bù đắp công đức
Tôn trọng sự sống không chỉ là một giới luật, mà là biểu hiện tâm từ bi – trái tim của Phật giáo. Dù hoàn cảnh cuộc sống có khó khăn, nhưng mỗi người vẫn có thể cố gắng theo đạo Phật bằng cách giảm thiểu hành động sát sinh và phát triển lòng từ bi hằng ngày.
Tài liệu tham khảo:
- Kinh sơ 26 Trung A Hàm – Kinh Ưu Bà Tắc (128), Hán dịch: Phật Đà Da Xá và Trúc Phật Niệm
- Ngũ Giới Pháp Môn – Giáo pháp cơ bản của Phật tử tại gia
- Tám Chánh Đạo – Phương pháp tu tập của Phật giáo
