TS. Thích Hạnh Tuệ
Hiện nay, rất nhiều cơ sở Phật tử đi chùa tu tập, khi niệm Phật ngồi thiền, nghe pháp và cảm thấy tâm hồn được an lạc, họ muốn ở lại chùa tu hành liên tục, không muốn về nhà, bỏ bê công việc, lơ là trách nhiệm với gia đình, cha mẹ, vợ chồng, con cái. Điều này tạo ra những dự luận không đẹp lắm cho Phật giáo và cộng đồng Phật tử.
Phật Dạy Về Trách Nhiệm Của Người Phật Tử Tại Gia
Đức Phật đã dạy rằng người cơ sở Phật tử có gia đình, vợ chồng, con cái, cha mẹ thì trước tiên phải làm tròn bốn phần trách nhiệm của mình: trách nhiệm với gia đình, nghĩa vụ với xã hội, đất nước, và trách nhiệm với công việc. Tu tập để hoàn thiện mình phải diễn ra ngay trong khi làm tròn các trách nhiệm bốn phần đó.
Chẳng hạn, khi nấu ăn, người phật tử vừa nấu ăn vừa niệm Phật; vừa làm việc nhà vừa trì chúc đại bi — tức là niệm mong muốn tất cả chúng sinh được giải thoát. Nếu chỉ lo đi chùa, tham gia các hoạt động Phật giáo mà lơ là trách nhiệm với gia đình, thì đó là trái lệ Phật dạy.
Trong kinh Bốn Ơn Lớn, Đức Phật dạy ta luôn phải ghi nhớ bốn ơn lớn: ơn cha mẹ, ơn thầy tổ, ơn đất nước, ơn chúng sinh đồng bào. Những ơn này không thể quên lãng khi tu tập.
Cân Bằng Tu Tập Và Trách Nhiệm Thế Sự
Ngoài những bốn phần trách nhiệm nghĩa vụ đã nêu, người Phật tử cần sắp xếp thời gian tu tâm dưỡng tính, hộ trì Tam Bảo, học hỏi Phật pháp, làm phước bộ thí, tụng kinh, niệm Phật, ngồi thiền, sám hối. Những hoạt động tu tập này nhằm tăng trưởng trí tuệ, phúc đức, định lực, tiêu trừ nghiệp chướng, sửa đổi những lỗi lầm, nâng cao phẩm chất đạo đức và giá trị làm người.
Người Phật tử niệm Phật buổi sáng tại nhà để bắt đầu ngày mới với tâm bình yên
Tu Trong Đời Sống Hằng Ngày
Cụ thể, người Phật tử mỗi ngày tùy theo điều kiện bản thân hãy thực hành các điều sau:
Làm Một Việc Thiện, Việc Tốt
Làm một việc thiện, việc tốt, giúp người, để tăng trưởng phúc đức, quảng kết duyên lành với mỗi người. Lưỡm một cục gạch giữa đường kéo người ta bị vấp té cũng là thiện. Nói một lời an ủi lúc người ta đau khổ cũng là thiện. Những hành động nhỏ bé này, khi được lặp lại hàng ngày, sẽ giúp ta xây dựng tính cách cao quý và thu hút những duyên lành từ mọi người xung quanh.
Lạy Phật Để Sám Hối Nghiệp Chướng
Lạy Phật 3 lạy, 18 lạy để sám hối nghiệp chướng, hoặc 36 lạy, 54 lạy, 108 lạy — không chỉ là một cách rèn luyện sức khỏe, khiêm tốn, mà còn là một phương tiện tu tập tâm linh. Khi lạy Phật, ta hạ thấp tự kiêu, kính hành Phật pháp, và tâm được thanh tịnh hơn. Đây là một cách luyện tập sự khiêm hạ và tu tập đạo lực rất hiệu quả.
Tụng Kinh Theo Khả Năng
Tụng một bài kinh ngắn dài tùy theo thời gian, điều kiện công việc. Có thể tụng Kinh Bát Đại Nhân Giác, Kinh Bốn Ơn Lớn, Kinh Vô Ngã Tưởng, Kinh Phúc Đức, Kinh Từ Bi, Kinh Thiên Sinh. Hoặc chọn chuyên tụng một quyển kinh như Kinh Vô Lượng Thọ, Kinh Địa Tạng, Kinh Dược Sư, Kinh Pháp Hoa, Kinh Kim Cang. Nếu đã cố gắng mà không đến chùa được, vẫn có thể tụng độc ở nhà. Việc tụng kinh giúp ta thực hành học pháp, chế ngự tâm ý, và tuân thủ giáo pháp của Đức Phật.
Gia đình Phật tử cùng nhau tụng kinh buổi tối trước bàn thờ Phật
Hoạt Động Tu Tập Gia Đình
Một gia đình Phật tử mỗi buối tối sau khi ăn uống dẹp dọn xong, có thể cùng nhau lên bàn thờ Phật tụng một thời kinh ngắn hoặc tụng chúc đại bi, hoặc cùng niệm Phật khoảng vài chục phút. Chắc chắn gia đình sẽ hòa hợp, con cái ngoan hiền, an vui hạnh phúc hơn nhiều. Khi mỗi thành viên gia đình cùng nhau tu tập, tâm được kết nối bởi niệm Phật chung, tạo ra một môi trường tâm linh tích cực cho toàn bộ gia đình.
Thiền Định Trong Giây Phút Yên Tĩnh
Tọa thiền định hơi thở, hoặc niệm Phật khoảng 20 phút để tập trung tâm, tăng ý chí sức mạnh tinh thần. Thiền hành — đi nhẹ nhàng trong sự chủ tâm tỉnh giác buông thả. Những phút thiền tĩnh như thế không những giúp ta duy trì sức khỏe tâm thần, mà còn giúp ta có được sự bình an nội tâm, là nền tảng cho cuộc sống an lạc hàng ngày.
Học Phật Và Nâng Cao Nhận Thức
Mỗi tháng ít nhất về chùa 2 lần để sám hối, nghe pháp, hỏi quý thầy, quý cô những thắc mắc trong khi học Phật, thực hành. Việc tham gia các buổi giáo lý, nghe pháp từ các vị thầy tăng tu có đạo hạnh sâu sắc, giúp ta hiểu biết đúng đắn Phật pháp, tránh những sai lầm trong tu tập, và có được hướng dẫn chính xác từ những bậc đạo cao.
Các Phật tử tham gia buổi giáo lý tại chùa để tăng cường hiểu biết về Phật pháp
Thanh Tịnh Ý Niệm Hàng Ngày
Mỗi ngày buổi xả bỏ những ý niệm cố chấp, ganh tỵ, ghét bỏ, hận thù để tâm được an ổn. Việc này là rất quan trọng vì những ý niệm tiêu cực là nguyên nhân gây ra khổ đau trong tâm. Bằng cách buông bỏ những thứ không cần thiết, ta cho phép tâm được giải phóng và đạt đến trạng thái hạnh phúc thực sự.
Tìm Kiếm Hướng Dẫn Từ Vị Thầy Chánh Pháp
Nên gần gũi thân cận một vị tăng ni có đạo hạnh trí tuệ, hướng dẫn chúng ta đi đúng đường. Một vị thầy chánh pháp sẽ giúp ta tránh những sai lầm, chỉ cho ta những phương pháp tu tập phù hợp với căn cơ của mình, và thưởng rõ những tế nhị của giáo pháp Phật. Sự hướng dẫn từ một bậc thầy thực sự là vô cùng quý báu trong đạo tu.
Sự Cân Bằng Giữa Công Việc Và Tu Tập
Cuối mỗi ngày, trước khi ngủ, nên xem lại một ngày qua mình đã làm được gì, buông xả những thứ nặng nề, niệm Phật hoặc ngồi thiền tỉnh tâm 10 phút rồi ngủ an lành. Thói quen này giúp ta kết thúc ngày một cách có ý thức, không để những chuyện lo tưởng ám ảnh tâm, và chuẩn bị cho một giấc ngủ chất lượng tốt.
Tham Gia Khóa Tu Ngắn Hạn
Có thời gian nên tham gia các khóa tu ngắn hạn để trải nghiệm chân thật lợi ích tu tập. Những khóa tu tập trung sẽ giúp ta tăng tốc độ tu hành, làm sạch những chướng ngại tâm linh một cách nhanh chóng hơn, và có được sự kích thích về mặt tâm lý để tiếp tục tu tập ở nhà.
Sắp Xếp Thời Gian Hợp Lý
Nên sắp xếp thời gian cho phù hợp hòa nhập giữa cuộc sống công việc và tu tập, không để nhập nhằng ảnh hưởng, việc đời, việc đạo chẳng đâu vào đâu. Sự cân bằng này rất quan trọng để tu tập có hiệu quả lâu dài mà không gây áp lực hay xung đột với trách nhiệm gia đình và xã hội.
Phân Biệt Cách Tu Của Xuất Gia Và Tại Gia
Điều quan trọng là không nhầm lẫn giữa cách tu, cách sống của người xuất gia tu hành và Phật tử tại gia. Đây là điều không ít người vướng phải. Người xuất gia đã từ bỏ việc đời, toàn tâm toàn ý đi theo Phật pháp. Còn người tại gia phải vừa hoàn thiện bản thân qua tu tập vừa thực hiện các trách nhiệm với gia đình và xã hội. Hiểu rõ sự khác biệt này sẽ giúp ta xây dựng lối tu tập phù hợp với hoàn cảnh của mình.
Kiểm Chứng Hiệu Quả Tu Tập
Người cơ sở Phật tử tu tập đúng chính pháp thì bản thân, gia đình ngày tốt đẹp hơn lên. Nếu tu tập mà gia đình không êm ấm hoà thuận, đời sống không tốt hơn lên, là tu chưa đúng đường, cần điều chỉnh gấp. Đây là một tiêu chuẩn để ta kiểm chứng xem liệu tu tập của mình có đúng hướng hay không.
Kết Luận: Học Tu Theo Đức Phật
Tóm lại, học tu theo Đức Phật là cách chọn lựa trí tuệ, giúp ta có hướng đi đẹp trong cuộc đời, tốt cho cả đời sống vật chất và tinh thần; cả trong hiện tại và tương lai. Mỗi ngày tu, làm phước thiện, nghe pháp, tọa thiền, niệm Phật, lễ sám — tất cả đều góp phần làm cho cuộc sống của ta tốt hơn lên. Đây không phải là một công việc thêm vào, mà là một cách sống khôn ngoan, giúp ta xây dựng nhân cách cao quý, tích tụ phúc đức vô tận, và dần dần thực hiện con đường giải thoát mà Đức Phật đã chỉ ra.
