Trong quá trình tu học Phật pháp, chúng ta thường nghe một câu dạy của Phật rằng “Nhân thân nan đắc”. Đây không phải là một khẳng định bình thường mà là lời dạy sâu sắc về giá trị tuyệt vời của cuộc sống con người. Khi nhìn vào khía cạnh của luân hồi sinh tử trong Phật giáo, việc được sinh ra làm người chính là một cơ duyên quý báu, một điều may mắn mà không phải ai cũng nhận thức được.
Thánh Phật Thích Ca Mâu Ni đã dạy rằng để tránh xa ba đường ác (địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh) và tiếp tục tái sinh làm người, mỗi chúng ta cần quy y Tam Bảo, giữ gìn năm giới luật của người Phật tử, và sống trong lành. Lời dạy này không chỉ là một hướng dẫn tôn giáo mà còn là một bài học sâu sắc về cách quản lý cuộc sống của chúng ta, về cách tận dụng thời gian quý báu của đời người để theo đuổi giáo pháp Phật.
Thần Thân Người: Cơ Duyên Hiếm Hoi Trong Luân Hồi
Nếu chúng ta nhìn vào vòng luân hồi rộng lớn với hàng trăm triệu năm, sự kiện một con rùa nước mù trong đại dương chìm sâu, nó nổi lên một lần mỗi trăm năm, và trên mặt biển có một khúc gỗ nổi với một lỗ hổng, chiếc gỗ ấy trôi dạt theo gió từ phía Đông sang Tây. Xác suất để con rùa đó nối đầu lên qua lỗ hổng của khúc gỗ là điều gần như không thể xảy ra.
Trong kinh điển Phật giáo, Đức Phật Thích Ca dạy về sự khó khăn của việc được sinh làm người bằng cách so sánh nó với xác suất của sự trùng hợp này. Đó không phải là một bài toán vật lý đơn giản mà là một cách diễn tả sâu sắc về những rào cản karmmic và nhân duyên phải vượt qua để được tái sinh vào cõi người.
Con rùa mù nổi lên từ đáy đại dương, biểu tượng của sự hiếm hoi của nhân thân
Sự khó khăn này bắt nguồn từ một sự thật căn bản: trong hàng ba cõi sáu nơi cư trú, lũ vô minh các chúng sinh đa phần theo những hành động xấu ác. Khi những tánh xấu ác này tích tụ, chúng tạo ra những quả báo dẫn tới các cõi thấp hơn – địa ngục, ngạ quỷ, hoặc súc sinh. Số lượng người so với các loài chúng sinh khác trong sáu cõi là vô cùng khiêm tốn. Chính vì vậy mà được sinh làm người là một điều hiếm có.
Tham Lam, Sân Hận Và Những Tập Khí Xấu Ác
Thật đáng tiếc rằng ngay cả khi chúng ta được hưởng phúc báu của nhân thân, nhiều người vẫn không nhận thức được giá trị quý báu này. Thay vì thực hành giáo pháp, tham học Phật pháp, và sống theo những cách lành thiện, họ lại bị lôi cuốn bởi những điều tham lam, sân hận, và si mê. Kết quả là họ không thực hành nghĩa lý, không thực hành pháp luật, không thực hành điều lành, mà ngược lại lại sát hại lẫn nhau, kẻ mạnh áp chế người yếu, tạo ra vô lượng điều ác.
Khi một con người tiêu phí cuộc đời của mình vào những hành động này, họ đang tích luỹ những hạt giống của chính những cõi khổ sẽ đến sau. Đây là một trong những lý do tại sao Phật giáo nhấn mạnh rằng ta cần phải thức tỉnh ngay từ bây giờ, cần phải nhận ra rằng mỗi hành động đều có hậu quả.
Được Sinh Làm Người Là Một Điều May Mắn
Những vị Tỳ-khiêu vui mừng khi nghe những lời Phật dạy về điều này. Thật vậy, trong vòng luân hồi trăm triệu năm mênh mông, trời lăn trong lục đạo cho đến lúc được làm người là một điều may mắn, hiếm hoi, không gì bằng. Tiếc thay cho thân phận con người, vì không phải ai cũng nhận ra rằng được làm người là khó khăn. Những ai thấy được sự khó khăn hiếm hoi này thì người ấy có tuệ giác, có phúc báu, biết trân quý cuộc sống, biết tận dụng tuổi đời ngắn ngủi để làm những việc hữu ích hơn.
Khi hiểu rõ điểm này, chúng ta sẽ bắt đầu thay đổi cách nhìn về cuộc sống. Mỗi ngày thức dậy không còn là sự cơ học mà trở thành một cơ hội. Mỗi khoảnh khắc trở nên quý báu hơn khi chúng ta biết rằng chúng ta đã may mắn được hưởng nhân thân này.
Vì Tập Nghiệp Sâu Dày, Vì Vô Minh Che Lấp
Vì tập nghiệp sâu dày, vì vô minh che lấp, chúng ta trải qua vô vàn khó khăn mới được sinh làm người. Nhưng rồi chúng ta lại “không thực hành pháp, không thực hành điều lành, không thực hành chân thật, lần lượt sát hại lẫn nhau, kẻ mạnh lần áp người yếu, tạo ra vô lượng điều ác” nên tiếp tục tái sinh vào ba đường ác – chịu nhiều đau khổ trâm luân sinh tử.
Đây là vòng luân hồi đau thương mà Phật giáo đề cập – một vòng tròn không kết thúc nếu chúng ta không thức tỉnh. Tập nghiệp của chúng ta từ những kiếp trước kia đã hình thành nên cái thân ngườihiện tại của chúng ta. Vô minh – sự mù quáng về bản chất thực của sự vật – lại tiếp tục che phủ chúng ta, khiến chúng ta không thấy rõ con đường phía trước.
Hình ảnh minh họa vòng luân hồi sáu cõi trong Phật giáo truyền thống
Quy Y Tam Bảo Và Giữ Gìn Năm Giới
Theo tuệ giác của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, để tránh xa ba đường ác (địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh) và tiếp tục tái sinh làm người, mỗi người cần phải quy y Tam Bảo – Phật, Pháp, Tăng. Quy y không chỉ là một lời thề hứa bên ngoài mà là một quyết tâm thay đổi toàn bộ cuộc sống của chúng ta. Khi quy y Tam Bảo, chúng ta chấp nhận Phật như thầy hướng dẫn, chấp nhận giáo pháp như con đường, và chấp nhận Tăng đoàn như những bạn đồng hành.
Bên cạnh quy y, việc giữ gìn năm giới luật của người Phật tử là điều cần thiết. Năm giới bao gồm: không sát sinh, không trộm cắp, không tà dâm, không nói dối, không uống rượu. Đây không phải là những hạn chế tùy tiện mà là những nguyên tắc cơ bản để xây dựng một cuộc sống lành thiện và tạo dựng phúc báu cho tương lai.
Sống theo những giáo lý này không phải là sự từ bỏ hay tự hạn chế mà là sự giải phóng. Khi chúng ta sống theo những đạo đức của người Phật tử, chúng ta không chỉ tránh những hậu quả xấu ác mà còn tạo dựng nền tảng cho sự thành công, hạnh phúc, và bình an trong cuộc sống hiện tại.
Tu Tập Bát Quan Trai Và Chuyển Hóa Nghiệp
Muốn sinh làm trời thì cần tu tập Bát quan trai – tám giới luật cao hơn. Nhưng dù muốn sinh vào cõi người hay cõi trời, điều quan trọng nhất là chuyển hóa những hành động xấu ác thành hiện thực lành thiện. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực liên tục trong việc kiểm soát thân, miệng, ý.
Thân – chúng ta phải tránh sát sinh, trộm cắp, tà dâm. Miệng – chúng ta phải tránh nói dối, nói hai chiều, nói lời khiếm nhã, nói những điều vô bổ. Ý – chúng ta phải tránh tham muốn, sân hận, và si mê. Khi ba hành động này được kiểm soát và chuyển hóa, chúng ta sẽ từng bước loại bỏ những bóng tối trong tâm trí và xây dựng nền tảng cho những cuộc đời tương lai tươi sáng hơn.
Tài Linh Không Bằng Tuệ Nhân
Người nào có thiện căn sâu dày hơn, biết tận dụng quảng thời gian ngắn ngủi của đời người tu tập Tứ Thánh Đế, thấy rõ về bốn sự thật để thoát ly tham ái khổ não nào, chứng đắc giải thoát, Niết-bàn. Đây không phải là một bản lĩnh bí ẩn mà là sự hiểu biết sâu sắc về bản chất của khổ đau và con đường thoát khổ.
Phật giáo dạy rằng không ai ngoài chúng ta có thể cứu chúng ta. Đức Phật chỉ là hướng dẫn; chúng ta phải tự mình đi bộ trên con đường này. Thế nhưng, bằng cách theo theo lời dạy của Phật, bằng cách tu tập kiên trì và vô tư, chúng ta có thể đạt được trạng thái Niết-bàn – nơi tất cả khổ đau, tham ái, và si mê đều được vượt qua.
Giáo pháp về tài linh là sự kết hợp của nhiều yếu tố: hiểu biết đúng đắn, quyết tâm vững chắc, hành động thiện ngay, và sự bền bỉ. Nhưng vượt hơn tất cả là tuệ nhân – sự hiểu biết sâu sắc về cách sự vật thực sự hoạt động. Đó là kho tàng thật sự mà Phật giáo muốn chúng ta khám phá.
Lời Kết: Hãy Trân Quý Nhân Thân Này
Được sinh làm người là một điều may mắn. Hãy nhớ rằng con rùa mù mất hàng triệu năm mới có cơ hội nối đầu vào chiếc gỗ. Chúng ta cũng vậy – chúng ta đã trải qua vô số kiếp để có được nhân thân quý báu này. Đây là cơ duyên hiếm hoi để tu tập Phật pháp, để chuyển hóa tập khí xấu ác, để tiến về phía thoát ly khổ đau.
Hãy quy y Tam Bảo, giữ gìn năm giới, sống theo những nguyên tắc đạo đức của Phật tử. Đừng để cuộc sống quý báu này đi qua một cách vô ý nghĩa. Mỗi ngày, mỗi giờ, mỗi phút đều là cơ hội để tu tập, để thay đổi, để trở thành một phiên bản tốt hơn của chính mình. Khi chúng ta thực hành như vậy, chúng ta không chỉ xây dựng một cuộc sống hạnh phúc cho hiện tại mà còn tạo dựng nền tảng cho những cuộc sống tương lai đầy ân sủng và giải thoát.
Đó là lời dạy quý báu mà Phật muốn chúng ta ghi nhớ. Đó là thông điệp sâu sắc mà mỗi Phật tử nên nâng niu, bởi vì, thật ra, được sinh làm người không phải là một điều hiển nhiên – đó là một điều thần kỳ, một điều may mắn, một cơ duyên hiếm hoi trong vòng luân hồi vô tận.
