Trong một đêm định tĩnh, khi tâm trí yên tĩnh, chúng ta có thể nghe tiếng gọi từ sâu thẳm của linh hồn: “Làm sao để giúp những người đang khổ đau?” Câu hỏi ấy không phải xuất phát từ tham tâm hay tự cao, mà từ sự thức tỉnh rằng chính mình cũng là một phần của chu trình sanh tử luân hồi khổ đau. Các kinh Phật đã chỉ rõ rằng bất cứ ai sinh ra cũng phải chịu nạn khổ: sinh, lão, bệnh, tử. Do đó, câu hỏi đầu tiên mà người học Phật cần đặt ra là: “Làm thế nào để thoát khổi vòng sanh tử này và giúp người khác cũng được giải thoát?”
Đây là tiền đề của tất cả các hoạt động tu tập và cứu độ chúng sanh theo Phật giáo. Nhưng hành trình này không thể bắt đầu từ ngoại hình hoặc những lời hứa hẹn huyền ảo. Nó bắt đầu từ việc thấu hiểu bản chất của khổ, từ sự tỉnh thức và quyết tâm tu hành của chính mình.
Tại Sao Phải Tự Giác Ngộ Trước?
Khi mới bắt đầu nghe học Phật pháp, nhiều người thường có quan niệm: “Thôi, mình an phận, cứ lo làm việc phước lành, mong cầu độc vinh sung sướng, hưởng phúc báo ở cõi trời cõi người…”. Quan niệm này cho thấy tâm trạng của một người chưa thật sự thức tỉnh về bản chất của sanh tử luân hồi. Vì sao lại như vậy?
Bởi vì hưởng phúc báo vẫn nằm trong vòng luân hồi. Khi phước hạ ấy dùng hết, người ấy sẽ bị đẩy vào những kiếp sống khác, có thể chứng lâm bệnh, khổ đau, hoặc ngã vào các cõi thú, ngạ quỷ. Phúc báo chỉ là một trạm dừng tạm thời trên con đường vô tận của luân hồi.
Thầy Thích Thanh Từ giảng dạy lời Phật về thoát khổ
Người có trí tuệ phải tỉnh giác và nhìn rõ bản chất của vấn đề: Sanh tử là nơi khổ lớn cần phải thoát ra. Không phải thụ hưởng cuộc sống hiện tại là hạnh phúc, rồi sau đó chìm đắm trong tự mê mà không tu hành. Khi đã hiểu được điều này, chúng ta mới có quyết tâm thực sự để tu tập thoát khổ.
Giác Ngộ Là Bước Đầu Tiên Không Thể Bỏ Qua
Đức Phật đã chỉ cho chúng ta thấy rõ ràng: Vòng sanh tử liên tục, khổ đau không thể nào đo lường được hết. Các kinh điển nêu rõ:
- Sanh: Sự ra đời mang theo nỗi đau thân xác
- Lão: Tuổi tác làm suyệt yếu thân thể
- Bệnh: Tâm thần bị soe suyển, mất an tĩnh
- Tử: Cõi sinh mạng tan vỡ, sự ly biệt từ những người yêu thương
- Oan, khát, oán: Sự gặp gỡ những kẻ thù, chia tách những người thân, dục vọng không được thỏa mãn
Chính vì thấy rõ khổ như vậy, Phật dạy chúng ta phát tâm cần cầu thoát ra khỏi vòng khổ này và thay chúng sanh chịu khổ. Đây không phải là từ ngoài không, mà là từ sự hiểu biết sâu sắc về bản chất của đau khổ.
Thay Chúng Sanh Chịu Khổ Không Phải Cách Trực Tiếp
Khi thấy một người khoan vác gánh nặng trên đường phố, tôi có thể đến xin gánh giúm cho họ. Nhưng đó chỉ là thay được khổ vật chất, thay được lâu dài? Khi tôi gánh giúm, họ được nhẹ nhàng. Nhưng bao nhiêu người khác vẫn đang khuân vác nặng nề? Tôi không thể thay cho họ được.
Hay khi một người bị bệnh nặng, tôi có thể phân chia khổ đau với họ, nhưng bệnh tật vẫn ở trong thân thể họ. Không một ai có thể chịu thay bệnh, chịu thay chết cho người khác. Con không thể cho cha được những gì cha bị mang, vợ không thể cho chồng được những gì chồng phải chịu.
Do đó, cách thay chúng sanh chịu khổ duy nhất là: mang lời Phật dạy ra nơi công cộng.
Giáo lý Phật không phải là những lời hứa trên trời, mà là những phương pháp thực hành giúp con người tỉnh thức. Khi chúng ta:
- Giúp mẹ thức tỉnh, hiểu được bản chất sanh tử luân hồi
- Hướng dẫn bà con từ bỏ những hành động tiêu cực
- Dạy họ cách tu hành để không còn tạo nghiệp ác
- Giáo dục họ để họ không bị soe kìm trong vòng luân hồi nữa
…thì chúng ta đã thực sự giúp họ thoát khổ theo con đường triệt để nhất.
Đạo tràng cổ kính nơi chúng ta tu tập cứu độ chúng sanh
Hình Mẫu Từ Vị Bồ Tát Vĩ Đại
Khi xưa, Thái tử Tất-đạt-đa (Siddhartha) – sau này là Đức Phật Thích Ca – đã chứng tỏ điều này. Khi ngài còn là Thái tử, ngài sống trong cung điện, được bao quanh bởi những điều tốt đẹp nhất của nhân thế. Nhưng một ngày, ngài rời khỏi cung điện và chứng kiến sanh, lão, bệnh, tử của những người bình dân.
Cảnh tượng ấy làm thức tỉnh tâm tư của ngài. Ngài nhận ra: “Mình cũng sẽ trải qua những khổ ấy, mà tại sao mình lại chìm đắm trong vui thú tạm thời?” Ngài liền bỏ cung điện, đi tu khổ hành để tìm tòi con đường thoát khổ. Sau khi tự mình giác ngộ tính chất sanh tử, ngài mới có khả năng dạy dỗ thiên hạ cách thoát khổ.
Đó chính là nguyên tắc vàng: Trước tiên tự cứu mình, sau đó cứu độ chúng sanh. Không phải là tự thích thú rồi quên rằng mình cũng đang chìm trong khổ đau.
Con Đường Cứu Độ Bắt Đầu Từ Nội Tâm
Để thực sự cứu độ chúng sanh, trước tiên chúng ta phải:
1. Tỉnh Thức: Nhận rõ rằng chính mình đang sống trong sanh tử luân hồi khổ đau. Không còn chối cãi, không còn né tránh sự thật này.
2. Tu Hành: Thực tập những pháp môn tu tập mà Phật dạy. Có thể là niệm Phật, thiền định, hoặc thực hành các bồ tát hạnh. Hành trình này không dễ dàng – cần thức khuya, dậy sớm, cần kiên nhẫn, cần tâm pháp.
3. Chứng Ngộ Lý Đạo: Qua tu tập, chúng ta dần dần thấu hiểu sâu sắc lý đạo của Phật pháp – bản chất của khổ, nguyên nhân của khổ, và con đường thoát khổ. Đây không phải là hiểu biết giáo điểm trên máy móc, mà là hiểu biết bằng trực tiếp kinh nghiệm.
4. Giảng Dạy Vì Lợi Ích: Khi đã thấu hiểu, chúng ta trở thành một chiếc lò sáng shedding light cho người khác. Chúng ta đem những gì mình đã học, đã tu, đã chứng được ra giảng dạy. Không phải để kiếm lợi nhuận, không phải để tạo ảnh hưởng, mà vì lợi ích tu học của mọi người.
Ý Nghĩa Thực Hành Cứu Độ Chúng Sanh
Cứu độ chúng sanh không phải là một lý tưởng xa vời, mà là hành động thực tế mỗi ngày:
- Giảng dạy Phật pháp một cách rõ ràng, dễ hiểu
- Giúp đỡ những người bị mê muội, bị tâm bệnh
- Hướng dẫn các hành động từ bi, bồ tát
- Tạo không gian học tập cho cộng đồng Phật tử
- Khuyến khích mọi người tự tu tập, tự giác ngộ
Tất cả những hoạt động này đều xuất phát từ một nền tảng chắc chắn: chính bản thân chúng ta đã tỉnh thức, đã tu tập, đã hiểu được lý đạo. Như thế, chúng ta mới có khả năng thực sự giúp người khác chứ không phải chỉ làm giống làm vậy.
Kết Luận: Bắt Đầu Từ Hôm Nay
Lời Phật dạy rõ ràng: Đừng chờ đợi, đừng trì hoãn. Mỗi ngày trôi qua là một ngày mà chúng ta và chúng sanh vẫn chìm trong luân hồi khổ đau. Nếu chúng ta muốn thực sự cứu độ chúng sanh, hãy:
- Bắt đầu tỉnh thức ngay hôm nay – nhận rõ bản chất sanh tử
- Bắt đầu tu tập ngay hôm nay – dù chỉ từ những hành động nhỏ nhất
- Bắt đầu học hỏi Phật pháp – để hiểu được sâu sắc, rồi giảng dạy lại
- Bắt đầu hành động vì chúng sanh – từ gia đình, từ xóm tổ, từ cộng đồng
Cứu độ chúng sanh bắt đầu từ cứu độ chính mình. Và khi chúng ta cứu được chính mình, sáng sủa do chúng ta là sáng sủa cho vô số chúng sanh khác.
