Sám hối là một trong những pháp môn quan trọng nhất trong Phật giáo. Nếu chúng ta không chủ động sám hối và tiêu trừ nghiệp chướng, thì con đường tu tập sẽ gặp nhiều trở ngại và khó khăn. Pháp sám hối không phải chỉ là những lời thú nhận mà còn là một quá trình chuyển hóa tâm linh sâu sắc, giúp chúng ta vượt thoát khỏi những bộc phát của tâm thức chưa được khai sáng. Theo lời dạy của đức Phật, sám hối đích thực là sự tu chỉnh lại cách sống, cách suy nghĩ và cách đối xử với tất cả mọi thứ xung quanh.
Hiểu Rõ Bản Chất của Sám Hối Đúng Pháp
Phần lớn chúng ta thường hiểu sai rằng những khổ đau, những chướng ngại đến từ bên ngoài, không phải do chính tâm và hành động của chúng ta gây ra. Tuy nhiên, khi thực sự bước vào con đường tu tập, chúng ta cần phải nhận thức rằng tất cả những gì xảy ra đều là kết quả của nghiệp do chính chúng ta tạo ra. Người tu hành thực sự cần có khả năng phát hiện những nghiệp chướng bên trong tâm mình thông qua cách quan sát thái độ, cách ứng xử của mình với người khác. Tâm gương phản chiếu tốt nhất chính là những hành động phản ứng của chúng ta trong các tình huống khó khăn.
Theo Phổ Hiền Bồ Tát, từ vô lượng kiếp trước đến nay, chúng ta đã tạo tác ra rất nhiều nghiệp ác. Những nghiệp này phát sinh từ ba đại mục: tham, sân, si. Từ thân, khẩu, ý chúng ta gây nên vô số tội lỗi. Phổ Hiền dạy rằng “tất cả nay tôi đều sám hối”. Đây là lời sám hối chân thật, không phải chỉ lời nói mà còn là thái độ tu tập thực sự của một Bồ Tát.
Bồ Tát Phổ Hiền cầu nguyện sám hối tội lỗi trong kiếp quá khứ
Nguồn Gốc Nghiệp Chướng và Cách Tiêu Trừ
Từ xưa đến nay, chúng ta đã tạo tác hàng vô lượng nghiệp ác, vô luận là có tâm hay vô tâm. Riêng về phần vô tâm tạo tác cũng đã rất nhiều, bởi vì khi có nghiệp rồi thì nghiệp tự động sinh thêm. Dù chúng ta không muốn, nhưng những tác động tương ứng vẫn sẽ xảy ra. Thí dụ như khi chúng ta có bộ mặt khó thương, những người nhìn thấy liền có ác cảm với chúng ta. Dù chúng ta có muốn kết thân, nhưng họ cũng không cần, vì đó là tục nghiệp đối trước của chúng ta.
Để tiêu trừ nghiệp chướng, chúng ta phải siêng năng sám hối sao cho những nghiệp ác mới không sinh ra, vừa có thể tiếp cận được mọi người. Vì còn nghiệp thì ta cũng tiếp xúc với nghiệp, ta cũng tăng thêm. Ngài Huệ Từ dạy rằng: “Khi người khác không yêu ta, chính là họ không yêu cái nghiệp của ta”. Nhưng khi chúng ta tạo được phước đức rồi, thì mọi người bình thường cũng sẽ yêu cái phước của chúng ta. Nhận thức rõ điều này, chúng ta cần phải cố gắng tu tập để tạo phước đức, nhằm xóa sạch những lớp nghiệp chướng tràn lao.
Vai Trò của Trí Tuệ trong Sám Hối Thực Hành
Theo lời dạy của Phật và Phổ Hiền Bồ Tát, trí tuệ và tâm sám hối là quan trọng nhất. Tu tập chỉ trong một kiếp mà không có trí tuệ chân đúng cũng chỉ vô ích. Muốn có trí tuệ, chúng ta phải học, phải suy ngẫm, phải hành động có chủ đích. Kinh Pháp Hoa gọi đây là “huệ học” – học từ kinh điển để khai phát trí tuệ.
Tỏ hiện tinh thần này, chúng ta nên thường xuyên tụng kinh, nghe pháp, suy ngẫm, và thực hành những lời ích lợi cho cuộc đời. Đó chính là hình thức sám hối thực sự. Không phải chỉ cầu Phật chùa bằng khói xương, muốn thay đổi chính là không được như vậy. Theo pháp sám hối chân thật, chúng ta nhìn tưởng mà hình dung ra Phật thật, gợi nhớ để chúng ta nhớ đến tấm lòng từ bi của Phật, từ đó suy ngẫm theo những lời dạy của Ngài, nhớ đến những hành động cao quý của Bồ Tát và cố gắng thực hành theo.
Ứng Dụng Sám Hối trong Cuộc Sống Hằng Ngày
Đối với chúng ta, tu học không chỉ là những công việc trong chùa mà chính là trong cuộc sống hằng ngày. Đọc kinh, suy ngẫm, tìm hiểu và ứng dụng đúng pháp thì nghiệp sẽ tiêu, công đức sẽ sinh ra và tăng trưởng. Không sám hối để tiêu trừ nghiệp, những công việc của chúng ta cũng sẽ trở nên vô ích. Sám hối theo Phổ Hiền phải tiêu nghiệp, phước mỗi sanh – đây là nguyên tắc vàng của tu tập Phật giáo.
Khi chúng ta thực sự sám hối với tâm chân thành, những chướng ngại trong tâm sẽ dần tan biến. Phước đức sẽ được sinh ra từ những hành động có nhân thức, từ những lời nói có mục đích giúp đỡ người khác, từ những ý niệm cầu mong lợi ích chung. Như vậy, sám hối không phải là hành động một lần mà là quá trình liên tục trong suốt con đường tu tập của chúng ta. Mỗi ngày, mỗi giờ, mỗi giây chúng ta đều có cơ hội sám hối những lỗi lầm và tu tập để tạo ra những điều tích cực. Đó chính là tinh thần thực hành sám hối theo giáo lý Phổ Hiền, giúp chúng ta tiêu trừ nghiệp chướng và tích lũy phước đức mỗi một lần sanh khởi.
