Trong Phật giáo, có một khái niệm sâu sắc giúp con người thay đổi số phận của mình: như lý tác ý (Yoniso Manasikara). Đây không phải là khái niệm trừu tượng, mà là một phương pháp tư duy thực tiễn mà bất kỳ ai cũng có thể áp dụng để tạo ra cuộc sống tích cực, ý nghĩa và thoát khỏi những ràng buộc của bất hạnh. Thực tế, chìa khóa để nắm lấy vận mệnh trong tay chính nằm ở cách chúng ta suy nghĩ và diễn giải những sự kiện xảy ra trong cuộc sống.
Hiểu Rõ Khái Niệm Như Lý Tác Ý
Như lý tác ý được cấu thành từ hai từ Pali: “Yoniso” (ý-nam, thâu đạo, kỹ lượng, sáng suốt, đúng đắn) và “Manasikara” (tác ý, chủ ý, cân nhắc, suy nghĩ theo lý định trước). Kết hợp lại, như lý tác ý có nghĩa là suy nghĩ một cách sáng suốt, khôn ngoan và đúng đắn, hay nói cách khác là tư duy theo con đường chân lý để mang lại lợi lạc cho bản thân và người khác.
Ngược lại với như lý tác ý là phi như lý tác ý (Ayoniso Manasikara) – suy nghĩ khôn có sáng suốt, không khôn ngoan, một cách vô trí và thiên vị. Người ta suy nghĩ theo những động lực không đúng, những định kiến và những ham muốn tôi ích, dẫn đến những quyết định sai lầm và những hậu quả tiêu cực.
Thực chất, mỗi sự kiện xảy ra trong cuộc sống của chúng ta đều là trung tính – chúng chỉ xảy ra như chúng đang xảy ra. Tuy nhiên, chúng ta mới là người gán cho những sự kiện đó một ý nghĩa nào đó – có thể tích cực hoặc tiêu cực. Đó chính là quyền lực của tư duy của chúng ta.
Như lý tác ý là cách suy nghĩ sáng suốt giúp nắm lấy vận mệnh trong tay
Cách Tư Duy Quyết Định Vận Mệnh
Nếu chúng ta gán cho một sự kiện ý nghĩa tích cực thì đó là cách suy nghĩ sáng suốt, khôn ngoan – chính là như lý tác ý. Ngược lại, nếu gán cho nó ý nghĩa tiêu cực, đó là cách suy nghĩ không sáng suốt – phi như lý tác ý. Sự khác biệt này không phải là nhỏ, nó có thể quyết định toàn bộ quỹ đạo của cuộc đời chúng ta.
Bí mật của một đời sống hạnh phúc, thành công nằm ở tư duy. Tư duy của người hạnh phúc, thành công luôn là như lý tác ý – họ nhìn những thách thức như cơ hội để phát triển. Tư duy của người bất hạnh, thất bại luôn là phi như lý tác ý – họ nhìn mọi khó khăn như bằng chứng rằng cuộc đời bất công với họ.
Hành Trình Thay Đổi Số Phận Của Christopher Reeves
Để minh họa cho sức mạnh của như lý tác ý, chúng ta sẽ nhìn vào câu chuyện thực tế của Christopher Reeves – không chỉ là một diễn viên nổi tiếng đóng vai Superman trên phim ảnh, mà thực sự là một siêu nhân trong cuộc sống thực.
Năm 1994, trong một tai nạn cưỡi ngựa bất ngờ, Christopher Reeves bị ngã từ ngựa và bị liệt từ cổ xuống phần dưới cơ thể. Trước tai nạn, anh đã gán cho nó những ý nghĩa tiêu cực nhất – hầu như không còn muốn sống nữa. Thế nhưng, nhờ sự động viên khích lệ của gia đình, bạn bè, anh bắt đầu gán lại những ý nghĩa tích cực cho tai nạn của mình.
Anh nhận ra rằng những điều này không nên kết thúc ở sự liệt của cơ thể. Thay vào đó, anh muốn qua tai nạn này trở thành nguồn cảm hứng cho những người cùng bị tai nạn, khuyết tật. Anh không bỏ cuộc, mà tiếp tục theo đuổi những ước mơ, thực hiện những điều tưởng chừng không thể.
Anh đã quyên được hàng chục triệu đô qua Quỹ từ thiện Christopher Reeves để hỗ trợ nghiên cứu tủy sống và chăm sóc người bệnh. Anh thực hiện hàng trăm bài thuyết trình truyền cảm hứng khắp thế giới. Anh viết cuốn sách “Nothing is Impossible” (Chẳng có gì là không thể) – một nguồn lửa thắp sáng cho hàng triệu người về ý chí và sức mạnh sống kiên cường.
Ứng Dụng Như Lý Tác Ý Trong Thực Tập Tu Học
Christopher Reeves không phải là người duy nhất chứng minh sức mạnh của như lý tác ý. Nhiều nhân vật lịch sử, những đấng Tăng bộ Phật giáo, và những người tu học thường ngày đều áp dụng điều này. Khi chúng ta gặp phải những khó khăn, thất bại, hay những tai họa bất ngờ, chúng ta có hai lựa chọn:
Thứ nhất là rơi vào phi như lý tác ý – tự trách móc, tuyệt vọng, cho rằng cuộc đời bất công, rằng số phận không may mắn. Đây là con đường dẫn đến khổ đau kéo dài.
Thứ hai là áp dụng như lý tác ý – gán cho những sự kiện đó ý nghĩa tích cực, xem chúng như những bài học, những cơ hội để tu tập tâm tính, để hiểu thêm về bản chất cuộc sống. Đây là con đường dẫn đến giải thoát.
Như lý tác ý giúp chúng ta chuyển hóa khó khăn thành cơ hội tu tập
Nắm Lấy Vận Mệnh Qua Tư Duy Đúng Đắn
Việc áp dụng như lý tác ý không phải là tự lừa dối bản thân hay phủ nhận những điều khó chịu. Thay vào đó, đó là một cách nhìn sâu xa hơn, trí tuệ hơn về những sự kiện xảy ra. Đó là nhìn thấy dây chuyên nhân quả, nhìn thấy rằng mọi điều không may mắn ngày hôm nay có thể trở thành bước đệm cho thành công ngày mai.
Khi chúng ta thực tập như lý tác ý, chúng ta không bỏ cuộc, không tuyệt vọng. Thay vào đó, chúng ta có động lực để tiếp tục cố gắng, để học hỏi, để phát triển. Chúng ta nhận ra rằng vận mệnh không phải một điều được định sẵn, mà là kết quả của những lựa chọn và tư duy của chúng ta ngày hôm nay.
Những người thành công trong cuộc sống, những bậc Thánh Hiền trong Phật giáo, đều có điểm chung: họ luôn gán những ý nghĩa tích cực, những ý nghĩa thắng pháp cho những sự kiện xảy ra. Họ không bị cuốn theo những cảm xúc tiêu cực, mà luôn giữ vững tư duy sáng suốt để hướng mình tới một đích đến cao quý hơn.
Kết Luận: Nắm Chặt Vận Mệnh Trong Tay
Bí mật của việc nắm lấy vận mệnh trong tay mình chính là như lý tác ý – cách suy nghĩ sáng suốt, khôn ngoan. Mỗi ngày, chúng ta đều có cơ hội để lựa chọn: có gán cho những sự kiện ý nghĩa tích cực hay tiêu cực? Có tiếp tục cố gắng hay bỏ cuộc? Có tin rằng vận mệnh có thể thay đổi hay xem nó như một định mệnh bất khả kháng?
Phật giáo dạy chúng ta rằng tâm là nguyên nhân sâu xa nhất của mọi sự. Qua tư duy đúng đắn, chúng ta có thể chuyển hoá những tối tăm thành ánh sáng, những khổ đau thành hạnh phúc, những thất bại thành thành công. Đó chính là sức mạnh của như lý tác ý, và nó hoàn toàn nằm trong tay bạn.
