Trong truyền thống Phật giáo, có một câu chuyện về thiền sư Phật Quang và đệ tử Đại Trí mà lâu nay vẫn truyền lại như một bài học quý báu cho những ai đang trên con đường tu học. Sau hai mươi năm xa cách thầy để đi học hỏi ngoài trì, khi Đại Trí trở về chùa, lòng thầy đã tràn ngập niềm vui khi thấy được sự trưởng thành và tiến bộ của đệ tử mình. Đó không chỉ là sự quay trở lại về mặt địa lý, mà còn là một sự hội ngộ của những tâm hồn đang cùng nhau tìm kiếm chánh pháp và chiếu sáng con đường tu hành của mình.
Thiền sư Phật Quang tiếp đón đệ tử và lắng nghe những tâm sự của hai mươi năm xa xứ. Trong suốt những ngày tháng ấy, Đại Trí đã học được rất nhiều điều: kinh khoa, giảng pháp, viết kinh, và vô vàn những kiến thức quý báu về Phật pháp. Đệ tử hỏi thầy một câu hỏi mà bao nhiêu Phật tử đều có thể đặt ra: “Báo cáo Thầy! Con xa cách Thầy đến nay đã hai mươi năm. Sinh hoạt hằng ngày của Thầy vẫn bận bịu như thế, Thầy không biết Thầy đã già rồi sao?” Đó là một câu hỏi tự nhiên, phản ánh sự quan tâm của người học đối với người thầy, nhưng cũng chứa đựng một đề bài lớn lao về tuổi tác, thời gian và ý nghĩa của cuộc sống.
Tuổi Tác Là Khái Niệm, Không Phải Sự Thật Tuyệt Đối
Thiền sư Phật Quang không hề do dự mà trả lời: “Ta không thấy có thời gian già!” Câu nói đơn giản này chứa đựng một chân lý sâu sắc về bản chất của con người và thời gian. Khi người thầy nói “không thấy có thời gian già”, không phải là phủ nhận sự trôi qua của năm tháng, mà là nói về trạng thái tâm thức và tinh thần của người tu hành. Trong Phật pháp, tuổi tác chỉ là một con số ghi trên giấy khai sinh, nhưng sự sống động, sự tích cực và tâm lực mới là thứ thực sự quyết định việc một người có già hay không.
Trên thế giới này, có những người trẻ tuổi nhưng tâm lực bị suy thoái, họ cảm thấy mệt mỏi và không còn động lực sống. Ngược lại, có những người đã bước vào tuổi già nhưng tinh thần vẫn rạng ngời, tâm trí vẫn sáng suốt, hành động vẫn phục vụ xã hội với niềm tin vào những điều tốt đẹp. Sự khác biệt này không nằm ở con số tuổi tác, mà nằm ở cách chúng ta sống – ở việc chúng ta có bằng lòng với những gì chúng ta làm hay không.
Thiền sư tu hành bên dưới cây Bồ đề, thể hiện sự bình tĩnh và tỏa sáng tinh thần
Khái Niệm “Thời Gian Không Có Tuổi” Trong Phật Giáo
Khác với quan điểm thông thường của thế gian, Phật giáo lại có một cách nhìn nhận khác về thời gian và tuổi tác. Đức Phật từng dạy rằng “người ta khi nổi giận thì quên ăn, khi vui thì quên lo mà chẳng biết cái già sắp đến”. Những người tu học cũng thấy như vậy. Khi tâm thức được chiếu sáng bởi pháp lý, khi hành động được dẫn dắt bởi lòng từ, khi mỗi khoảnh khắc được sử dụng để phục vụ người khác và chiêm nghiệm pháp môn, thì tuổi tác không còn là một gánh nặng nữa.
Có một câu chuyện khác cũng rất ý nghĩa: Có người hỏi một ông lão “Ông bao nhiêu tuổi?” Ông đáp “Bốn tuổi”. Mọi người đều bất ngờ, ông giải thích: “Tôi sống bảy mươi năm qua là sống vì bản thân mình, không có ý nghĩa gì cả. Bốn năm nay mới hiểu được, tôi phục vụ cho xã hội, cho mọi người, nên tôi nói rằng mình sống mới bốn tuổi. Nếu chúng ta sống được như ông già bốn tuổi này thì có ý nghĩa làm sao.”
Ý Nghĩa Thực Tế Của Cuộc Sống Có Mục Đích
Thiền sư Phật Quang giảng pháp mỗi ngày cho những tín chúng đến chùa thỉnh pháp. Trong mỗi bài giảng, trong mỗi câu dạy, trong mỗi hành động phục vụ Tam Bảo, thiền sư không bao giờ cảm thấy thời gian trôi qua làm mình già đi. Thay vào đó, lòng ông lúc nào cũng rạng ngời, tâm thức lúc nào cũng minh mẫn, vì ông biết rằng mỗi khoảnh khắc của cuộc sống đều có ý nghĩa lớn lao.
Đây không phải là câu nói lạc quan trống rỗng, mà là một thực tế về cách con người có thể sống. Khi chúng ta tìm thấy một mục đích cao cả cho cuộc sống mình – dù đó là tu hành Phật pháp, phục vụ xã hội, hay giúp đỡ người khác – thì tuổi tác không còn là một vấn đề nữa. Năng lượng tâm thần sẽ luôn chảy tràn, và chúng ta sẽ không cảm thấy bị hạn chế bởi những con số năm tháng.
Ứng Dụng Vào Đời Sống Hiện Tại
Trong thời đại ngày nay, khi mà nhiều người trẻ tuổi lại cảm thấy lão suy vì thiếu mục đích sống, hay những người lớn tuổi lại toát sáng vì họ còn biết yêu thương và chăm sóc những người xung quanh, bài học của thiền sư Phật Quang trở nên vô cùng liên quan. Chúng ta cần tự hỏi bản thân: Tôi sống cho cái gì? Liệu mỗi ngày tôi có thực sự sống hay chỉ là để qua ngày? Tuổi tác của tôi còn phụ thuộc vào việc tôi có ý nghĩa lớn lao cho cuộc sống hay không?
Trong Phật giáo, việc tu học không chỉ là sự chỉnh tâm lý, mà còn là việc tìm thấy ý nghĩa thực sự của sự tồn tại. Khi một người hiểu rõ về Tứ Thánh Đế, khi họ bước trên con đường Bát Chánh Đạo, khi họ nuôi dưỡng tâm từ bi và trí tuệ, thì tuổi tác là gì? Đó chỉ là con số, còn sự sống thực sự lại ở nơi khác – ở trong những hành động, những suy nghĩ, và những quyết định giúp chúng ta tiến bộ và phục vụ người khác.
Kết Luận: Tuổi Tác Thực Sự Nằm Ở Tâm Thức
Cuối cùng, bài học của thiền sư Phật Quang dạy cho chúng ta rằng “thời gian không có tuổi” không phải là một phát biểu siêu hình, mà là một sự thật về con người khi họ biết sống một cách có ý nghĩa. Tuổi tác không phải là bao nhiêu năm đã trôi qua, mà là bao nhiêu năm chúng ta đã thực sự sống – có mục đích, có tình yêu, có đóng góp.
Với những ai đang trên con đường tu học Phật pháp, hãy nhớ rằng: Mỗi ngày bạn hiểu thêm về pháp môn, mỗi hành động bạn thực hiện với tâm từ bi, mỗi lần bạn giúp đỡ người khác, đó là lúc bạn thực sự trẻ, thực sự sống. Và ngược lại, nếu chúng ta sống một cuộc đời vô ý nghĩa, thì dù mình mới hai mươi tuổi, chúng ta cũng sẽ cảm thấy lão suy. Hãy chọn con đường sống có mục đích, và bạn sẽ khám phá ra rằng thời gian thực sự không có tuổi.
Nguồn tham khảo: Kinh Pali về Tứ Thánh Đế, Bát Chánh Đạo, Lời dạy của Đức Phật về Thiền định và Tuệ Giác
