Trái ngược với khái niệm “địa ngục” là “thiên đường”. Thiên đường có lẽ không hề giống những gì nằm trong trí tưởng tượng của con người, không hẳn là nơi hưởng thụ, thưởng ngoạn, xem ngắm những cảnh tượng lung linh và sống những tháng ngày an nhàn, thánh thời. Thực chất, theo lời Phật dạy qua các kinh điển Bắc truyền (Kinh Địa Tạng, Kinh Vu Lan) và kinh điển Nam truyền (Ngạn Quỷ Sự, Pháp Cú Kinh), mỗi chúng ta đều có quyền lựa chọn con đường tu tập của mình, lựa chọn giữa “địa ngục tâm” hay “thiên đường tâm” trong từng giây phút sống.
Địa ngục không nhất thiết phải là một cảnh giới vật lý ở dưới lòng đất hay ngoài không gian. Theo Phật pháp, địa ngục là một cảnh giới tâm lý mà chúng ta tự tạo ra từ những hành động, suy nghĩ và niệm lực tiêu cực. Bất cứ khi nào tâm chúng ta đau khổ, buồn bã, giận dữ, hay tham lam, chúng ta đang ở trong địa ngục. Khi mắt nhìn thấy một ai đó hoặc một cảnh tượng nào đó khiến chúng ta cảm thấy không hài lòng hoặc không vui, có nghĩa là chúng ta đang ở trong địa ngục. Vì vậy, địa ngục chủ yếu nằm trong tâm trí và tinh thần của chúng ta, chứ không phải ở một nơi xa xôi nào đó.
Tâm Là Gốc Rễ Của Địa Ngục
Tâm trí và đời sống của chúng ta rất khó kiểm soát, khó chăm sóc và khó hiểu rõ được hết. Để nhìn thấy được tâm và đời sống, Đức Phật đã khuyên chúng ta cần phải có sự tự nhận biết, hoặc chính niệm bên trong mình. Nếu chúng ta không tự nhận thức được bản thân, chúng ta không thể nhìn thấy tâm trí, không thấy được chất lượng tư duy và những nghĩ suy về đời sống của mình. Do đó, Đức Phật khuyên chúng ta phải tự nhận thức về mình ngay cả những lúc đi, đứng, nằm, ngồi và mỗi chuyển động khác của cơ thể; sau đó, chúng ta sẽ mới có thể nhìn thấy tâm trí và đời sống của chúng ta.
Người tu tập thực hành thiền định để quản lý tâm trí và tìm kiếm bình an
Khi chúng ta có sự tỉnh thức, chúng ta bắt đầu nhận ra rằng mỗi suy nghĩ, mỗi cảm xúc đều là những tạo tác tâm của chúng ta. Những suy nghĩ tiêu cực tạo ra những cảm xúc khó chịu, những hành động bất thiện tạo ra những hậu quả đau khổ. Đó chính là quá trình hình thành “địa ngục tâm” – một tâm trạng mà chúng ta tự tạo ra cho bản thân. Khi chúng ta nhận thức được điều này, chúng ta mới có khả năng thay đổi, mới có thể chuyển đổi từ địa ngục sang thiên đường thông qua những suy nghĩ, lời nói và hành động thiện lành.
Thiên Đường Nằm Trong Những Hành Động Thiện
Trái ngược với “địa ngục” là “thiên đường”. Thiên đường không phải là một nơi mơ mộng ngoài thực tế, mà là một trạng thái tâm trí thanh tịnh, bình an và vui tươi. Đạo Phật không có từ “thiên đường” theo kiểu tôn giáo khác, mà chỉ có sự hiện diện của các tầng trời Dục giới, Sắc giới và Vô sắc giới. Nhưng đó không phải là mục đích chính mà người con Phật chân chính hướng đến. Niết-bàn mới thật sự là mục tiêu tối hậu.
Với những hình giáo Tịnh Độ, thì cõi Cực Lạc Tây Phương được nhìn nhận như sự thực tập xây dựng hiện tiền Tịnh Độ nhân gian. Đó là nơi con người sống hoàn toàn vô tư, vô ngã, tâm hồn thuần tịnh và trong sạch, không một chút vấn đục. Đó là một “thế giới” mà vận sự vận vật đều mang trong mình tâm lòng từ bi, bao dung rộng lớn, không có đấu tranh, không có khổ đau.
Cảnh tượng thanh tịnh biểu tượng cho trạng thái tâm được giải thoát khỏi khổ đau
Chỉ khi hoàn toàn biến vị tự trở thành vô tự, bạn mới đặt chân được vào cõi Tịnh. Đó không phải là một sự chuyển dời vật lý, mà là một sự chuyển hóa tâm linh – khi chúng ta bỏ được tất cả những khái niệm về “tôi” và “của tôi”, chúng ta mới thực sự tự do. Khi tâm chúng ta không còn bám víu vào bất cứ thứ gì, không còn si mê và tham lam, chúng ta đã sống trong thiên đường ngay từ lúc này, ngay từ những hành động thiện lành hàng ngày.
Lựa Chọn Quỹ Đạo Tâm Của Chúng Ta
Kỹ thuật, trong đời này, làm việc gì cho người khác cũng là làm cho chính mình. Thiên đường hay địa ngục chỉ là một niệm, là có thể phân định mà thôi. Vậy nên, Đức Phật mới dạy:
“Dễ là làm các điều ác
Dễ là làm tự hại mình
Còn việc lành, việc tốt
Thật tối thường khó là làm.”
(Kinh Pháp Cú, phẩm Tự Ngã, kệ 163).
Ngày nay, trong vòng xoáy tranh đấu danh lợi, người ta làm mỗi điều để tự lợi cho bản thân. Vì lợi cho mình mà không ngần ngại làm hại người khác. Đâu biết rằng, dù có tích được lợi lộc bao nhiêu ở thế gian này, thì cái của, địa vị ấy khi rời dương gian, cũng chẳng thể nào mang đi được, mà nơi chốn đợi chính là địa ngục.
Viên đá tượng trưng cho nền tảng vững chắc của đạo hạnh Phật tử
Ai cũng có thể chọn cho mình một chọn đẽ để sống. Trong cuộc đời ngắn ngủi, ta có thể làm cho nó ý nghĩa hơn bằng những thiện tâm và thiện niệm, nghĩ cho người khác thay vì chỉ nghĩ cho mình bằng sự ích kỷ. Kỳ thực, đường đến Tịnh Độ bắt đầu từ chính những điều thiện giản dị bạn đang làm mỗi ngày, chỉ là bạn đã nhận ra nó chưa mà thôi.
Mỗi lựa chọn chúng ta đưa ra hôm nay sẽ hình thành quỹ đạo của tâm chúng ta ngày mai. Khi ta chọn từ bi, ta đang xây dựng thiên đường; khi ta chọn tham, sân, si, ta đang xây dựng địa ngục. Để thoát khỏi vòng lẩn quẩn của đau khổ, chúng ta chỉ cần bắt đầu bằng những hành động nhỏ nhất: lắng nghe lời Phật dạy, tu tập chính niệm, nuôi dưỡng lòng từ bi, và truyền tải tình yêu thương đến mọi loài vật. Đó là con đường dẫn tới an lạc, đó là con đường dẫn tới Tịnh Độ.
