Tài sản là huyết mạch, mạng sống của hầu hết mỗi người. Trải qua nhiều gian khó mới lập ra tài sản một cách chân chính, nhưng để giữ gìn hoặc tiêu xài đúng đắn, có ý nghĩa thiết thực thì chẳng dễ dàng. Mỗi người đều có một thú vui, sở thích tiêu xài riêng. Chính những sự tiêu xài phung phí, không chính đáng ấy đã khiến không ít người giàu lao đao và người nghèo còn thêm khổn đốn. Theo tuệ giác của Thế Tôn, có sáu nguyên nhân phung phí tài sản, bắt nguồn từ sự đam mê theo khuynh hướng xấu của con người.
Sáu Nguyên Nhân Phung Phí Tài Sản Mà Phật Dạy
Một thời, Thế Tôn trú ở Rājagaha, tại Veluvana. Bấy giờ, Singālaka, gia chủ trẻ, dậy sớm, ra khỏi thành Vương Xá, chắp tay đảnh lễ sáu phương. Rồi Thế Tôn, buổi sáng vào thành Vương Xá khất thực, sau khi dạy Singālaka về ý nghĩa đảnh lễ sáu phương, Ngài dạy thêm:
“Này gia chủ trẻ, có sáu nguyên nhân phung phí tài sản: Đam mê rượu chè là nguyên nhân phung phí tài sản. Du hành đường phố phi thời là nguyên nhân phung phí tài sản. La cà hỉ viện đình đám là nguyên nhân phung phí tài sản. Đam mê cờ bạc là nguyên nhân phung phí tài sản. Giao du với bạn ác là nguyên nhân phung phí tài sản. Quen thói lười biếng là nguyên nhân phung phí tài sản.”
Hạnh phúc thực sự không đến từ sự phung phí tiền bạc một cách vô tội vạ
Đó là sáu nguyên nhân phung phí tài sản mà Phật dạy. Bắt nguồn từ tâm thái đam mê, cuồng vọng, con người rơi vào các thói xấu này mà không hay biết.
Ý Nghĩa Sâu Sắc Của Lời Phật Dạy
Theo tuệ giác Thế Tôn, có sáu nguyên nhân phung phí tài sản, bắt nguồn từ sự đam mê (theo khuynh hướng xấu) của con người. Đam mê rượu chè, cờ bạc, chơi đêm, là cơ hí viện, giao du với bạn ác và lười biếng. Thực trạng xã hội cho thấy những nguyên nhân dẫn đến phung phí tài sản hiện đang tràn lan. Điều đáng nói là không chỉ giới nhiều tiền mới phung phí mà ngay cả những người lao động, thu nhập thấp cũng bị đam mê cuốn hút là làm cho khánh kiệt.
Các nguyên nhân này đều xuất phát từ tâm thái không tỉnh giác, không hiểu rõ tính chất tạm bợ của cuộc sống và giá trị thực sự của tài sản. Rượu chè làm mê man trí tuệ, cờ bạc làm tâm tham lam dâng cao, chơi đêm làm suy kiệt thân thể và tinh thần, la cà hỉ viện làm lãng phí thời gian, bạn ác dẫn dắt vào con đường sai lầm, và lười biếng làm mất cơ hội thăng tiến. Mỗi cái đều là “con dao hai lưỡi” không những tiêu xài tiền bạc mà còn tiêu xài sức khỏe, tuổi tác, và cơ hội của con người.
Người con Phật hiểu rõ ý nghĩa của việc tiết kiệm tài sản
Người Con Phật Cần Tỉnh Giác Và Tiết Kiệm
Người con Phật luôn quán niệm về sự khó nhọc của bản thân, tài sản được đổi bằng mồ hôi và nước mắt mỗi ngày. Vì thế phải ý thức về tiết kiệm, không phí phạm. Mặt khác, quán niệm về sự nghèo khó của những người xung quanh, nuôi dưỡng và phát khởi từ bi để sẻ chia, sử dụng tài sản một cách có ý nghĩa và hiệu quả thiết thực nhất.
Tài sản không phải là mục đích cuối cùng của cuộc sống mà là phương tiện để sống có ý nghĩa, để góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn. Người có tài sản nhưng không biết giáng phục tham lam, không biết quán niệm khó nhọc, sẽ dễ dàng rơi vào các bẫy của tâm thức và bị những nguyên nhân phung phí cuốn hút.
Những Cách Thức Phung Phí Tài Sản Đương Đại
Ngày nay, công nghệ và dịch vụ giải trí rất phát triển, hoạt động hợp pháp, đáp ứng nhu cầu giải trí, thư giãn của con người. Ở một số nơi, giải trí là ngành công nghiệp mũi nhọn, đem lại doanh thu đáng kể. Đúng là giải trí và thư giãn vốn rất cần thiết cho đời sống nhưng người tham gia giải trí cần phải chính niệm, tỉnh giác với đam mê, biết dừng lại đúng lúc để tránh phung phí tài sản.
Hơn nữa, những trang mạng xã hội, các ứng dụng đặt hàng trực tuyến cũng trở thành những “thương nhân kỳ thao” biết cách kích thích tâm lý tiêu dùng của con người. Những quảng cáo tinh vi, những chương trình khuyến mại hấp dẫn dễ làm cho người ta mua những thứ không cần thiết. Người con Phật cần phải thực sự tỉnh giác để không rơi vào cạm bẫy của những xu hướng tiêu dùng phung phí này.
Đạo Đức Và Trí Tuệ Trong Quản Lý Tài Sản
Quản lý tài sản một cách đúng đắn không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là vấn đề đạo đức và trí tuệ. Phật giáo dạy rằng sự giàu có thực sự không nằm ở số tiền mà nắm giữ mà nằm ở cách sử dụng chúng một cách khôn ngoan và có lòng từ bi. Người biết tiết kiệm nhưng vì mục đích tích lũy vô tận cũng không phải là người con Phật thực sự. Ngược lại, người biết giáng phục những nguyên nhân phung phí, biết tiêu xài có ý nghĩa, sẻ chia với người khác mới thực sự khôn ngoan và hạnh phúc.
Đức Phật cũng dạy rằng tài sản có ba dòng chảy: tiếp tục tích lũy, bị mất hoặc tiêu tán, hoặc được sử dụng một cách có ý nghĩa. Người con Phật cần hiểu rõ sự khác biệt giữa ba dòng chảy này và lựa chọn con đường phù hợp với Chánh Pháp.
Kết Luận: Hành Động Thực Tế Trong Quản Lý Tài Sản
Lời Phật dạy về sáu nguyên nhân phung phí tài sản không phải là để khiến chúng ta sợ hãi hay tiêu cực mà là để mở mắt con người, giúp chúng ta nhận thức rõ những nguy hiểm tiềm ẩn và cách thức để tránh tránh. Người con Phật nên suy ngẫm về sáu nguyên nhân này, nhìn nhận xem mình có đang rơi vào cái nào không, và nếu có thì hãy nỗ lực vượt thoát.
Việc tiết kiệm tài sản không phải là sự tham lam mà là sự tôn trọng đối với công lao lao động của bản thân và người khác. Việc tiêu xài có ý nghĩa, sẻ chia với người khác không phải là sự xao lãng mà là sự thể hiện lòng từ bi và trí tuệ. Hãy quán niệm về lời Phật dạy, tỉnh giác mỗi ngày, từng bước vượt thoát khỏi những sự phung phí vô tích sự, để cuộc sống trở nên ý nghĩa hơn và mình trở thành người con Phật thực sự.
