Viện Minh hôm nay xin chia sẻ một trải nghiệm tu tập sâu sắc về việc làm chủ được tâm trong giấc mơ lẫn thức tỉnh. Đây là một trong những thành quả quý báu của hành giả khi kiên trì theo dõi tâm niệm. Lời Phật dạy rằng, con người cần phải học cách làm chủ tâm mình, không để tâm chạy theo vọng tưởng và suy nghĩ. Khi tâm được an định, sáng suốt, ta mới có thể bước vào con đường giải thoát.
Trong quá trình hành giả làm việc hằng ngày, hành giả thường xuyên soi chiếu tâm mình xem khi nào tâm được vui vẻ, khi nào tâm lại trở nên buồn bã. Quá trình này không diễn ra một lần hai lần, mà là một hành trình dài lâu của sự chứng ngộ. Ban đầu, hành giả cảm thấy khó khăn khi cố gắng buông bỏ những suy nghĩ. Những lúc không có việc gì cấp bách, tâm vẫn hay rơi vào trạng thái ưu tư, sân si. Và khi ngồi im lặng, tâm lại bồn chồn, không thể đạt được yên tĩnh.
Quá Trình Buông Bỏ Suy Nghĩ và Tâm Rỗng Lặng
Dần dần, qua từng ngày hành tập, hành giả nhận ra một điều kỳ diệu. Khi nằm xuống để nghỉ ngơi, dù tư thế nằm hay những hình thái khác, tâm vẫn duy trì trạng thái rỗng lặng. Những vọng tưởng chỉ nẩy sinh rải rác, và chúng chỉ kéo dài trong khoảng thời gian rất ngắn. Hành giả bắt đầu nhận thức rằng, khi buông bỏ những suy nghĩ về những nhu cầu trong cuộc sống, tâm liền trở nên thanh thản, rộng mở như một cái ao phẳng lặng không sóng gió.
Thiền sinh ngồi định tĩnh giữa không gian yên tĩnh, tâm ý thanh thản
Trong thời gian đầu tu tập, hành giả cứ tưởng rằng nếu tâm ít vọng tưởng thì tâm sẽ yên. Nhưng dần dần, hành giả khám phá ra sự thật sâu sắc hơn. Những gì hành giả tu tập trước đây dường như chỉ là những cách làm bề ngoài. Khi tâm bắt đầu hoạt động với sự phân biệt và soi chiếu liên tục, thật ra đó là sự tỉnh thức, không phải tâm yên tĩnh thực sự. Sự tỉnh thức này ở khắp nơi, dù tâm hướng tới đâu đi nữa, sáng suốt vẫn luôn có mặt.
Tính Biệt Trong Trạng Thái Sáng Suốt
Hành giả nhận ra rằng, sự tỉnh thức liên tục này chính là “tính biệt” mà các kinh điển Phật giáo nói đến. Đó là khả năng nhân thức, quan sát, phân biệt được những gì đang xảy ra. Khi tâm được huấn luyện qua nhiều ngày tu tập, tính biệt này như một ngọn đèn sáng chiếu mọi nơi, mọi lúc. Dù là khi thức hay ngủ, khi đứng hay ngồi hay nằm, tâm vẫn rõ ràng, vẫn sáng suốt. Đây là một dấu hiệu tích cực cho thấy hành giả đang tiến bộ trong tu tập. Theo các bậc thầy trong truyền thống Phật giáo, đây là một bước quan trọng trên con đường đạo hành.
Hành giả còn trải qua một trải nghiệm thú vị trong giấc mơ. Vài hôm nay, trong lúc đang mơ, hành giả bị một con thú rất to lớn tấn công. Tuy nhiên, dù trong trạng thái mơ, hành giả vẫn giữ được sự sáng suốt, vẫn biết rằng mình đang mơ. Hành giả vẫn có khả năng giữ bình tĩnh, quan sát con thú đó một cách lạnh lùng, cố gắng tìm hiểu nó là gì. Thậm chí trong lúc mơ, hành giả vẫn tỉnh thức đủ để nhận ra rằng, mình hiện đang trải qua một giấc mơ chứ không phải sự thật.
Khi hành giả tỉnh thức lại và bắt đầu quan sát, cảnh tượng trong mơ liền tan biến, và hành giả tự tỉnh dậy. Điều này dẫn đến một câu hỏi sâu sắc: liệu hành giả có tu tập quá mức mà tạo ra những ảo tưởng không? Hay đây thực sự là một bước tiến trong quá trình tu hành? Đây là những thắc mắc thật sự cần sự hướng dẫn từ các bậc thầy tại trung tâm tu học.
Giáo Lý Làm Chủ Được Tâm Trong Phật Pháp
Theo lời dạy của Đức Phật, “làm chủ được tâm” không phải đơn giản là kiểm soát suy nghĩ hay cố gắng khiến tâm yên tĩnh. Thay vào đó, đó là một trạng thái mà trong đó tâm hoạt động một cách tự nhiên, mà không bị sự sắc tính hay vọng tưởng chi phối. Trong Pali gọi là “chitta vaśi” – tâm có thể chinh phục được. Đây là một trong những mục tiêu quan trọng của tu tập định tĩnh (Samadhi) trong Phật giáo.
Điều kiện để đạt được trạng thái này là hành giả phải tiếp tục:
- Tinh tấn trong hành tập: Không bỏ cuộc khi gặp khó khăn
- Sáng suốt liên tục: Luôn giữ tâm quán chiếu những gì đang xảy ra
- Buông bỏ suy nghĩ: Không cứ níu giữ những suy nghĩ, vọng tưởng
- Định tĩnh thực sự: Không phải sự im lặng bên ngoài mà là yên tĩnh từ bên trong
Hành giả có thể tự hỏi: “Tại sao khi lần đầu tu tập, hành giả cảm thấy khó khăn nhưng sau đó lại thấy dễ dàng?”. Câu trả lời nằm ở chính sự hiểu biết sâu hơn về bản chất của tâm. Khi tâm được thả lỏng một cách đúng đắn, khi không có sự căng thẳng hay cố gắng thái quá, thì tâm tự động trở nên yên tĩnh. Đây là điều Đức Phật đã dạy trong nhiều bộ kinh, đặc biệt là trong các kinh về Samadhi.
Sáng Suốt Trong Khoảnh Khắc Giấc Mơ
Một điểm đặc biệt trong kinh nghiệm của hành giả là khả năng duy trì sáng suốt ngay cả khi đang mơ. Trong Phật giáo Tây Tạng có một pháp môn được gọi là “Yoga Giấc Mơ” (Dream Yoga), trong đó hành giả được dạy cách duy trì nhận thức tỉnh thức ngay cả khi đang mơ. Đây được xem là một bước tiến quan trọng trong quá trình tu hành, bởi vì nó cho thấy tâm đã đạt được một mức độ ổn định cao, không bị lôi cuốn bởi các trạng thái khác nhau.
Khi hành giả có thể duy trì sáng suốt trong giấc mơ, điều đó có nghĩa là tâm hành giả đã vượt qua những giới hạn bình thường. Tâm không còn bị lôi cuốn bởi những tình huống đe dọa hay gây sợ hãi. Thay vào đó, hành giả có thể quan sát một cách tĩnh tâm, như một người quan sát từ xa, không bị cuốn hút vào sự kiện.
Kết Luận: Con Đường Tiếp Tục Tu Hành
Trải nghiệm của hành giả cho thấy rằng, việc làm chủ được tâm không phải một điều bất khả thi. Thay vào đó, đó là kết quả tự nhiên của việc kiên trì tu tập và soi chiếu tâm mình. Khi hành giả dừng những suy nghĩ quá nhiều về những nhu cầu của cuộc sống đời thường, tâm liền trở nên rộng mở, sáng suốt. Khi tâm đạt được trạng thái này, dù là ngày hay đêm, thức hay ngủ, hành giả vẫn có thể duy trì sự rõ ràng và tỉnh thức.
Tuy nhiên, trên con đường tu hành, vẫn có nhiều thắc mắc cần được giải đáp từ các bậc thầy tại các trung tâm tu học. Những kinh nghiệm này nên được chia sẻ với những người có kinh nghiệm tu hành lâu năm, để có thể nhận được sự hướng dẫn chính xác và tránh những sai lầm. Hành giả khuyến khích bạn đọc, nếu có những trải nghiệm tương tự, hãy tiếp tục kiên trì hành tập, nhưng đừng quên tìm kiếm sự hướng dẫn từ các thầy tế tượng uy tín để chắc chắn bạn đang đi đúng con đường.
Bởi vì, như các bộ kinh Phật giáo dạy, sự tu hành không phải là một cuộc chạy đua mà là một hành trình dài lâu của sự kiên nhẫn, trí tuệ và từ bi. Khi đã bước vào con đường này, hãy tiếp tục bước đi với niềm tin vào Tam Bảo, và bạn sẽ chắc chắn đạt được những thành quả vô cùng quý báu.
