Trong suốt hơn 25 thế kỷ phát triển, Tăng Đoàn Phật giáo đã mang lại những đóng góp thiết thực và lợi lạc cho cuộc sống của biết bao người. Là một tổ chức bảo đảm cho mỗi vị Tăng, Ni theo đuổi đời sống tu tập an yên với mục đích giải thoát, Tăng Đoàn còn là nơi nuôi dưỡng tâm linh vô cùng lớn lao cho tất cả chúng sinh. Tính chất này được thể hiện rõ ràng qua nếp sống giới độc thanh tịnh, tôn trọng và hòa đồng giữa các thành viên, tinh thần chia sẻ hiểu biết chính pháp đối với mỗi người.
Đức Phật đã dạy rằng Tăng Đoàn do Ngài thành lập có thể thấy rõ qua lời xưng tán: “Diều hành là chúng đệ tử Thế Tôn, chân chính hành là chúng đệ tử Thế Tôn. Chúng đệ tử của Thế Tôn là đáng cung kính, đáng tôn trọng, đáng cúng dường, đáng được cháp tay, là phước điền vô thường ở đời”. Những lời dạy này không chỉ thể hiện sự tôn kính đối với Tăng Đoàn mà còn chỉ ra giá trị vô cùng lớn lao của việc tu tập cộng đồng trong Phật giáo.
Sáu Nguyên Tắc Đoàn Kết Trong Tăng Đoàn Phật Giáo
Nhân tố giữ cho Tăng Đoàn tồn tại lâu dài và phát triển bền vững không phải tự nhiên mà có. Đức Phật đã tiên kiến sâu sắc, từng bước chỉ dạy những nguyên tắc xác thực để duy trì sự hòa hợp, sự đoàn kết và sự phát triển của cộng đồng tu học. Những nguyên tắc này được ghi lại rõ ràng trong kinh Tăng Chi Bộ, một bộ kinh quan trọng về luật lệ và quản lý Tăng Đoàn.
Đức Phật dạy các vị Tăng Ni nguyên tắc hòa hợp và sống chung trong Tăng Đoàn
Trong kinh Tăng Chi Bộ, Đức Phật chỉ rõ: “Có sáu pháp cần phải ghi nhớ này, này các Tỳ-kheo, tạo thành tường ái, tạo thành tường kính đưa đến hòa đồng, đưa đến không tranh luận, hòa hợp, nhất trí. Thế nào là sáu?”
Sáu nguyên tắc này được Đức Phật liệt kê chi tiết, mỗi nguyên tắc đều hướng vào một khía cạnh quan trọng của đời sống cộng đồng tu học. Đầu tiên là “An trụ tự thân hành đối với các Đồng Phạm hành, trước mặt lẫn sau lưng” – nguyên tắc này nhấn mạnh sự giác ngộ về hành động của bản thân, duy trì những cách ứng xử cao thượng không chỉ khi có người chứng kiến mà cả khi không ai biết đến.
Thứ hai là “An trụ tự khẩu hành” – nguyên tắc về lời nói. Một tu sĩ phải thận trọng với từng lời nói, tránh những lời nói hại người, lời nói gây chia rẽ. Lời nói chân thật, hòa nhã là nền tảng để xây dựng mối quan hệ tin cậy trong cộng đồng tu học.
Các vị Tăng Ni hành thiền và tu tập tại chùa chiều sáng
Thứ ba là “An trụ tự ý hành” – nguyên tắc về tư tưởng. Điều này liên quan đến việc giữ gìn những suy nghĩ thanh sạch, không tham lam, không sân hận, không si mê. Khi tâm ý được tu tập tốt, những hành động và lời nói tự nhiên sẽ thuần hóa. Đây là nền tảng sâu xa nhất của sáu nguyên tắc này.
Thứ tư là “An trụ tự mình đối với các lời dương đúng pháp” – nguyên tắc về sự tiếp nhận và phân chia các vật chất. Kinh dạy rằng một tu sĩ không nên tham lam, không nên coi những vật chất được cung cấp là của riêng mình. Sự san sẻ công bằng giữa các thành viên là biểu hiện của tinh thần bình đẳng trong Tăng Đoàn.
Thứ năm là “An trụ tự mình đối với các Giới Luật” – nguyên tắc liên quan đến việc giữ gìn những giới luật mà Đức Phật đã đặt ra. Những giới luật này không phải là những hạn chế máy móc mà là những hướng dẫn thiết thực giúp con người sống với lương tâm sáng suốt, tránh xa những hành động có hại. Khi mỗi thành viên giữ gìn tốt những giới luật này, sự tin cậy được tạo lập, hòa hợp được duy trì.
Ứng Dụng Sáu Nguyên Tắc Vào Đời Sống Tu Tập
Thứ sáu là “An trụ tự mình đối với các tri kiến thuộc bậc Thánh” – nguyên tắc về tầm nhìn chánh pháp. Một tu sĩ phải nuôi dưỡng những tầm nhìn chính xác về Phật Pháp, khả năng hướng thương và khiến người thực hành chơn chân diệt tan khổ đau. Khi mỗi thành viên có tầm nhìn đúng đắn, cộng đồng tu học sẽ phát triển theo hướng chánh mạng.
Những sáu nguyên tắc này không phải những qui định khô cứng mà là những hướng dẫn sinh động, thể hiện trí tuệ sâu sắc của Đức Phật. Chúng tạo nên hình ảnh của một cộng đồng tu học lý tưởng, nơi mỗi thành viên tôn trọng nhau, chia sẻ với nhau, cùng nhau hướng về lý tưởng giải thoát. Những nguyên tắc này không chỉ áp dụng trong cuộc sống tăng lữ mà còn có những bài học quý báu cho mọi người sống trong xã hội.
Khi mỗi vị tu sĩ thực hiện tốt sáu nguyên tắc này, bản thân người ấy sẽ tìm thấy sự an lạc nội tại. Sự an lạc này không phải đến từ những điều kiện bên ngoài mà từ việc sống với lương tâm sáng suốt, sống với tư tưởng thanh sạch, sống với hành động và lời nói có lợi cho mọi người. Một cộng đồng tu học mà mỗi thành viên đều thực hiện những nguyên tắc này sẽ trở thành một môi trường lý tưởng để tu tập chánh pháp.
Ý Nghĩa Sâu Xa Của Hòa Hợp Tăng Đoàn
Sáu nguyên tắc trên nói rõ nếp sống tinh tấn tu học hướng thiện của mỗi vị Tăng, Ni, giúp tạo thành một nếp sống, tôn trọng, hòa hợp trong tổ chức Tăng Đoàn. Đây là những giáo huấn sâu sắc của Đức Phật, không chỉ dành riêng cho thời đại Ngài sống mà còn mang tính phổ quát qua các thế kỷ.
Khi mỗi thành viên của Tăng Đoàn thể hiện đầy đủ sáu nguyên tắc này trong đời sống tập thể, bản thân người ấy sẽ tìm thấy sự an lạc, đồng thời góp phần xây dựng Tăng Đoàn ngày càng phát triển. Đây không phải là một yêu cầu cộng lại mà là một quá trình phát triển tự nhiên – khi mỗi chi tiết của cơ thể được chăm sóc tốt, toàn bộ cơ thể sẽ khỏe mạnh.
Nếp sống của Tăng Đoàn theo sáu nguyên tắc này không chỉ mang lợi ích cho những tu sĩ mà còn là một tấm gương sáng cho toàn xã hội. Một cộng đồng biết sống với sự tôn trọng lẫn nhau, với lương tâm sáng suốt, với mục đích chung cao đẹp – đó là một cộng đồng có thể tạo ra những biến đổi tích cực cho thế giới.
Lời Phật dạy về sáu nguyên tắc sống chung an lạc là một bản tuyên ngôn thường trực về tầm quan trọng của đoàn kết, của hòa hợp, của sự cộng tác có mục đích. Những nguyên tắc này vượt ra ngoài ranh giới tôn giáo, trở thành những nguyên lý nhân văn mà mọi cộng đồng, mọi tổ chức đều có thể học hỏi để xây dựng một mối quan hệ tốt đẹp, bền vững giữa các thành viên.
