Ông bà mình có câu nói: “Đầu năm thế nào, cả năm thế ấy”. Vì thế, khoảng thời gian đầu năm là dịp vàng để các Phật tử thắp lên ý định thiện lành, rồi từ những suy nghĩ tốt đẹp chuyển hóa thành hành động. Trong số những câu chúc mừng hay lời nói mang ý nghĩa tốt lành khi gặp nhau dịp Tết, với người sùng đạo Phật, đây là cơ hội tuyệt vời để thực hành một trong mười đại hạnh của Đức Phổ Hiền Bồ Tát: hạnh tán dương người khác.
Theo nguyên văn trong mười đại hạnh của Bồ Tát Phổ Hiền, “xưng tán Như Lai” thuộc vào hạnh thứ hai. Điều này có nghĩa là ta thường xuyên ca ngợi, tán thán những phẩm chất tốt đẹp của những vị Giác Ngộ, hay những đức tính đáng học hỏi từ những người tỉnh thức. Phẩm chất của người tu hành không chỉ nằm ở những điều lofty mà còn ở cách họ sống từng ngày.
Hiểu Rõ Sức Mạnh của Tán Dương
Đức Phật có vô số công đức đáng tán dương, nhưng chúng ta—những chúng sanh phàm tính sống cuộc đời bình thường với đầy đủ cả duyên và nghiệp—tất nhiên không thể so sánh với chư Phật hay Bồ Tát. Tuy nhiên, chúng ta cũng không thể phủ nhận rằng mỗi con người đều có những phẩm chất xứng đáng được khen ngợi, được khích lệ.
Thực tế, ai trong chúng ta cũng muốn được người khác công nhân, biểu dương? Đó là bản tính con người tự nhiên. Nhưng nhiều khi ta quên, hoặc vì trong lòng có quá nhiều thắc mắc, nên nhìn đâu cũng không hài lòng, gặp ai cũng thấy có vấn đề. Tâm thức tiêu cực này khiến chúng ta dễ bỏ qua những điểm tích cực trong mỗi người.
Phật tử tán dương những hạnh động tốt đẹp của mọi người xung quanh
Đôi khi, dù đứng trước một khu vườn tràn ngập hoa khoe sắc, chúng ta vẫn thích tìm mấy cỏ rác bên lề để phàn nàn, chỉ vì “khu vườn” đó không phải của mình, hoặc không giống ý mình, hoặc không phù hợp với người thân, với chức trách của mình. Đây là một vấn đề thật sự đáng tiếc trong cách sống hiện đại.
Sự thật là, bất kỳ vấn đề hay con người nào cũng đều có những mặt ưu và khuyết. Trong tiếp xúc lao xao hàng ngày, nếu chúng ta dùng tinh thần lạc quan để đối diện và học hỏi, sẽ luôn có bài học cho ta thu hoạch. Có một khía cạnh xứng đáng khâm phục trong mỗi người. Câu nói dân gian vẫn còn đúng: “Mập đẹp, ốm dễ thương, cao sang, lùn quý phái thôi”.
Lợi Ích Của Thói Quen Tán Dương
Một người có thói quen tán thán, sẽ thường nhìn thấy và lưu tâm đến những mặt tốt, những “cái đương” của mọi sự vật để biểu dương. Lâu ngày, bạn sẽ trở thành người “ẩm áp dương thiện”, với tâm tình rộng mở. Thói quen khen ngợi không chỉ giúp chính bạn trở thành nơi hội tụ những điều tích cực, mà còn khiến người khác cảm thấy vui vẻ, muốn tiếp xúc và thân gần.
Trong mỗi lời khen ngợi, ngoài việc bày tỏ sự vui thích và sự đồng tính, còn có ý nghĩa khuyến khích phát huy. Khi gặp những phẩm chất tốt—như lòng chịu thương chịu khó, tấm lòng nồng nhiệt, hay sự chân thành của ai đó—đừng ngần ngại khen tặng để biểu thị thái độ trân trọng. Hoặc khi nhận ra sự thay đổi tích cực, chẳng hạn: đứa trẻ lần đầu nói “cảm ơn” khi nhận quà; bạn bè biết xin lỗi vì đã đến trễ thay vì lý do dở; người bạn lâu ngày không động tay việc nhà, một ngày nọ bỗng lau dẹp—những chuyển biến này dù nhỏ, nhưng nếu được ghi nhận bằng lời khen ngợi chân thành, người đó sẽ có thêm động lực để tiếp tục phát triển hơn.
Tán Dương Như Một Thực Tập Tu Dưỡng
“Ngợi khen người khác” thoạt nghe chỉ là việc nhỏ nhất, nhưng nếu thực hiện bằng tâm lòng chân thành thì vừa có thể tu dưỡng cho chính mình, lại vừa có giá trị nâng đỡ, khuyến khích người khác tốt hơn lên. Thực tập lâu ngày, nó sẽ trở thành phẩm chất của chính mình, công đức từ những điều thiện lành hàng ngày này mà sanh ra, như lời Đức Phật dạy:
“Chớ khinh điều thiện,
Cho rằng ‘Chưa đến với mình’,
Như nước nhỏ từng giọt,
Rồi bình cũng đầy trần.
Người trí chứa đầy thiện,
Do chất chứa đầy dần dần.”
(Pháp Cú 122)
Khi chúng ta nuôi dưỡng thói quen tán dương, ta không chỉ giúp người khác phát triển những phẩm chất tốt, mà còn rèn luyện tâm mình trở nên khôn ngoan, từ bi và rộng mở. Đây chính là con đường đi theo Bồ Tát Phổ Hiền—vị Bồ Tát biểu trưng cho sự thực tập và hoàn thành hạnh.
Áp Dụng Vào Thực Tiễn Đời Sống
Trong gia đình, nơi làm việc, hay những nơi gặp gỡ hàng ngày, hãy dành thời gian để nhận ra những điểm tốt của mỗi người. Khen ngợi con em khi chúng biết giúp đỡ gia đình, khen đồng nghiệp khi họ hoàn thành công việc tốt, khen người thân khi họ kiên nhẫn chịu đựng. Những lời khen này không chỉ mang lại niềm vui, mà còn tạo nên một môi trường tích cực, nơi mọi người đều muốn là phiên bản tốt hơn của chính mình.
Thực hành tán dương theo cách này, bạn sẽ dần dần nhận thấy sự thay đổi trong tâm thức của mình. Nơi mà trước đây toàn là chỉ trích, giờ đây sẽ tràn ngập những điểm tích cực. Đó chính là sự tu dưỡng tâm thức mà Phật giáo luôn khuyến khích.
Kết Luận: Một Con Đường Tu Hành Đơn Giản Nhưng Sâu Sắc
Hạnh tán dương của Bồ Tát Phổ Hiền là một đạo pháp sâu sắc nhưng lại đơn giản để thực hành. Chúng ta không cần phải là người phi thường hay có tài năng đặc biệt để làm được, chỉ cần tâm chân thành và ý niệm rõ ràng. Mỗi lần khen ngợi từ trái tim, ta đang soi sáng phía trong người khác, đồng thời cũng soi sáng cả chính mình.
Đầu năm mới, hãy xem việc tán dương người khác không chỉ là cách chào hỏi đẹp đẽ, mà còn là quyết tâm tu dưỡng bản thân và lan tỏa sự tích cực xung quanh. Đó sẽ là một hạnh động tích cực, mở đầu cho những thay đổi tốt đẹp trong năm mới, cả cho chính ta lẫn cho những người xung quanh.
