Hơn bốn mươi năm ở chùa, tôi may mắn lớn lên trong sự chăm sóc, dạy dỗ và thương yêu của những bậc tu hành nhân khánh. Thời xưa, khi còn là cậu tiểu, phần lớn việc của tôi là hầu trò, pha nước mỗi khi chùa có khách đến thăm. Vì lẽ đó, tôi thường được diễn kiến, gần gũi và thân cận rất nhiều vị cao tăng, trí giả. Đúng như tục ngữ Việt Nam dã dạy: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”. Cuộc đời và hạ nguyện của các vị như là nguồn hải đăng chỉ đường cho thế nhân giữa biển dâu tâm tồi. Đức độ và tư tâm của những hiền nhân này đã có một tầm ảnh hưởng vô cùng lớn lao đối với cuộc đời tôi.
Ý chí xuất gia của tôi đã được tấm ước và nuôi lớn bởi tâm lòng từ bi hữu xả của các bậc xuất trần thượng sĩ. Tâm thức của tôi từng ngày lớn mạnh trong giáo pháp của Như Lai nhờ nghe chúng, học lên những sơ trường và kinh nghiệm tu đạo và hành đạo mà chư vị luận đàm bên tách trà. Từng câu chuyện, từng lời nói đều là những bài pháp vô cùng ý nghĩa và lợi ích đối với hàng hậu học chúng tôi.
Bệnh Tật – Lúc Thử Thách Tâm Linh
Suốt thời kỳ làm thị giả, tôi chứng kiến không biết bao nhiêu sự kỳ diệu xảy ra trong nếp sống thường nhất của các ngài. Tuy nhiên, điều tạo ấn tượng lớn nhất đối với tôi là hình ảnh thanh thản, tự tại, giải thoát, và vô úy của các bậc chân tu trước phút giây sinh tử, giờ khắc trọng đại của một đời người: cái chết! Ở đây, tôi không bàn luận về triết lý cái chết, mà chỉ đề cập đến thái độ và phương cách mà các bậc cao tăng, trí giả hành xử trước phút giây trọng đại này.
Sự an lạc của những vị tu sĩ trước thử thách bệnh tật và cái chết
Đã là người, ai cũng phải tuân thủ quy luật sanh giá, bệnh chết! Tuy nhiên, cái chết lại xảy ra rất khác nhau đối với từng người. Có người vì tuổi giả sức yếu mà cơi hạc quy tiên. Có người nhẹ bước Tây quy sau một cơn cảm lạnh. Cái chết như thế thường xảy ra một cách nhẹ nhàng và hầu như ít tạo ra sự đau đớn cho xác thân. Nhưng có những cái chết không chỉ hành hạ thân xác của người sắp chết, mà còn dằng xé tâm thức của người ở lại. Ai đã từng một lần chứng kiến nơi đau đớn khóc liệt của các bệnh nhân mang chứng nan y trước giờ phút sinh ly tử biệt mới cảm nhận được cái đáng sợ của bệnh tật.
Không có ngôn từ nào có thể diễn tả được cơn đau đứt ruột đứt gan của bệnh nhân do căn bệnh ung thư hành hạ. Cảnh tượng người bệnh thân hình gầy gò, da bốc lấy xương, đau đớn quấn quáy khi bị cơn đau hành hạ khiến người ta khó lòng cảm đượcnước mắt.
Giáo Lý Từ Bi – Chế Độc Của Linh Hồn
Suốt thời gian ở chùa, tôi đã chứng kiến nhiều cảnh thương tâm như thế đến với những người đồng đạo của tôi, nhất là những người tuổi đạo còn non, nội tâm chưa khéo tu tập và huấn luyện. Khi bị cơn bệnh ung thư quái ác hành hạ, họ cũng rên rỉ, trăn trở, la lối, thậm chí khóc lóc như bao bệnh nhân bình thường khác. Tuy nhiên, phong thái và cách ứng xử của các bậc cao tăng trước hiện trạng “bệnh là khổ” đã khiến không biết bao nhiêu bác sĩ, lương y đã giật mình thán phục.
Giật mình vì những kết quả hội chẩn y khoa của hội đồng bác sĩ đối với bệnh trạng của các bậc chân tu thường không thật sự chính xác như các bệnh nhân tương tự! Thán phục vì sự phản ứng điểm đạm, nhẹ nhàng, tự tỏn, thanh thản, tỉnh tảo của giới tu hành niên cao lập trường trong những giờ phút đến đau khóc liệt do bệnh tật hành hạ. Nhiều bác sĩ, y tá đã tận mắt chứng kiến nhân cách người tu hành qua độc kiến nhẫn, sự chịu đựng và sức mạnh nội tâm. Phương pháp chuyển hóa nơi đau có thể xác lập tinh thần bằng công phu thiền quán của các ngài là những ấn tượng khó quên đối với những người tinh chuyên y học và khoa học.
Trong thực tế, các nhà khoa học đã chứng minh rằng sức mạnh tinh thần và yếu tố tâm linh có khả năng giúp người ta vượt qua nơi đau của thân xác lên tâm hồn, kể cả chống bệnh nan y. Trong chốn thiền môn, sự thật này vẫn diễn ra hàng ngày. Như đã đề cập, một trong những phương pháp để hành giả có thể có được sức mạnh tinh thần và tâm linh nhằm đạt được kết quả như trên là vận dụng giáo lý thiền định của Phật giáo vào trong cuộc sống hàng ngày. Thiền định Phật giáo đã và đang đem đến nhiều giá trị và lợi ích cho người hành trì khắp mọi nơi.
Từ Bi Hữu Xả – Liều Thuốc Tinh Thần Cho Tâm Hồn
Một pháp môn hành trì khác của đạo Phật đơn giản hơn, thích hợp với mọi người, có khả năng tạo ra sức mạnh nội tâm để hóa giải mọi chướng duyên của cuộc sống là ứng dụng giáo lý từ bi hữu xả. Thực tập giáo lý này, một mặt, tạo nên sự thư thái, an tịnh, hỷ lạc cho tự thân người hành trì; mặt khác xây dựng một môi trường sống đầy tình yêu thương nhân loại.
Một số công trình nghiên cứu và ứng dụng làm sáng của giới y học cũng nói rằng những bệnh nhân nào bị bệnh ung thư thường trầm tư về lòng thương người, thương đồng loại, nuôi dưỡng tâm từ bi trong mỗi hình vi, cử chỉ hàng ngày của mình thì ít bị cơn đau hành hạ, đồng thời có thể làm giảm thiểu tốc độ phát triển của máu bệnh. Thậm chí, nhiều bệnh nhân nhờ vận dụng tâm từ bi vào trong suy nghĩ và sinh hoạt của mình, quán tưởng từ bi như là một loại dược phẩm, một thứ thức ăn (tư niệm thực) còn có khả năng chữa lành được những căn bệnh quái ác.
Bởi vì công năng của lòng từ là dập tắt lòng dục, khát ái, san hẩn; công năng của lòng bi là dập tắt tính hung ác, tàn bạo của con người. Tham lam, san hẩn và tàn bạo là nguyên nhân chính tạo ra những rối loạn, ách tắc và biến chứng về vật lý, tâm lý, nhân cách và hành vi của con người. Rối sâu muốn, lo lắng, bất an và bệnh tật khởi sinh từ sự mất cân bằng và nhịp nhàng trong quá trình vận hành của thân và tâm.
Bậc Cao Tăng Vĩ Đại – Minh Chứng Sống Của Giáo Lý
Tiến trình này đang xảy ra với mỗi con người, không có ngoại lệ đối với kẻ tu, người tục. Tuy nhiên, dường như những ai có tu tập và thường ứng dụng giáo lý từ bi vào trong cuộc sống thì bệnh tật – dù đó là ung thư, nan y – cũng không tạo ra nhiều hệ lụy đối với họ. Sự thật này đã được minh chứng một cách thực tế qua đời sống của các bậc cao tăng đức độ. Trường lão Hòa thường chùa Linh Sơn-Đà Lạt là một trong những người như thế.
Tinh thần từ bi hữu xả đã được Hòa thượng hiện thực hóa một cách nhuần nhuyễn trong suốt cuộc đời tu hành và phục sự của mình. Do hàng ngày dùng hương liệu từ bi để tấm ước thân tâm, cuộc sống của ngài luôn ngập tràn nụ cười an bình và hỷ xả. Ai có duyên được hạ hạnh ngài sẽ tự mình cảm nhận được sức mạnh nội tâm của một bậc chân tu ở tuổi thượng tuần. Bởi vì lẽ đó mà sau gần 10 năm phát hiện bị nhiễm bệnh (viêm gan siêu vi C), Hòa thượng vẫn thản nhiên sống và hành đạo vì lợi ích cho đời.
Dường như căn bệnh này không hề quây nhiều đến cuộc sống của ngài. Cho đến những ngày tháng cuối cùng khi bệnh tình chuyển sang ung thư gan giai đoạn cuối, Hòa thượng vẫn an nhiên, thanh thản cho đến hơi thở sau cùng. Sự vi diệu của lòng từ đã chuyển hóa mọi cơn đau và sự hành hạ của bệnh tật; bởi vì, theo các giáo sư, bác sĩ Bệnh viện Chợ Rẫy-TP.HCM, giai đoạn cuối của bệnh ung thư gan là vô cùng khủng khiếp đối với bệnh nhân.
Tấm lòng từ bi vô lượng của Hòa thượng trong những giây phút cuối cùng
Mỗi khi bệnh tật hoành hành, các bệnh nhân phải trải qua cơn đau như xé thịt. Giải pháp duy nhất mà y khoa có thể giúp đỡ là sử dụng thuốc giảm đau để trợ giúp bệnh nhân vượt qua nơi đau đớn xác thân. Thế nhưng, đối với Hòa thượng, dường như hiện trạng này không hề tác động mấy. Suốt gần 20 năm sau cùng hầu cấn và săn sóc Hòa thượng, tôi không hề thấy ngài than thỏ, rên siết hoặc biểu hiện sự đau đớn như các bệnh nhân khác. Luôn lo sợ cơn đau dằng xé thân xác ngài, tôi thường hỏi Hòa thượng có đau không! Câu trả lời là một nụ cười hoán hỷ và cái lắc đầu.
Điều này chứng tỏ được diều dạy của lòng từ trong cả nếp sống thường ngày và trong mỗi tình huống của cuộc sống.
Ứng Dụng Từ Bi Hữu Xả Vào Cuộc Sống Hàng Ngày
Sự vi diệu của lòng từ là thế! Lợi ích của việc thực tập từ bi là không thể bàn luận hết. Ai được ao sống có một cuộc sống vui vẻ, hạnh phúc thì hãy ứng dụng giáo lý từ bi hữu xả vào trong cuộc sống hàng ngày. Công năng của bốn pháp này vô cùng vi diệu, vì chúng không nhất là tạo ra nhiều lợi ích, an vui cho hành giả, mà còn có khả năng xây dựng một môi trường sống an bình, hạnh phúc cho con người và xã hội.
Giáo lý từ bi hữu xả của Phật giáo không phải là những lý thuyết trừu tượng hay những lời Phật dạy đánh đố con người. Đây là những giáo lý thực tiễn, có thể ứng dụng ngay vào đời sống hàng ngày của mỗi người, mỗi gia đình, mỗi cộng đồng và xã hội. Bởi vì bốn pháp này khi được vận dụng một cách đúng đắn sẽ giúp chúng ta nhìn thấu được bản chất của sự khổ, tìm được nguyên nhân của sự khổ và tìm được con đường thoát khổ.
Từ bi là yêu thương không vô điều kiện. Hữu xả là sự từ bỏ, sự buông bỏ tâm tham. Khi tâm ta không còn tham, dục, sân, hờn, si thì tâm ta sẽ được an tịnh, được giải thoát. Từ đó, những hành động của chúng ta sẽ trở nên tốt lành, những lời nói của chúng ta sẽ trở nên có ý nghĩa, những suy nghĩ của chúng ta sẽ trở nên thanh cao. Một người như vậy không những tạo ra hạnh phúc cho chính mình mà còn tạo ra hạnh phúc cho những người xung quanh.
Hành trì giáo lý từ bi hữu xả không yêu cầu chúng ta phải bỏ gia đình, bỏ việc làm hay bỏ tất cả những thứ hiện có. Chúng ta vẫn có thể sống bình thường như mọi người khác, nhưng với cách nhìn khác, với tâm thái khác. Khi làm việc, chúng ta làm việc với tâm từ bi. Khi chăm sóc gia đình, chúng ta chăm sóc với tâm hữu xả. Khi giao tiếp với xung quanh, chúng ta giao tiếp với tâm tương tư, thông cảm.
Kết Luận – Con Đường Đến Hạnh Phúc
Tâm từ bi của Phật giáo chính là chìa khóa mở ra cánh cửa hạnh phúc cho mỗi con người. Khi chúng ta hiểu được rằng mọi sự khổ đau trong cuộc sống đều có nguyên nhân, và nguyên nhân đó thường là do tâm tham, dục, sân, hờn và si của chúng ta, thì chúng ta sẽ biết cách để vượt qua nó.
Giáo lý từ bi hữu xả là một liều thuốc vô giá cho tâm hồn loài người. Nó không chỉ giúp chúng ta thoát khỏi bệnh tật và khổ đau, mà còn giúp chúng ta xây dựng một cuộc sống có ý nghĩa, một xã hội đầy tình thương. Những bậc tu sĩ đã chứng minh cho chúng ta rằng, với sức mạnh của từ bi, chúng ta có thể vượt qua những khó khăn lớn nhất của cuộc sống một cách thanh thản và an lạc.
Hãy bắt đầu thực tập lòng từ bi từ những điều nhỏ bé trong cuộc sống hàng ngày. Hãy biến mỗi hành động, mỗi lời nói thành một hành động từ bi. Hãy nhìn mỗi con người, mỗi sự vật với tâm thương yêu và hiểu biết. Khi đó, cuộc sống của chúng ta sẽ dần thay đổi, trở nên tươi sáng và đầy ý nghĩa hơn. Và chúng ta sẽ khám phá ra rằng, sự vi diệu của lòng từ bi chính là chìa khóa để mở ra thiên đường ở trên thế gian này.
Hãy cùng nhau vận dụng giáo lý từ bi hữu xả để tạo nên một thế giới tốt lành hơn, một xã hội an bình hơn, và một cuộc sống hạnh phúc hơn cho chính mình và những người thân yêu của chúng ta.
