Trong đời sống của con người, sự giàu có luôn là một mục tiêu mà nhiều người phấn đấu. Nhưng khi nhìn xung quanh, chúng ta thấy rằng không phải ai cũng đạt được điều này một cách công bằng và bền vững. Có những người sở hữu tài sản lớn nhưng vẫn cảm thấy vô tận; có những người lao động hết sức nhưng chưa bao giờ vượt qua được cảnh nghèo khó. Phật giáo không nhìn nhân vật giàu nghèo từ góc độ may mắn hay định mệnh, mà từ nguyên nhân và kết quả của chính hành động của chúng ta. Trong những lời dạy của Đức Phật, con đường đạt được sự giàu có và bền vững không phải là bí ẩn, mà được tiết lộ rõ ràng qua bốn yếu tố quan trọng: siêng năng, tiết kiệm, bộ thí và tri túc – những đức tính mà bất kỳ ai cũng có thể rèn luyện để tạo dựng cuộc sống tốt đẹp hơn.
Siêng Năng – Nền Tảng Của Sự Thành Công
Siêng năng là viên đá tảng đầu tiên trong con đường xây dựng sự giàu có theo giáo lý Phật giáo. Không phải bất cứ ai cũng sinh ra với lợi thế, nhưng những người biết cách kiên trì trong lao động luôn tìm ra cơ hội để phát triển bản thân. Đức Phật dạy rằng sự thành công đầu tiên không nằm ở việc có được công việc lý tưởng, mà ở sự quyết tâm không bỏ cuộc khi gặp khó khăn.
Nhiều người lầm tưởng rằng chỉ cần tìm được một công việc “tương xứng” thì sẽ giàu có. Nhưng thực tế, họ thường chuyển từ việc này sang việc khác, hoặc chỉ làm khi còn những điều kiện thuận lợi. Khi gặp khó khăn, thay vì kiên trì thỏa gỡ từng giọt mồ hôi, họ lại chạy theo ảo tưởng muốn giàu nhanh chóng, dẫn đến phám sai lầm khiến công việc bị bỏ dở hoặc thậm chí “mất cả chỉ lẫn chì”.
Người con Phật cần phải có sự siêng năng, kiên trì trên cơ sở mục tiêu được hoạch định lâu dài. Khi gặp khó khăn, hãy kiên trì thỏa gỡ từng giọt mồ hôi để công việc làm giàu có xuất phát từ gốc rễ vững chắc. Nếu làm được như vậy, cơ nghiệp của chúng ta sẽ vượt qua được mọi mối nguy nan, mang lại kết quả bền lâu.
Người lao động siêng năng tại xưởng sản xuất, kiên trì hoàn thành công việc hàng ngày
Con đường đạt được sự giàu có không phải là con đường của những người mơ mộng, mà của những người hành động. Những người biết yêu quý lao động của chính mình, những người nhìn thấy giá trị trong từng công việc nhỏ, họ chính là những người sẽ tích lũy được khối tài sản vững chắc. Trong Kinh Tiểu Bộ, Phật dạy về bốn nguồn của sự giàu có, và siêng năng luôn được đề cập đầu tiên vì nó là nền tảng của tất cả.
Tiết Kiệm – Nghệ Thuật Quản Lý Tài Sản
Khi đã có lợi tức từ lao động, bước tiếp theo không kém phần quan trọng là biết cách sử dụng và quản lý đồng tiền. Tiết kiệm không phải là sự keo kiệm hay tủi cũi, mà là một kỹ năng sống thông minh, một hình thức tôn trọng đối với lao động của chính mình.
Có những người lương cao, kiếm được khối tiền khổng lồ nhưng vẫn chẳng bao giờ tích lũy được gì. Nguyên nhân là họ không biết quản lý – tiêu xài hoang phí, không xác định rõ thứ gì nên mua, việc gì nên chi để sử dụng đồng tiền một cách hợp lý. Khi không có sự lập kế hoạch, đồng tiền trở thành con rắn độc quay lại cắn chủ nhân của nó, biến người làm ra nó thành kẻ trắng tay bất cứ lúc nào.
Người phụ nữ ghi chép quản lý tài chính cá nhân, quản lý chi tiêu hàng tháng
Ngược lại, có những người lương thấp hơn hoặc là doanh nhân nhỏ lẻ nhưng họ biết tiết kiệm, dùng đồng tiền một cách khôn ngoan. Theo lời Phật dạy, “tích tiểu thành đại”, “góp giỏ thành bao” – sự giàu có của họ là quá trình tích lũy thường xuyên, liên tục. Họ sử dụng đồng tiền như một công cụ để kiếm ra tiền thêm, chứ không để nó trở thành phương tiện cho những cuộc chơi vô bổ hay các tệ nạn xã hội như ma túy, sắc gái.
Muốn đạt được sự giàu có bền vững, người Phật tử phải siêng năng làm lương và tiết kiệm, sử dụng khéo léo, khôn ngoan đồng tiền để nó trở thành công cụ tiếp tục kiếm ra tiền mà không rơi vào những sai lầm mà con người thường hay mắc phải – tay phải làm ra, tay trái vã đi.
Bộ Thí Và Cúng Dưỡng – Tạo Dựng Phúc Báu
Chúng ta thường nghe nói “người này có phúc quá” nên mọi việc đều đắc nhân ý, hoặc “người này bác phúc quá” nên tính toán chuyện gì cũng thất bại. Nhiều Phật tử đặt câu hỏi trước hiện thực có người bất nhân, làm ăn phi pháp, nhưng vẫn sống giàu sang; ngược lại nhiều người hiền lành, chịu thương chịu khó làm ăn nhưng vẫn không thoát khỏi cảnh nghèo. Thực ra, không có ông trời, thượng đế hay đấng tạo hóa nào làm những chuyện bất công, vô lý như vậy. Tất cả là do luật nhân quả.
Sự sung sướng, giàu có, an lạc kiếp này là phúc báu chúng ta được hưởng do chúng ta đã gieo trồng phúc đức trong nhiều kiếp trước. Vì vậy, để có được đời sống tốt đẹp và phúc đức dài daomai, người Phật tử chân chính cần gieo nhân lành là bộ thí, cúng dưỡng Chư Tăng, Đắc Phật để đơm hoa kết trái ngọt năm phúc báu trong hiện tại và tương lai: khỏe mạnh, giàu có, sống lâu, được nhiều người thương và có ngoại hình đẹp.
Các Phật tử tham gia nghi lễ cúng dưỡng tại chùa, đặt lễ vật trước bàn thờ
Bộ thí có nhiều hình thức. Tùy vào điều kiện và hoàn cảnh của mình, Phật tử có thể bộ thí bằng bốn cách: cho tiền bạc của cải; cho lời khuyên hay nói pháp cho người được lợi ích; cho sự không sợ hãi; cho sự vui vẻ, đồng tình. Theo đó, Phật tử giàu có thì cho tiền bạc của cải giúp đỡ người nghèo khó, cúng dưỡng chư Tăng, Đắc Phật. Phật đã dạy không ai nghèo đến mức không có một hạt cơm cho con kiến, vì vậy người nghèo khó đến mấy cũng có thể phát tâm bộ thí bằng cách hoằng hỷ với người làm phúc hoặc lên chùa làm công quả vào thời gian rảnh hay một lời động viên, thăm nom, chăm sóc người bệnh lúc đau ốm, hoạn nạn cũng là cách bộ thí tạo nhiều phúc đức.
Cúng dưỡng đến Đức Phật, chư Tăng cũng tạo nhiều phúc đức hơn vì vật phẩm vật cúng dưỡng của chúng ta được sử dụng là phương tiện để truyền bá Chính pháp. Ngoài ra, người Phật tử phải biết dùng tài sản do mình làm ra để xây dựng các công trình văn hóa, nhà vệ sinh công cộng, trợ giúp vong hồn đói khát. Thực hành chúng thứ ấy thôi, người đệ tử Phật đã đóng góp rất nhiều cho việc xây dựng xã hội lành mạnh, văn minh và tích lũy được rất nhiều phúc đức.
Người làm công quả tại chùa, giúp sửa chữa cơ sở vật chất tại ngôi chùa cổ
Sự cho đi không làm giàu người bộ thí, mà ngược lại còn giàu hơn. Đó là bởi vì khi chúng ta bộ thí bằng lòng tin, bằng sự tôn trọng đối với Tam Bảo, chúng ta đã trồng hạt giống phúc đức sẽ nảy mầm trong tương lai. Những tài sản mà chúng ta để lại trên thế gian không phải qua bộ thí hay cúng dưỡng sẽ theo chúng ta đi khi qua đời, chỉ có phúc đức mới là báu vật không ai có thể cướp được.
Tri Túc – Chìa Khóa Của Hạnh Phúc Thật Sự
Một người tư phú nhưng lúc nào cũng cảm thấy chưa bao giờ thỏa mãn với những gì mình đã có thì xem là nghèo; một người dù ít tiền của nhưng luôn biết đủ, bằng lòng với hiện tại của mình, tất nhiên họ là giàu nhất. Đó chính là khái niệm “tri túc đệ nhất phú” mà Đức Phật dạy.
Điều này không đồng nghĩa với lối suy nghĩ cho rằng Đức Phật khuyến khích sự an phần thủ thường, phó mặc sự phân. Ngược lại, Đức Phật khuyến đề tự nhân cần thực hành tri túc – biết đủ trong hoàn cảnh bản thân đã nỗ lực hết sức mà không được như ý nguyện để tránh chạy theo ảo tưởng, tham vọng viễn vông dẫn đến không kiểm soát được lý trí.
Sau đó, Phật tử cần giữ trạng thái thăng bằng: sống không phung phí cũng không hà tiệu để không trở thành nô lệ mà luôn là chủ động tiền. Làm được điều này, các cửa ngõ để tài sản ra đi sẽ bị đóng kín mà tâm hồn người Phật tử lại được hạnh phúc an lạc. Một người biết tri túc sẽ không bao giờ cảm thấy sợ hãi về việc mất mát, vì họ hiểu rằng những gì họ có hiện tại đã là đủ để họ sống một cuộc đời ý nghĩa.
Khi kết hợp bốn yếu tố này lại – siêng năng, tiết kiệm, bộ thí và tri túc – con người không những tạo dựng được sự giàu có vật chất mà còn xây dựng được nền tảng tâm linh vững chắc. Siêng năng cho chúng ta nguồn lực để tạo ra tài sản, tiết kiệm giúp chúng ta bảo vệ và phát triển tài sản đó, bộ thí gắn kết chúng ta với cộng đồng và tích lũy phúc đức, còn tri túc mang lại cho chúng ta sự bình an và hạnh phúc thật sự – điều mà tiền bạc không thể mua được.
Con đường đạt được sự giàu có theo lời Phật dạy không phải là con đường nhanh chóng hay dễ dàng, nhưng nó là con đường bền bỉ, vững chắc và mang lại sự bổ ích lâu dài. Đó cũng chính là con đường mà bất kỳ ai, bất kể hoàn cảnh như thế nào, cũng đều có thể bước đi để tạo dựng một cuộc sống tốt đẹp hơn cho chính mình và cho những người xung quanh. Giáo lý Phật giáo về giàu có là giáo lý về sự tu tập, về việc rèn luyện tâm và hành động, về việc tạo dựng nhân duyên tốt đẹp. Khi thực hành những lời dạy này, chúng ta không những tìm được sự giàu có vật chất mà còn tìm được sự giàu có tinh thần và tâm linh mà không bao giờ có thể bị thất lạc.
