Trường giả Anāthapiṇḍika là một trong những bậc đệ tử lớn nhất của Đức Phật, nổi tiếng vì tấm lòng từ bi bác ái đối với những người bất hạnh. Tuy nhiên, hành trình đến yết kiến Phật của vị trưởng giả này không hề đơn giản. Câu chuyện về sự kiện này không chỉ thể hiện những thử thách của con đường tìm kiếm chân lý mà còn minh chứng cho sức mạnh của tâm tin và niềm tin vào Phật pháp trong cuộc đời chúng ta.
Trường giả Anāthapiṇḍika thực hiện hành trình đêm tối để yết kiến Đức Phật ở Rājagaha
Sự Xuất Phát Của Nhân Duyên
Khi Trường giả Anāthapiṇḍika nghe từ Trường giả khác – chính là Trường giả của thành Rājagaha – nói về danh hiệu “Đức Phật” (Buddha) một cách vô cùng tôn kính, toàn thân vị trưởng giả này trán ngập hỷ lạc. Tuy nhiên, thời điểm đó là đêm tối, và Phật ở khá xa. Nhận ra rằng trời đã tối, vị trưởng giả phải dừng lại việc yết kiến ngay trong đêm hôm đó. Nhưng sự khao khát gặp Phật quá mãnh liệt, Anāthapiṇḍika không thể yên tâm nằm ngủ được.
Thâu đêm hôm đó, vị trưởng giả đã trằn trọc mãi không ngủ được. Khi trời bắt đầu sáng, ông đã rời khỏi nhà người thân của mình tại thành Vương xá và bắt đầu hành trình tìm kiếm Phật. Con đường từ Vương xá đến nơi Phật tu học phải đi qua một bãi tha ma rộng lớn – nơi nhiều thây phải được chôn cất mà không có người chăm sóc.
Những Thử Thách Trong Bãi Tha Ma
Do trời còn tối, Trường giả Anāthapiṇḍika vô tình giẫm lên một xác chết, và tiếp đó lại phải giẫm lên một xác chết khác nữa. Những sự cố này làm cho những bầy chim quạ bay lên phát ra những tiếng kêu đáng sợ trong đêm tối. Mùi hôi thối từ các xác chết bốc lên và xâm nhập vào mũi của ông. Cảm giác khó chịu và sợ hãi bắt đầu len lỏi vào tâm trí, làm cho tâm tín của ông đối với Phật yếu đi dần. Khi đó, một tia ánh sáng hoa quỳ phát ra từ thân thể ông nhưng rồi lại biến mất. Bóng tối ập đến, những tiếng gió lạnh giật, và tóc lông cơ thể ông dựng đứng. Sự sợ hãi này đã làm cho ông cảm thấy muốn rút lui ngay tức thì.
Vị thiên vị dạ xoa Sivaka xuất hiện để khuyến khích trường giả tiếp tục hành trình về phía trước
Sự Giúp Đỡ Của Vị Dạ Xoa
Chính lúc này, một vị thiên dạ xoa tên là Sivaka xuất hiện với ý định đương viên trưởng giả. Vị dạ xoa không hiển ra hình tướng một cách rõ ràng, nhưng nó nói với Anāthapiṇḍika bằng giọng nói ngọt ngào như tiếng chuông:
“Nay ông trưởng giả có danh tiếng to lớn, dù một trăm ngàn con voi hoàng gia quý báu của các vị vua, một trăm ngàn long xa do những con tuấn mã thuần chủng kéo, và một trăm ngàn cung nữ của vua trang sức những nữ trang vô giá cũng không bằng 1/256 của thiện tâm theo sau mỗi bước chân đưa ông tiếp tục đi đến tịnh xá để đắc lợi Đức Tathāgata, nghe pháp và phụng sự chúng Tăng. Nay ông trưởng giả Anāthapiṇḍika, hãy đi về phía trước. Hãy tiến về phía trước. Chỉ việc tiến về phía trước của ông là cao quý và đáng ca ngợi. Sự rút lui của ông là hèn nhất và không đáng ca ngợi.”
Khi nghe những lời này, Trường giả Anāthapiṇḍika bắt đầu suy xét: “Ta nghĩ ta có đơn độc một mình nhưng giờ đây ta nhận thấy có một số bạn đồng hành đi chung với ta. Tại sao ta phải sợ hãi?” Ông bắt đầu can đảm và tự tin hơn. Tâm tín mạnh mẽ đối với Phật của ông bắt đầu lấy lại sức mạnh. Do đó, bóng tối biến mất và ánh sáng xuất hiện, những tiếng gió lạnh cũng được xua tan. Niềm can đảm của ông được khôi phục.
Những Lần Thử Thách Tiếp Theo
Trường giả tiếp tục bước đi trên con đường đầy kinh hãi xuyên qua bãi tha ma, với những xác chết nằm ngổn ngang khắp nơi. Những tiếng sủa của chó nhà và những con giả can làm dao động tâm can của ông ta, ánh sáng biến mất và bóng tối lại trần ngập. Vị dạ xoa Sivaka lại đến đương viên và ông lại tiếp tục chuyển động.
Lần thứ ba, giống như những trường hợp trước, Anāthapiṇḍika lại đối mặt với những hoàn cảnh làm thí chỉ, khiến ánh sáng biến mất. Dạ xoa Sivaka khiến ông nuôi dưỡng và duy trì tâm tín với Phật nhiều lần lặp đi lặp lại, giúp ông vượt qua mỗi nguy hiểm, dần dần tiến đến gặp Phật.
Trường giả Anāthapiṇḍika gặp Đức Phật tại khu rừng Sitavana trong buổi sáng sớm
Cuộc Gặp Gỡ Với Phật
Cuối cùng, Trường giả Anāthapiṇḍika đến được khu rừng Sitavana. Lúc đó trời sắp sáng và Đức Phật đang đi kinh hành trên một lối đi. Khi Phật tấy thấy vị trưởng giả đang bước đi lại, Ngài quay lui trên con đường kinh hành và ngồi xuống trên chiếc ghế ngồi dành sẵn.
Trong lúc Anāthapiṇḍika bước đi tiếp cận Phật, một ý nghĩ chợt nảy lên trong tâm: “Trong thế gian này, Purāṇa Kassapa và những giáo chủ khác đã tự cho mình là những vị Phật Toàn giác. Làm sao ta có thể biết Đức Phật phải chăng là một vị Phật Toàn giác thật sự?”
Nhưng tức thì, một ý nghĩ khác lại nảy lên: “Tất cả mọi người đều biết ta là Anāthapiṇḍika vì tính hào phóng trong việc bố thí giúp đỡ những người nghèo khổ đơn độc. Nhưng cái tên của ta do cha mẹ đặt cho là Sudatta thì không ai biết ngoài chính ta. Nếu Ngài thực sự là vị Phật Toàn giác, thì Ngài sẽ gọi ta bằng cái tên do cha mẹ đặt là Sudatta.”
Chính lúc này, Phật nhìn thấy Anāthapiṇḍika đang đi đến từ xa, Ngài quay lui trên con đường kinh hành. Khi Anāthapiṇḍika đi đến gần hơn, Đức Phật biết được tâm của ông ta và nói với ông: “Hãy đến đây, nay Sudatta.”
Anāthapiṇḍika cảm thấy vui sướng khi nghe Đức Thánh nhân gọi ông bằng cái tên do cha mẹ đặt cho. Ông đi đến Đức Phật và đảnh lễ bằng cách phủ phục dưới chân Ngài, rồi bạch rằng: “Bạch Đức Thánh Tôn, Ngài ngủ ngon không?”
Pháp Âm Của Đức Phật
Đức Thánh Tôn đáp lại:
“Nay trưởng giả Anāthapiṇḍika, vị A-la-hán không bị ô nhiễm bởi tham muốn dục trần, thoát khỏi những ái dục thiêu đốt, được vắng lặng và an tịnh. Sau khi đoạn trừ tất cả điều ác và mọi phiền não, tất cả sâu khổ đều chấm dứt. Và như thế vị A-la-hán ấy, cả ngày lẫn đêm, trong mọi thời gian, ngủ và sống với thân tâm an lạc.”
Sau khi giải thích về cách sống trong an lạc của Đức Phật như vậy, trong tất cả bốn oai nghi, Đức Phật bèn thuyết giảng đến Trường giả Anāthapiṇḍika về pháp tuần tự dẫn đến đạo Quả. Sau đó Ngài thuyết bài pháp đầu tiên Ngài giác ngộ (Tứ Diêu Đế). Khi đó, Trường giả Anāthapiṇḍika đã được an trú trong quả Thánh Nhập lưu.
Ý Nghĩa Của Sự Kiện
Câu chuyện về hành trình của Trường giả Anāthapiṇḍika đến yết kiến Phật mang một ý nghĩa sâu sắc đối với những ai đang trên con đường tu học. Mặc dù gặp phải nhiều trở ngại, kinh hãi và sợ hãi, nhưng nhờ tâm tín vững chắc vào Phật pháp, Anāthapiṇḍika đã có thể vượt qua tất cả. Sức mạnh của tâm tín không chỉ giúp ta vượt qua những khó khăn trong tu học mà còn giúp ta nhận ra sự tồn tại của những lực lượng thiện lành – như vị dạ xoa Sivaka – những lực lượng luôn sẵn sàng giúp đỡ ta trên con đường tìm kiếm chân lý.
Hành trình của vị trưởng giả này cũng cho thấy rằng Đức Phật là vị đã chứng đạt toàn giác thực sự, có khả năng đọc được tâm người chúng ta và đáp ứng đúng nhu cầu của mỗi người. Lời gọi của Phật bằng tên tuổi thực sự của Anāthapiṇḍika – Sudatta – không chỉ xác nhận năng lực của Phật mà còn thể hiện lòng chăm sóc tận tụy của Ngài đối với mỗi đệ tử.
Bài học quý báu từ câu chuyện này là: hãy luôn duy trì tâm tín vào Phật pháp, bởi vì tâm tín chính là ánh sáng sẽ xua tan bóng tối, là sức mạnh sẽ giúp ta vượt qua mọi thử thách trên con đường tu học.
