Pháp Nhật
Trong lịch sử nhân loại, con người luôn tìm kiếm hạnh phúc. Phật giáo nhận ra rằng có hai thể loại hạnh phúc mà mỗi chúng ta đều từng trải qua: dục lạc và an lạc. Chữ “lạc” có nghĩa là hạnh phúc, và hai khía cạnh này đại diện cho những cách khác nhau mà chúng ta có thể trải nghiệm niềm vui trong cuộc sống.
Dục lạc là hạnh phúc thoáng qua, được tạo ra bởi việc thỏa mãn những ước muốn của chúng ta. Mỗi ngày, chúng ta đều chứng kiến loại hạnh phúc này trong những tình huống đơn giản nhất. Tuy nhiên, để hiểu rõ con đường dẫn đến hạnh phúc thật sự theo Phật pháp, chúng ta cần phân biệt giữa hai loại hạnh phúc này một cách chi tiết.
Dục Lạc: Hạnh Phúc Do Thỏa Mãn Ước Muốn
Dục lạc có nghĩa là hạnh phúc mà chúng ta đạt được khi những ước muốn của mình được thỏa mãn. Đây là loại hạnh phúc mà hầu hết con người đều quen thuộc và tìm kiếm hàng ngày. Ví dụ, nếu chúng ta mong muốn sở hữu một chiếc xe mới, sau bao nhiêu năm làm việc chăm chỉ và tiết kiệm chi tiêu, khi cuối cùng sở hữu được chiếc xe mình mong ước, chúng ta sẽ cảm thấy thỏa mãn và hạnh phúc.
Tương tự như vậy, khi chúng ta mong có một ngôi nhà riêng và sau bao năm vất vả, cuối cùng cũng sở hữu được ngôi nhà mơ ước, cảm giác hạnh phúc lan tỏa khắp lòng. Hay khi chúng ta nỗ lực học tập và cuối cùng đạt được bằng cấp mà mình mong muốn, niềm vui khi thành công cũng là một dạng dục lạc.
Người trẻ cảm thấy hạnh phúc khi đạt được mục tiêu sau những nỗ lực chăm chỉ
Điểm đặc trưng của dục lạc là nó không kéo dài lâu. Chúng ta đã dành rất nhiều thời gian và công sức trong hiện tại để đầu tư vào việc thỏa mãn một ước muốn nào đó trong tương lai. Có khi phải mất nhiều năm. Nhưng một khi những ước muốn ấy được thỏa mãn, cảm giác hạnh phúc ấy chỉ kéo dài vài tiếng, có khi vài ngày và lâu lắm là vài tháng.
Vòng Lặp Ham Muốn Vô Tận
Sau khi cảm giác hạnh phúc từ dục lạc tiêu tan, con người bắt đầu lao vào vòng lặp mới. Chúng ta lại tìm kiếm một ước muốn khác để thỏa mãn. Có đôi khi nếu không khéo léo, cả đời chúng ta có thể bị cuốn vào dòng chảy của sự ham muốn không bao giờ dứt. Dù cho những ham muốn ấy có đạt được đi chăng nữa, chúng ta có sự thoả mãn, hạnh phúc đi chăng nữa thì trong lòng hạnh phúc đó vẫn tiềm ẩn những khổ đau.
Hạnh phúc này không bền chắc vì nó phụ thuộc vào những điều kiện bên ngoài. Nó có tính chất nhất thời. Khi lao vào dòng chảy của sự ham muốn rồi, chúng ta sẽ dễ bị cuốn vào một dòng chảy khác – đó là dòng chảy của đam mê. Một khi bị sức mạnh của ham muốn và đam mê cuốn đi thì chúng ta khó có khả năng giữ vững được tâm mình. Chúng ta sẽ quên luôn, đánh mất luôn những cái mà chúng ta đang có trong giây phút hiện tại.
Chúng ta sẽ đánh mất luôn những điều kiện hạnh phúc tuyệt vời trong giây phút hiện tại mà một khi mất nó rồi chúng ta lại hối tiếc. Trong giây phút này chúng ta có rất nhiều những điều kiện để cho chúng ta có thể hạnh phúc liên tục, vậy mà chúng ta đã không nhận ra vì do năng lượng của những ham muốn, đam mê đang kéo chúng ta về tương lai.
Chúng ta không có khả năng dừng lại để thở, để nhìn sâu vào lòng thực tại đang là, để thấy ra giá trị của chân hạnh phúc. Phật giáo gọi hiện tượng này là sự lầm lẫn về bản chất của hạnh phúc thực sự.
An Lạc: Hạnh Phúc Từ Sự Bình An Bên Trong
Có một thể loại hạnh phúc khác mà chúng ta không cần phải chạy đuổi theo các đối tượng của sự ham muốn, các đối tượng bên ngoài. Hạnh phúc này có được là do cõi lòng chúng ta bình an đem lại. Hạnh phúc đó chính là an lạc – hạnh phúc từ sự an yên bên trong.
Hãy tưởng tượng vào buổi sáng, khi thức dậy, chúng ta pha một tách trà, đốt lên một nến trầm, rồi ngồi yên thư thái thưởng thức sự tĩnh lặng, bình an. Lúc ấy chúng ta cảm thấy mình hạnh phúc. Đây chính là hạnh phúc liên tục. Chúng ta hạnh phúc vì trong giây phút đó không có sự lo toan, tính toán. Chúng ta hạnh phúc vì giây phút đó thấy cõi lòng mình bình an.
Chúng ta hạnh phúc vì chúng ta không phải chạy đuổi theo bất cứ một điều gì, dù là tiền tài, danh vọng, bằng cấp hay những tiện nghi vật chất khác. Chúng ta hạnh phúc bởi vì giây phút đó chúng ta thực sự bình an. Chúng ta hạnh phúc bởi vì giây phút đó chúng ta mới thực sự là chính mình.
Một người đang thiền định trong lòng bình an tĩnh lặng
Chúng ta hạnh phúc đơn giản bởi vì chúng ta hạnh phúc mà không cần phải phụ thuộc vào điều kiện nào bên ngoài. Nếu không có trà, mà được ngồi an yên, tĩnh lặng chúng ta vẫn hạnh phúc. Đây là một thể loại hạnh phúc nhẹ nhàng, tĩnh lặng mà chính chúng ta có khả năng chế tác. Chúng ta không phải vay mượn nữa.
Đây là một thể loại hạnh phúc do bình an trong tâm hồn tỏa chiếu. Hạnh phúc này bền vững hơn vì nó không phụ thuộc vào những yếu tố bên ngoài. Nó được sinh ra từ chính sự hiểu biết và thực hành những lời Phật dạy.
Nhận Thức Khác Biệt Giữa Hai Loại Hạnh Phúc
Sự khác biệt giữa dục lạc và an lạc không chỉ nằm ở mức độ bền lâu mà còn ở bản chất sâu sắc của chúng. Khi chúng ta nhận ra được bản chất hạnh phúc do sự ham muốn được thỏa mãn đem lại, và hạnh phúc do bình an bên trong tỏa chiếu ra, chúng ta sẽ biết được mình nên chọn loại hạnh phúc nào cho chính mình và những người xung quanh.
Dục lạc như một ngọn lửa cháy rực, tỏa ra ánh sáng rõ ràng nhưng đốt cháy cả những gì xung quanh. An lạc như ánh sáng nhẹ nhàng từ một ngọn nến, ấm áp mà không đốt cháy, mềm mại mà sâu sắc. Sự khác biệt này rất quan trọng trong việc tu tập Phật pháp.
Theo giáo lý Phật giáo, con đường dẫn đến an lạc là con đường dẫn đến giải thoát khổ đau. Đó là con đường của sự nhắn nhủ lại tâm mình, của sự tu tập tĩnh lặng, của sự thiền định. Khi chúng ta có thể cảm nhận được an lạc, chúng ta sẽ dần dần nhìn thấy sự ảo vọng của những lời hứa hẹn của dục lạc.
Ứng Dụng An Lạc Vào Cuộc Sống Hàng Ngày
Việc thực hành an lạc không cần phải phức tạp hay khó khăn. Chúng ta có thể bắt đầu từ những hoạt động đơn giản nhất trong cuộc sống hàng ngày. Mỗi sáng khi thức dậy, chúng ta có thể dành một ít thời gian để ngồi yên, cảm nhận sự bình an của tâm hồn. Không cần phải tìm kiếm bất cứ điều gì bên ngoài, chỉ cần để cho tâm mình trở nên thanh tịnh.
Khi ta đi làm, gặp gỡ bạn bè, hay quản lý các công việc hàng ngày, ta có thể duy trì cảm giác an lạc này. Thay vì chạy đuổi theo từng ước muốn nhỏ lẻ, ta có thể sống với một tâm lý cân bằng, biết khi nào nên hành động và khi nào nên dừng lại.
Kết Luận: Lựa Chọn Con Đường Hạnh Phúc
Phật giáo dạy rằng hạnh phúc thực sự không nằm ở việc thỏa mãn vô tận những ước muốn của bản thân. Thay vào đó, hạnh phúc thực sự nằm ở sự bình an, tĩnh lặng và thanh thảo của tâm hồn. Đó chính là an lạc – hạnh phúc bền vững mà không phụ thuộc vào những điều kiện bên ngoài.
Hãy thực hành an lạc hàng ngày. Hãy tìm những khoảnh khắc yên bình trong cuộc sống, để từng bước nhận ra giá trị thực sự của hạnh phúc. Khi chúng ta nắm vững an lạc, chúng ta sẽ sống một cuộc đời có ý nghĩa hơn, yên bình hơn, và gần hơn với chánh pháp mà Phật đã dạy.
Hạnh phúc do bình an tỏa chiếu trong tâm hồn
Bền lâu và thanh thản
Thánh thời và nhẹ nhàng
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn.
