Sanh con ra là bước khởi đầu, nhưng trở thành cha mẹ lại là một con đường dài, đòi hỏi trí tuệ, tâm huyết và sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Theo lời Phật dạy, vai trò cha mẹ không chỉ là sinh con vào thế gian, mà còn là hướng dẫn con từng bước trên con đường tu học và phát triển nhân cách. Nhiều người bảo rằng cha mẹ là một thiên chức cao cả, thiêng liêng, nhưng liệu thiên chức ấy được hình thành từ đâu? Đó là từ học tập hay từ kinh nghiệm sống? Bài viết này sẽ khám phá những giáo lý Phật đà về vai trò và trách vụ của cha mẹ, giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa sâu sắc của việc làm cha làm mẹ.
Mang Thai và Nuôi Con Từ Khi Sinh
Theo Phật giáo, trách vụ làm cha mẹ bắt đầu từ khi mẹ mang thai. Kinh điển dạy rằng, người mẹ cần phải giữ giới một cách tự nhiên và cẩn thận trong từng bước, vì sự thiếu chuẩn bị hoặc hoang tưởng của mẹ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến phôi thai. Khi bà mẹ mang thai, cần phải an cẩn trong ăn uống và trong tâm tư tưởng, bởi tâm của mẹ là nơi thai nhi tiếp nhận các ảnh hưởng đầu tiên.
Trong kinh điển, người mẹ được xem là người nuôi con bằng máu của chính mình. Kinh Phật mô tả rằng sữa mẹ được coi là máu hóa, thể hiện sự kết nối sâu sắc giữa mẹ và con. Sữa mẹ không chỉ là nguồn dinh dưỡng vật chất, mà còn là sự truyền tải tình cảm, sự chăm sóc và yêu thương từ mẹ sang con. Đây là quá trình thiêng liêng nhất trong giai đoạn đầu đời của con cái.
Người mẹ chăm sóc em bé sơ sinh, truyền tải tình yêu thương qua từng cử chỉ
Điều quan trọng là cha mẹ cần nhận thức rằng, nuôi dưỡng con từ khi sinh không chỉ là cung cấp thức ăn và nước uống, mà là tạo một môi trường yên bình, tròn đầy yêu thương. Sự chăm sóc chu đáo lúc này sẽ tạo nên nền tảng vững chắc cho sự phát triển tâm sinh lý của con trong những năm tháng sau.
Dạy Con Thành Người Có Đạo Đức
Một trong những trách vụ quan trọng nhất của cha mẹ là dạy con thành người lành, có đạo đức. Kinh Tăng Chi, một bộ kinh thiêng liêng trong Phật giáo, đã chỉ rõ rằng dạy dỗ con cái và giới thiệu chúng vào xã hội là một trong những trách vụ cao cả nhất của ba mẹ. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, nhiều người sanh con ra nhưng chưa hề quan tâm đến vấn đề giáo dục đạo đức cho con.
Cách dạy con không phải chỉ là truyền tải kiến thức một chiều. Phật giáo nhấn mạnh rằng cha mẹ cần phải hiểu được tâm tư, nhu cầu của con ở từng giai đoạn phát triển. Khi cha mẹ hiểu rõ con muốn gì, con cần gì, thì phương pháp giáo dục sẽ trở nên hiệu quả hơn. Trong kinh điển, Phật dạy rằng đôi khi cha mẹ cần như một người bạn để có thể gần con hơn, từ đó từng bước hiểu con và tiến đến chia sẻ.
Cha mẹ ngồi tâm sự cùng con, tạo mối liên hệ tâm linh sâu sắc
Lợi thương con (tức là yêu thương con) không phải là điều vô hạn hoặc chiều chuộng con khi con phạm tội. Thương con cũng có những lúc cần phải ngăn chặn con làm điều sai trái. Trong kinh Trung Bộ, Phật dạy vua Pasenadi rằng, nếu đứa trẻ vô tình nuốt một vật gì đó vào miệng, người chăm sóc cần phải tìm cách lấy nó ra, dù có chảy máu. Sở dĩ phải làm vậy không phải vì sự tàn độc, mà vì lòng thương con. Điều này minh họa rằng, việc chỉnh sửa và ngăn chặn con khi cần thiết, nếu làm vì yêu thương, sẽ mang lại điều tốt cho con.
Hướng Con Vào Sự Học Tập và Phát Triển Kỹ Năng
Phật giáo coi việc dạy con kỹ năng sinh kế là một phần không thể tách rời khỏi trách vụ làm cha mẹ. Kinh Tăng Chi dạy rằng, cha mẹ cần phải dạy con một nghề để con có thể tự lập và tự nuôi sống mình. Điều này không chỉ bao gồm các kỹ năng kỹ thuật, mà còn là hướng dẫn con phát triển những phẩm chất tốt đẹp như siêng năng, chân thực, và trách nhiệm.
Trong xã hội hiện đại, cha mẹ cũng nên giúp con khám phá những sở thích và năng lực của chúng. Mỗi con có những tài năng riêng, và vai trò của cha mẹ là giúp con nhận ra điểm mạnh của mình, từ đó phát triển chúng một cách toàn diện. Kiến thức không nhất thiết phải đạt được từ các trường học chính quy, mà có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau, miễn là nó giúp con phát triển nhân cách và khả năng.
Con cái học kỹ năng sống từ cha mẹ, phát triển tài năng riêng của mình
Lập Gia Thất và Thừa Tự Cho Con
Khi con đến tuổi trưởng thành, cha mẹ cần phải lo liệu cho việc lập gia đình của con cái. Trong kinh điển, hai trách vụ quan trọng được nhấn mạnh: lập gia thất cho con và trao cơ nghiệp để con thừa hưởng. Trong xã hội hiện đại, mặc dù con trai con gái tự do tìm kiếm bạn đời, nhưng lời khuyên và hướng dẫn của cha mẹ vẫn có giá trị rất lớn.
Cha mẹ có thể giúp con nhận ra những đặc điểm cần thiết khi chọn bạn đời, từ tính cách, giá trị sống, cho đến khả năng xây dựng một gia đình ổn định. Kinh Tăng Chi ghi lại lời dạy của Phật về gia đình mẫu mực, nơi cả hai vợ chồng hỗ trợ nhau trong cả đời hiện tại và cả những kiếp sau.
Việc cho con thừa tự tài sản hay kỹ năng sinh kế cũng là một phần quan trọng. Tuy nhiên, cha mẹ cần phải cân nhắc kỹ lưỡng về cách trao thừa tự này. Nếu chỉ cho con tài sản mà không dạy con biết cách bảo vệ và phát triển nó, thì tài sản sẽ nhanh chóng tiêu vong. Kinh điển cảnh báo rằng những người thừa hưởng mà không có khả năng sẽ dễ gặp nguy hiểm. Do đó, dạy con cách tạo lập tài sản, cách quản lý và bảo vệ nó, là một phần thiêu khoá của trách vụ làm cha mẹ.
Cha mẹ trao tặng không chỉ tài sản mà còn giáo huấn cách sống có trách nhiệm
Hướng Con Theo Con Đường Thiện Pháp
Cuối cùng, một trách vụ quan trọng nhất mà Phật giáo nhấn mạnh là: ngăn chặn con làm điều ác, khuyến khích con làm điều thiện. Điều này chính là hướng con quy y Tam Bảo, hay nói cách khác, là hướng con theo con đường tu học Phật pháp.
Trong kinh điển, có một bài thơ của một vị nữ Daya Xoa ru con khóc, nơi bà chuẩn bị tâm hồn con cho việc theo Phật pháp ngay từ khi con còn nhỏ. Đoạn thơ này gợi ý rằng, việc gieo hạt Phật pháp từ sớm sẽ tạo nên một nền tảng tâm linh vững chắc cho con, giúp con có thể vượt qua những khó khăn trong cuộc sống với sự bình an và tỉnh thức.
Cha mẹ cần nhận thức rằng, con cái chính là sự tiếp nối của cha mẹ trong cuộc sống. Những giáo huấn, những giá trị sống, và những tinh thần tâm linh mà cha mẹ truyền tải sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc đời con cái và những thế hệ sau. Do đó, việc hướng con vào con đường thiện pháp không chỉ là trách vụ, mà còn là một sự kỳ vọng cao cả dành cho tương lai của con.
Ý Thức Về Tầm Quan Trọng Của Vai Trò Cha Mẹ
Theo Phật giáo, cha mẹ được xem như những vị thầy giáo cao cả, những người định hướng cho con cái bước vào cuộc sống một cách có ý thức. Kinh điển tôn vinh cha mẹ bằng những lời so sánh với các vị Phạm thiên, những thần linh cao cả nhất trong tứ đại thiên vương.
Để có thể đảm nhận tốt vai trò này, cha mẹ cần phải liên tục học tập, rèn luyện bản thân, và nâng cao nhận thức về trách vụ của mình. Việc ý thức được tầm quan trọng thiêng liêng của vai trò cha mẹ sẽ giúp họ có động lực để hoàn thiện mình, để trở thành những tấm gương sáng cho con cái, từ đó hướng con lên những bậc thang cao hơn trong con đường tu học và phát triển nhân sinh.
Cha mẹ là vị thầy cao cả đầu đời. Nhận thức rõ ràng về điều này sẽ giúp bất kỳ người cha hay người mẹ nào có được sự chuẩn bị tinh thần cần thiết, để đón nhận và hoàn thành thiên chức cao cả ấy một cách xứng đáng.
Tài liệu tham khảo:
- Kinh Tăng Chi (Anguttara Nikaya)
- Kinh Trung Bộ (Majjhima Nikaya)
- Kinh Từ Bi (Karaniya Metta Sutta)
- Lời dạy của Đức Phật về Phôi Thai và Nuôi Dưỡng Con Cái
