Theo lời Phật dạy, Tăng Ni chúng ta cần sáng suốt và bình tĩnh để làm chủ khoa học, thay vì làm nô lệ cho nó. Đó chính là điều mà tất cả những ai có trách nhiệm và tấm huyết với tương lai đạo pháp cần tư duy quán chiểu thường xuyên. Ngày nay, mạng xã hội không còn là riêng của thế hệ nào trong xã hội. Sự phổ biến của nó đã tạo ra những thách thức không nhỏ đối với công tác quản lý và giáo dục Tăng Ni trẻ trong các trường Phật học và chùa chiền.
Hiện Trạng Sử Dụng Mạng Xã Hội Trong Cộng Đồng Tăng Ni Trẻ
Mặc dù chưa có thống kê chính xác nào được đưa ra, nhưng có thể nói rằng khoảng 80% Tăng Ni trẻ hiện nay đều có sử dụng từ một hoặc hai, ba mạng xã hội cùng lúc. Đáng chú ý là hầu hết họ sở hữu một hoặc hai, ba tài khoản để ghi tên mình vào cộng đồng trực tuyến. Sự tham gia vào mạng xã hội của Tăng Ni trẻ là khoảng không thể kiểm soát và càng không thể cấm đoạn hoàn toàn.
Tăng Ni trẻ sử dụng mạng xã hội tại các chùa chiền và trường Phật học
Đây là một thực tế mà lãnh đạo các cấp của Giáo hội Phật giáo Việt Nam phải thừa nhận một cách nghiêm túc. Việc Tăng Ni trẻ thường xuyên sử dụng mạng xã hội là khoảng không thể kiểm soát hoàn toàn, và nó đặt ra những yêu cầu cấp thiết về cách tiếp cận hiệu quả hơn trong công tác giáo dục và quản lý.
Những Lợi Ích Mà Mạng Xã Hội Mang Lại Cho Tăng Ni Trẻ
Trên thực tế nhiều năm qua, chúng ta có thể thấy mạng xã hội mặc dù có mang lại những sự lợi ích cho Tăng Ni trẻ, nhưng những thách thức mà nó đem đến trong việc quản lý và giáo dục Tăng Ni trẻ theo đường hướng của Giáo hội Phật giáo Việt Nam nhằm hướng đến hình ảnh một người xuất gia hoàn thiện cũng gặp không ít khó khăn.
Về những lợi ích do mạng xã hội đem lại, quan sát kỹ các điểm tích cực mà nền tảng trực tuyến này có thể cung cấp, chúng ta sẽ thấy rằng mạng xã hội rất có ích cho đời sống hiện nay và công tác hoằng pháp chính pháp. Tuy nhiên, cũng không ít khó khăn và thách thức vì chúng cũng còn rất nhiều mặt hạn chế có thể dẫn đến sự tiêu cực khó lường nếu người sử dụng mạng xã hội thiếu đi sự kiểm soát và không tỉnh thức.
Những Nguy Hiểm Khi Sử Dụng Mạng Xã Hội Thiếu Kiểm Soát
Sử dụng mạng xã hội mất kiểm soát, thiếu tỉnh thức thì nó sẽ là mầm đất sinh ra bản năng thấp hèn của con người được kích hoạt mạnh mẽ. Người ta có thể nói ra bất cứ điều bậy bạo nào họ suy nghĩ mà không suy xét; người ta có thể chửi mắng bất cứ ai họ ghét mà không sợ bị phơi bày danh tính. Điều này xảy ra bởi vì họ giấu con người thật của mình đằng sau những tài khoản ẩn danh và những hình ảnh không phải là hình ảnh thật của họ.
Một “quốc độ” như thế này làm sao người Phật tử xuất gia có thể “nhập thế” làm cứu dân cho được? Những hành động trên mạng xã hội dễ dàng tạo ra những ấn tượng sâu sắc trong tâm trí người đọc, có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh của Tăng Ni và Giáo hội Phật giáo.
Tóm Lược: Tính Hai Mặt Của Mạng Xã Hội
Tóm lại, sử dụng mạng xã hội một cách không kiểm soát đối với Tăng Ni trẻ là một nguy hiểm cho bản thân Tăng Ni trẻ và là một thách thức lớn cho Giáo hội các cấp trong việc quản lý và giáo dục thế hệ Tăng Ni kế tiếp hướng dẫn chính pháp sau này. Vấn đề đặt ra là: đâu là giải pháp hữu hiệu và cần thiết?
Ba Giải Pháp Khả Thi Cho Vấn Đề Này
Trước vấn đề nan giải của mạng xã hội trong cộng đồng Tăng Ni trẻ, các nhà lãnh đạo Giáo hội Phật giáo Việt Nam các cấp cần phải đưa ra những giải pháp hiệu quả. Người viết bài này xin đề xuất ba giải pháp cụ thể:
Giải Pháp Thứ Nhất: Cấm Hoàn Toàn Sử Dụng Mạng Xã Hội
Giải pháp này quá cứng rắn và không khả thi. Do đó, chắc chắn không nhiều vị lãnh đạo nào sẽ lựa chọn giải pháp này.
Giải Pháp Thứ Hai: Cấm Sử Dụng Mạng Xã Hội Trong Những Tình Huống Nhất Định
Giải pháp này có thể áp dụng trong các trường hợp như:
- Trong ba tháng an cư kiết hạ
- Trong phạm vi không gian và thời gian cho phép tại các trường Phật học hoặc chùa chiền
- Trong các Thiền viện hoặc các giờ học tập công phu
- Vân vân…
Giải pháp này chỉ giải quyết tạm thời trong một trường hợp nào đó, do đó chưa mang tính căn cơ bền vững.
Giải Pháp Thứ Ba: Tăng Cường Giáo Dục Đạo Đức Và Tỉnh Thức
Đây có lẽ là giải pháp khả thi nhất, tuy nhiên đòi hỏi phải có sự kiên trì bền bỉ trong thực hiện, tránh tình trạng “đánh trống bỏ dùi”, làm chiêu bài, làm theo hình thức. Nếu giải pháp này được thực hiện đầy đủ sẽ mang lại kết quả lâu dài, bền vững hơn là cấm đoạn hoặc hạn chế sử dụng mạng xã hội.
Nâng Cao Giáo Dục Đạo Đức Và Tỉnh Thức Cho Tăng Ni Trẻ
Thực tế cho thấy có nhiều vị giáo phẩm đạo cao đức trọng hiện nay vẫn thường xuyên sử dụng mạng xã hội, nhưng các vị này đều biết những tiêu chuẩn của mạng xã hội tác động, ngược lại còn phát huy tính tích cực trong công tác quản lý – hoằng pháp một cách hiệu quả và đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực về nội dung hoằng pháp trong thời đại mới. Điều này cho thấy mạng xã hội cũng giống như con dao hai lưỡi, tùy người sử dụng mà đem lại lợi ích hay tác hại.
Cũng vậy, nếu Tăng Ni trẻ hiểu được hai mặt lợi và hại của mạng xã hội, nếu Tăng Ni trẻ làm chủ được bản thân, có nền tảng đạo đức vững chắc do tiếp thu từ nền giáo dục của thầy tổ, các trường Phật học và các chùa chiền thì việc sử dụng mạng xã hội sẽ đem lại lợi lạc mà không gây tác hại cho Tăng Ni trẻ chúng ta.
Kết Luận: Con Đường Phía Trước
Cần tăng cường giáo dục và tuyên truyền sử dụng mạng xã hội theo tỉnh thức tại điểm thứ tám của Nghị quyết về phương hướng hoạt động Phật sự của Đại hội VIII nhiệm kỳ 2017-2022: “Đẩy mạnh truyền thống Phật giáo như một kênh hoằng pháp và chuyển tải các hoạt động Phật sự vào đời sống xã hội nhằm nêu cao giá trị từ bi – trí tuệ của đạo Phật, hình ảnh tốt đẹp của Tăng, Ni, Phật tử, của tổ chức Giáo hội các cấp trong sự nghiệp phương đào yếu nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”.
Việc giáo dục tuyên truyền này cần được thực hiện thường xuyên từ tư vấn gia giáo cho các buổi họp Tăng sự của Giáo hội Phật giáo cấp huyện, tỉnh, Trung ương đến các trường Phật học từ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng và cấp học viện. Đặc biệt cần quan tâm đào tạo việc “ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý – hoằng pháp thời đại mới” từ đó tạo cho các Tăng Ni có định hướng tổng thể và hiểu biết được những giá trị tích cực khi sử dụng mạng xã hội theo tỉnh thức và chính niệm của người con Phật, hướng đến “tịnh hóa công dân mạng” – góp phần xây dựng “không gian mạng an toàn” là một nền tảng cần phải có trong việc phát triển bền vững hệ sinh thái số của nước nhà, góp phần quan trọng tích cực và hiệu quả cho việc giáo dục thanh thiếu niên, tạo nên một môi trường học tập lành mạnh, học tập mọi lúc mọi nơi thông qua chiếc điện thoại thông minh và thiết bị cầm tay.
Tài Liệu Tham Khảo:
Bài tham luận: “Mạng xã hội với những thách thức trong công tác quản lý, giáo dục Tăng Ni trẻ và công tác hoằng pháp hiện nay” – Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm.
