Trong các bộ kinh Phật giáo, có một chi tiết về sự đản sinh của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni từ hông phải (bên mặt phải) của Thánh mẫu Ma-da mà nhiều Phật tử tò mò muốn tìm hiểu. Hành động này không phải là một sự kiện thường lệ mà là một biểu hiện của quy luật cứu độ và bộ tướng đặc biệt của các bậc Phật. Câu hỏi “Thánh mẫu Ma-da đưa tay nào lên vin cành Vô Ưu? Đức Phật đản sinh từ bên hông nào?” không chỉ là tò mò về chi tiết lịch sử mà còn chứa đựng ý nghĩa sâu sắc về Phật pháp và cách Phật hiển hiện trong thế gian.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về sự kiện đặc biệt này, từ cơ sở kinh điển, ý nghĩa linh tính cho đến cách nó phản ánh giáo lý cứu độ chúng sinh của Đức Phật.
Sự Kiện Đã Sanh Của Đức Phật Thích Ca
Trước khi đản sinh vào thế gian, Đức Phật Mâu Ni đã tích tuệ ở cung trời Đâu Suất và đã đoạn tận phiền não, tự tại với sanh tử, đầy đủ thần lực. Vì lý do này, những hiện tượng nhập thai, trụ thai, xuất thai và việc đản sinh của bậc Phật không thể suy nghĩ bằng thường lý. Cả quá trình sinh ra của Đức Phật Thích Ca đều khác biệt so với người thường.
Theo kinh Phật Bản Hạnh Tập, trước giây phút Đức Phật đản sinh, Thánh mẫu Ma-da đang trong trạng thái tâm linh vô cùng thanh tịnh, không có lo lắng, tham đắm hay sợ hãi. Thân thể bà không bị đau đớn, tràn đầy vui mừng và đoan trang. Khi Thánh mẫu đứng ngắm nhìn những đóa hoa sen rộ dưới cây Vô Ưu, ngước mắt nhìn lên và đưa cả tay mặt từ từ vin cành hoa xuống, liền đó Đức Phật tự hông bên phải của Thánh mẫu sinh ra.
Thánh mẫu Ma-da vin cành cây Vô Ưu lúc Đức Phật đản sinh từ hông phải
Kinh Dư Bộ Di Tịnh Hạnh Tập ghi chép rằng sự sinh nở rất kỳ diệu của Thánh mẫu Ma-da là một trong những phép kỳ đặc chưa từng có. Kinh nói: “Người nữ trong thế gian gần lúc sanh con, thân thể đau ốm nhức mỏi, hoặc ngồi hoặc nằm không yên. Đức Phật thì khác, lúc sanh người mẹ vô cùng an lạc, không có các sự khổ nào. Người mẹ hoan hỉ dạo chơi nơi vườn cảnh đẹp, đứng dưới gốc cây đưa tay phải vin cành mà sanh. Đây là phép kỳ đặc chưa từng có thủ mười.” Điều này cho thấy vẻ đặc biệt của quá trình đản sinh không giống như con người thường lệ.
Kinh Điển Khẳng Định Tay Phải Vin Cành
Các bộ kinh Phật giáo nguyên thủy đều khẳng định một cách nhất trí về sự kiện này. Theo Trường A Hàm I – Kinh Đại Bản Duyên, tường thuật chi tiết: “Đức Phật Tứ Bộ Tì (Phật quá khứ) đương lúc sanh ra từ hông bên phải của mẹ thì chuyên niệm không loạn và mẹ của Đức Phật lúc ấy, tay vin cành cây, không ngồi, không nằm. Đây là thường pháp của chư Phật.”
Kinh điển Phật giáo Việt Nam cũng ghi nhận chi tiết này một cách rõ ràng. Sự việc Đức Phật đản sinh từ hông bên phải khi Thánh mẫu Ma-da đưa tay phải vin cành Vô Ưu không phải là sự kiện ngẫu nhiên mà là thường pháp – quy luật của bậc Phật. Nhiều bức tranh, tượng phật độc lập được tạo dựa trên cơ sở kinh điển này, do đó việc chính xác thông tin là rất quan trọng đối với Phật tử.
Ý Nghĩa Về Sanh Từ Hông Bên Phải
Việc Đức Phật đản sinh từ hông bên phải của Thánh mẫu mang ý nghĩa sâu sắc về mặt linh tính. Thứ nhất, nó biểu thị rằng Đức Phật sanh ra từ chế độ vô sinh. Thánh mẫu Ma-da đã thân chứng Vô sanh, tự tại trong sanh tử, nên Đức Phật không sanh ra qua cơ quan sinh sản thông thường của người mẹ mà sanh từ hông bên phải thanh tịnh, khỏi vương hương trần ái dục.
Thứ hai, hành động vin cành cây Vô Ưu với tay phải có liên hệ với khái niệm “thuận thế” (hướng thuận theo quy luật thế gian). Trong phật giáo, các biểu tượng như Phật pháp luân, cát tượng (chữ Vạn) hay đi kinh hành, nhiều Phật tháp đều văn hành theo hướng bên phải. Điều này tượng trưng cho sự thuận theo mong cầu của chúng sinh – những ai mong một đấng đạo sư toàn trí toàn năng để hướng dẫn, những ai khát khao một tuệ giác vô ngã để dập tắt mọi làm chấp si mê.
Hình tượng Đức Phật Thích Ca đản sinh từ hông phải Thánh mẫu Ma-da
Thứ ba, sự kiện này còn mang ý nghĩa về sự cứu độ chúng sinh. Vì hạnh nguyện độ sanh mà Đức Phật thị hiện đản sinh trong Ta Bà ác thế làm con của Thánh mẫu. Ngài đã thân chứng Vô sanh, tự tại trong sanh tử nên không sanh ra trong đường sanh tử (cơ quan sinh sản thông thường) mà sanh từ hông bên phải thanh tịnh, không vương hương trần ái dục. Đây là cách Phật hiển hiện để nêu gương cho chúng sinh về con đường tu tập trong sạch, tránh xa các dục lạc thế gian.
Lý Do Các Bộ Kinh Nhất Trí Xác Nhận
Tại sao các bộ kinh cổ xưa lại nhất trí xác nhận chi tiết này? Câu trả lời nằm ở chính bản chất của Phật pháp. Các bộ kinh Phật giáo được thành lập dựa trên những tình tiết khách quan từ các môn đệ trực tiếp nhân chứng hoặc được truyền lại từ những vị tăng sâu tu, đã xác minh thông tin qua quá trình tu tập của mình.
Hơn nữa, chi tiết về tay phải vin cành không phải là vấn đề tùy tiện mà liên quan trực tiếp đến hiểu biết về bộ tướng (lakkhana) của các bậc Phật. Trong Phật giáo, bộ tướng của Phật được coi là kết quả của hàng vô lượng tiền kiếp tích lũy công hạnh. Mỗi chi tiết từ cách sinh ra cho đến hình dáng cơ thể của Phật đều chứa đựng ý nghĩa linh tính và là công cụ để giáo hóa chúng sinh.
Sự nhất trí này cũng phản ánh rằng kinh Phật được truyền lại không phải là những bộ tác phẩm độc lập mà là những ghi chép hệ thống từ cùng một nguồn – lời dạy của Đức Phật và những kinh nghiệm tu tập của các bậc tiền bối sâu tu.
Các Hiểu Lầm Thường Gặp
Trong quá trình truyền bá Phật pháp, đôi khi có những biểu diễn hoặc minh họa không chính xác xuất hiện, chẳng hạn như Thánh mẫu Ma-da đưa tay trái lên hoặc Đức Phật đản sinh từ hông trái. Những biểu diễn này không phù hợp với giáo điển Phật giáo.
Lý do những sai lệch này xảy ra có thể do:
-
Nhầm lẫn văn hóa: Một số nền văn hóa có cách nhìn khác về định hướng phải trái, dẫn đến những minh họa không chính xác.
-
Truyền miệng sai lệch: Qua nhiều thế hệ truyền lại, một số chi tiết có thể bị sai lệch hoặc thêm bớt theo cách hiểu cá nhân.
-
Thiếu kiểm chứng kinh điển: Những người tạo dựng hình ảnh không tham khảo đầy đủ các bộ kinh gốc.
Việc chính xác hóa hình tượng Đức Phật trong Phật tháp là quan trọng
Vì những lý do này, việc Phật tử Việt Nam chăm chú trong việc tìm hiểu và xác minh các thông tin liên quan đến Phật pháp từ các kinh điển uy tín là rất cần thiết.
Bộ Tướng Và Các Phật Khác
Không phải chỉ có Đức Phật Thích Ca mới có sự sinh ra đặc biệt này. Kinh Hoa Nghiêm nói rằng trong nhiều đời quá khứ, Thánh mẫu Ma-da đã từng là mẹ của vô lượng Phật Nhất sanh bộ xỉ (Phật chỉ cần một đời sinh ra là thành Phật). Cùng quan điểm này, nhiều Phật quá khứ trong lịch sử Phật giáo cũng đã có những cách sinh ra tương tự, tuy nhiên Đức Phật Thích Ca lại là vị Phật được ghi chép chi tiết nhất.
Điều này cho thấy rằng sanh ra từ hông bên phải khi Thánh mẫu vin cành là một thường pháp của các bậc Phật, là những biểu hiện của nắng lực vô hạn và trí tuệ vượt bậc. Những chi tiết như vậy không thể suy nghĩ bằng thường lý mà chỉ có thể hiểu qua sự thâm nhập vào giáo lý Phật học sâu sắc.
Ứng Dụng Vào Tu Tập Của Phật Tử
Từ việc hiểu rõ về sự kiện đản sinh này, Phật tử có thể rút ra những bài học tu tập quý báu:
Thứ nhất, nhận rõ rằng Đức Phật là một vị toàn trí toàn năng đã siêu việt ra khỏi tất cả các hạn chế tự nhiên của nhân loại. Điều này khuyến khích chúng ta tin tưởng vào khả năng cứu độ của Phật và hướng dẫn của Phật pháp.
Thứ hai, thấy rõ quy luật “thuận thế” – cách Phật thích ứng với mong cầu của chúng sinh. Khi tu tập, chúng ta cũng nên “thuận” theo giáo lý, không bước đi ngoài lề cảnh ba, mà thực hành theo những hướng dẫn của Phật và các bậc tiền bối.
Thứ ba, hiểu rằng mỗi chi tiết trong lịch sử Phật giáo đều có ý nghĩa sâu sắc. Điều này khuyến khích Phật tử không nên tùy tiện thay đổi hoặc biến tướng các sự kiện, các bộ tướng trong các biểu diễn Phật giáo, vì mỗi chi tiết đều mang ý nghĩa giáo hóa.
Kết Luận: Một Bộ Tướng Diệu Kỳ Của Phật
Thánh mẫu Ma-da đưa tay phải vin cành Vô Ưu trong khi Đức Phật Thích Ca đản sinh từ hông bên phải là một sự kiện kỳ diệu, không phải do tình cờ mà là biểu hiện của nắng lực vô hạn, trí tuệ vượt bậc và hạnh nguyện cứu độ chúng sinh của Đức Phật.
Sự kiện này khẳng định rằng Đức Phật siêu việt tất cả các hạn chế của con người thường, nhưng đồng thời vẫn “thuận thế” – thích ứng với nhu cầu cứu độ của chúng sinh trong Ta Bà ác thế. Chính vì điều này mà Đức Phật mới chọn cách sinh ra từ hông thanh tịnh của Thánh mẫu – khỏi vương hương thế tục, mà vẫn thực sự xuất hiện trong thế gian.
Hành động này cũng là lời nhắc nhở cho Phật tử rằng: khi tu tập, chúng ta cần theo đúng giáo lý, không nên sai lệch hay thêm bớt. Cũng như Đức Phật đã thực hiện đúng theo “thường pháp” của các bậc Phật, chúng ta cũng nên “thuận thế” – theo đúng đường lối tu tập được truyền lại từ Tam Bảo, để từng bước vượt thoát khỏi vòng sinh tử và đạt được an lạc cõi Phật.
Mong rằng Phật tử và những ai quan tâm đến Phật học Việt Nam được chiêm ngưỡng hình ảnh Thánh mẫu Ma-da đưa tay phải vin cành Vô Ưu và Đức Phật đản sinh bước đi trên những bông hoa sen, qua đó thêm sâu sắc trong hiểu biết về giáo pháp cứu độ của Thế Tôn Phật Thích Ca Mâu Ni.
