Cuộc sống hiện đại chúng ta đang trải qua là một hành trình đầy thử thách, nơi áp lực công việc, lo toan sinh kế và những bất ổn tâm lý liên tục ập đến. Khi cảm thấy quá mệt mỏi và căng thẳng, rất nhiều người tìm tới những nguồn cốm tâm linh như đi lễ chùa, cầu an hoặc đọc kinh Phật để tìm kiếm sự bình an và giải thoát những nỗi đau. Theo giáo lý Phật pháp, một trong những chìa khóa quan trọng để đạt được hạnh phúc chính là biết cách buông xả những thứ ràng buộc chúng ta.
Tất cả mọi người đều mong muốn sống trong thanh thản, nơi tâm thanh tịnh không bị ác độc hay phiền não làm rối loạn. Nhưng làm sao để đạt được điều đó khi cuộc sống cứ kéo dài với những áp lực, thất bại và nỗi buồn? Câu trả lời nằm ở cách chúng ta nhìn nhận và xử lý những phiền não trong tâm.
Hiểu Về Phiền Não Và Buông Xả Trong Phật Giáo
Trong các bài kinh Phật, phiền não được xem là những căn bản của khổ đau. Phật pháp dạy rằng ba độc—tham, sân, si—chính là gốc rễ sinh ra tất cả những phiền não trong tâm hồn. Khi chúng ta bị chi phối bởi những cảm dục này, tâm ta sẽ luôn ở trong trạng thái bất ổn, lo âu và khổ sở.
Buông xả, trong tiếng Phạn gọi là “vairāgya” (vắng chủng), không phải là thoái tránh hay từ bỏ trách nhiệm. Đây là một khái niệm sâu sắc về sự thả lỏng những cái chắp, những kỳ vọng vô căn cứ và những điều ước muốn không thực tế mà tâm chúng ta vẫn ôm lấy. Khi biết buông xả, chúng ta học cách sống với sự chấp nhận, sự bình yên và khôn ngoan.
Thiền định giúp tâm thanh tịnh buông xả phiền não
Đức Phật có dạy một bài kinh rất ý nghĩa. Ngài đặt câu hỏi cho một vị Sa môn: “Tuổi thọ của con người dài trong bao lâu?” Vị Sa môn trả lời: “Chỉ dài bằng một hơi thở”. Đức Phật phán: “Đúng vậy. Ông là người hiểu đạo” (trích trong Kinh Tứ Thập Nhị Chương). Lời dạy này cho chúng ta thấy rằng cuộc sống thực sự rất vắn tắt, vậy tại sao chúng ta cứ để tâm mình mải luôn trong những u mê và phiền não?
Buông Xả Những Thứ Ràng Buộc Tâm
Nếu như chúng ta biết buông xả trong đời sống hiện tại—buông đi những lời danh dự, buông đi những hận thù chấp nhất, xả đi những mưu cầu tính toán cho bản thân, xả đi những “tham – sân – si” trong cuộc sống thường nhật—thì tự tìm thấy cho chính mình niềm an vui và thanh tịnh trong tâm hồn.
Bởi khi biết buông xả thì tâm ta mới trong sáng để vượt qua những cảm dụ của tham, sân, si, của mạn nghi ác kiến để rồi nhìn thấy niềm vui xung quanh ta. Có buông xả được thì lòng ta mới rộng mở, ai nói gì không vừa ý cũng bỏ qua mà không chấp. Nếu ai có làm điều gì xúc phạm cũng dễ dàng tha thứ, mà nếu có giận có buồn thì chỉ một vài phút hoặc một vài giờ, cuối cùng quên hết đi cho đời mình được an vui.
Lối sống bỏ công danh tìm về bên trong tâm hồn
Tuy nhiên, cần hiểu rằng buông xả không có nghĩa là buông bỏ, dập hết tất cả để chỉ lo cho bản thân mình. Không có nghĩa là chối bỏ, trốn tránh trách nhiệm trong cuộc sống.
Buông Xả Với Trách Nhiệm Và Tình Thương
Là người con Phật, chúng ta buông xả nhưng phải luôn giữ trọn vẹn trách nhiệm của một con người. Để bỏ đủ tâm thêm vững chắc, để trả ơn công lao sinh thành của cha mẹ, để vẫn chu toàn mỗi việc, mỗi bổn phận. Tất cả được làm với tâm lòng bao dung mở rộng như một vị Bồ tát, xử sự theo tinh thần “Tự – Bi – Hỷ – Xả”.
Còn đích đến nào tuyệt vời hơn khi biết tìm lại và trở về với chính cuộc sống nội tâm của chúng ta, để trở về với sự thanh tịnh trong tâm hồn. Bởi khi tâm hồn trong sáng, vui vẻ, là chúng ta đang tiến dần đến mục tiêu, thành công của cuộc sống mà chúng ta mong đợi.
Sự bình an đến từ việc chấp nhận những thay đổi của cuộc sống
Chúng ta làm việc sẽ tốt hơn, sống đắm mê hơn, nhân hậu, tha thứ và rộng mở, học thêm được nhiều điều. Khi tâm ta không bị phiền não, thiền định, lo toan ấy áp đó, chúng ta sẽ có năng lực tập trung cao hơn, sáng tạo tốt hơn và quan hệ với người khác cũng tốt hơn.
Buông Xả: Nghệ Thuật Sống Thanh Thản
Song quan trọng nhất là chúng ta được hạnh phúc, nhận nhiều yêu thương khi biết buông xả. Có lẽ đó chính là quy luật và cũng là nghệ thuật sống, mang lại sự bình an cho mỗi người. Khi tâm được giải thoát khỏi những cầu toàn, những so sánh, những oán hận, chúng ta mới thực sự tự do và hạnh phúc.
Phật pháp không bao giờ dạy chúng ta sống một cuộc đời thoái thác hay vô trách nhiệm. Ngược lại, Phật dạy rằng sự buông xả là một kỹ năng cao cấp của cuộc sống, một cách sống thông tuệ và trưởng thành. Đó là biết nhận diện những gì thực sự quan trọng, những gì xứng đáng để chúng ta dành sức lực, và những gì nên để cuộc đời tự chảy theo tự nhiên.
Hành động buông xả mỗi ngày—buông xả những lời khiển trách không thoát, buông xả sự so sánh với người khác, buông xả sợ hãi về tương lai—sẽ dần đem lại cho chúng ta cảm giác nhẹ nhõm, yên tĩnh và sâu lắp nơi trong tâm. Từ đó, cuộc sống sẽ trở nên ý nghĩa hơn, phong phú hơn những trải nghiệm thực thụ và những mối quan hệ chân thành.
Kết: Buông Xả Là Cửa Vào Hạnh Phúc
Cuộc sống ngắn ngủi này, chỉ một hơi thở mà thôi. Vậy nên, hãy học từ Phật pháp cách buông xả những phiền não, những cái chắp, những điều ước muốn quá cao. Thay vào đó, hãy tập trung vào việc sống có tâm, sống có trách nhiệm, sống với sự bao dung và yêu thương. Khi buông xả được, tâm thanh tịnh được, hạnh phúc sẽ tự đến, và cuộc sống sẽ trở nên một điều kỳ diệu.
Hãy nhớ rằng buông xả không phải là sự suy yếu hay thua cuộc, mà đó là tuệ giác, là sự mạnh mẽ của một tâm hồn đã từng bước hiểu được bản chất của cuộc sống và con đường dẫn đến sự giải thoát.
Tài liệu tham khảo kinh điển:
- Kinh Tứ Thập Nhị Chương (Bốn Mươi Hai Chương Kinh)
- Lời dạy về Tứ Diệu Đế trong Phật pháp Nguyên Thủy
- Kinh về Ba Độc (Tham, Sân, Si) trong Tạng Phật giáo
