Trong cuộc sống thường ngày, chúng ta thường có nhu cầu du hành, đi chơi để giải trí, thỏa mãn tò mò hoặc gặp gỡ bạn bè. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng thích hợp để xuất hành. Theo giáo lý Phật giáo, việc rong chơi không phải lúc là một trong những “điều phi đạo” – những hành động trái ngược với pháp tắc, dẫn đến sự hao tổn tài sản, sức khỏe và danh dự của con người. Lời Phật dạy về vấn đề này không chỉ có giá trị tâm linh mà còn mang tính thực tiễn cao, giúp chúng ta sống an toàn và trí tuệ hơn trong xã hội hiện đại.
Khái niệm điều phi đạo trong Phật giáo
Theo Phật giáo, “phi đạo” (akusala) là những hành động, lời nói hay tư tưởng không đúng với pháp tắc, không hợp với lẽ thường, dẫn đến những hậu quả không tốt. Kinh Trung A-hàm ghi lại lời Phật dạy cho Thiện Sanh – con trai của Cự Sĩ (một lão thành Phật tử):
“Ở phương Đông, phương Nam, phương Tây, phương Bắc, phương Trên, phương Dưới, nếu có chúng sanh nào thì tôi hết lòng cung kính, cũng dường, lễ bái, thờ phụng chúng sanh đó.” Đây là lời Phật dạy về cách tu tập đúng đắn, mở ra đường hướng sinh hoạt theo pháp tắc Phật giáo để mang lại hạnh phúc cho bản thân và mọi người.
Sáu điều phi đạo và tác hại của rong chơi không phải lúc
Phật dạy về sáu điều phi đạo gây ra những tai họa lớn lao cho người thực hiện. Riêng điều phi đạo thứ hai – rong chơi không phải lúc, du hành không đúng thời – là vấn đề liên quan trực tiếp đến an toàn và bảo vệ tài sản, sức khỏe của con người. Mỗi người đều biết rằng khi ra khỏi nhà vào những thời điểm không thích hợp, đặc biệt là ban đêm hoặc khi không có ai cùng, rất dễ gặp phải những nguy hiểm khôn lường.
Theo Kinh Trung A-hàm, người rong chơi không phải lúc sẽ phải đối mặt với sáu tai họa:
Thứ nhất: Không tự giữ mình. Khi ra đường một mình trong đêm khuya, vắng người, người du hành không thể tự bảo vệ bản thân khi gặp nguy hiểm. Thiếu sự cảnh báo, họ dễ bị tấn công hoặc gặp tai nạn mà không có ai hỗ trợ kịp thời. Đây là lý do tại sao các cảnh sát và chuyên gia an toàn luôn khuyên mọi người tránh đi một mình vào những khoảng thời gian tối tăm.
Thứ hai: Không giữ gìn tài vật. Trên đường đi, nhất là vào ban đêm hoặc những khu vực tối tăm, trộm cướp có thể lấy thời cơ thuận lợi để ra tay. Nếu như bạn không được cảnh báo về những địa điểm nguy hiểm hoặc những thời điểm nhạy cảm, việc mất mát tài sản là điều có thể xảy ra. Vì vậy, lựa chọn thời điểm an toàn khi xuất hành là cách tốt nhất để tránh bị trộm cắp.
Thứ ba: Không giữ gìn vợ con. Không chỉ tài sản bị đe dọa, những người thân yêu như vợ con cũng có thể gặp nguy hiểm. Khi gia chủ rong chơi không phải lúc, vắng nhà, những kẻ xấu có thể lợi dụng cơ hội để tấn công gia đình. Do vậy, người gia chủ cần lên kế hoạch trước, tiến liệu những hiểm nguy tiềm ẩn trên đường đi để có biện pháp bảo vệ gia đình kịp thời.
Thứ tư: Bị người nghi ngờ. Những người đi lại vào ban đêm hoặc những thời điểm bất thường dễ bị kiểm tra, nghi ngờ về tội phạm. Điều này không chỉ gây phiền hà, rắc rối cho bản thân mà còn ảnh hưởng đến uy tín và danh dự trong cộng đồng. Để tránh những phiền toái và thêm rắc rối cho bản thân, chúng ta nên tránh xuất hành vào những thời điểm nhạy cảm.
Người đi lại một mình vào ban đêm dễ gặp nguy hiểm và bị nghi ngờ từ cộng đồng
Thứ năm: Sinh nhiều khổ hoạn. Vô số những bất trắc có thể xảy ra cho người du hành không đúng lúc: bệnh tật, tai nạn giao thông, gặp những kẻ xấu là những điều có thể xảy ra. Những khổ hoạn này không những làm tổn thương thân thể mà còn để lại những ảnh hưởng về tinh thần kéo dài.
Thứ sáu: Bị người hủy báng. Những ai đi sớm về khuya, thoắt ẩn thoắt hiện thường bị dị nghĩ có hành vi mờ ám. Họ trở thành nạn nhân của những tin đồn thất thiệt, là người bị chỉ trích, hủy báng từ cộng đồng. Tiếng xấu này có thể kéo dài và ảnh hưởng đến danh dự suốt đời.
Ứng dụng giáo lý vào cuộc sống hiện đại
Lời Phật dạy từ hơn hai ngàn năm trước vẫn có giá trị thực tiễn trong thời đại hiện nay. Trong xã hội ngày nay, khi tâm lý xã hội ngày càng phức tạp, suất tấn công, trộm cắp vẫn xảy ra thường xuyên, đặc biệt vào ban đêm hoặc những khoảng thời gian vắng vẻ. Lời Phật dạy về rong chơi không phải lúc nhắc nhở chúng ta rằng, để bảo vệ bản thân, gia đình và tài sản, chúng ta cần lựa chọn thời điểm xuất hành một cách khôn ngoan.
Ngoài ra, giáo lý này cũng hướng dẫn chúng ta về sự cân nhắc trong hành động. Không phải tất cả việc làm đều có thể thực hiện bất kỳ lúc nào. Người có trí tuệ cần biết “chọn lựa thời điểm” – một kỹ năng sống quan trọng để tránh những rủi ro không cần thiết. Trong kinh doanh, công việc hay nhân sự, việc chọn đúng thời điểm cũng là yếu tố quyết định thành công.
Kết luận: Trí tuệ của sự chuẩn bị và cảnh báo
Phật giáo không bao giờ cấm chúng ta du hành hay tìm kiếm những niềm vui trong cuộc sống. Điều Phật dạy là chúng ta cần thực hiện những hoạt động đó một cách thông thái, chuẩn bị kỹ lưỡng và lựa chọn thời điểm thích hợp. Rong chơi không phải lúc là một “điều phi đạo” không phải vì du hành là xấu, mà vì sự thiếu chu đáo trong việc lên kế hoạch có thể dẫn đến những hậu quả không mong muốn.
Luôn nhớ đến sáu tai họa đang chờ những người rong chơi, xuất hành khôn ngoan lúc an toàn. Hãy áp dụng giáo lý Phật giáo này vào đời sống hàng ngày: chọn lựa thời điểm hợp lý, báo cho người thân biết, chuẩn bị kỹ lưỡng, và luôn đặt an toàn cho bản thân cũng như gia đình lên hàng đầu. Đây chính là cách chúng ta thực hành pháp tắc Phật giáo một cách thực tế, chứng tỏ trí tuệ và lòng từ bi đối với bản thân và những người xung quanh.
