Khi bước vào con đường tu Phật, mỗi người đều có một cơ duyên riêng, một hạnh nguyện độc nhất. Nhưng có một hạnh nguyện nào cơ bản hơn, quan trọng hơn những thứ khác không? Theo lời dạy của Đức Phật, câu trả lời là có. Hạnh nguyện cơ bản nhất của người tu Phật là tự lợi và lợi tha. Tự lợi là chọn một pháp môn phù hợp với mình nhằm thanh lọc tâm thanh tịnh và thắng hoa tuệ giác để thành tựu giải thoát. Lợi tha là tùy duyên làm lợi ích cho chúng sanh trong khả năng có thể. Trong vô vàn công hạnh lợi tha, bồ tí pháp là hạnh nguyện đề thúc hành và phổ biến nhất. Nhưng vấn đề đặt ra là: làm sao để thực hành bồ tí pháp đúng theo lời dạy của Đức Phật, nhất là đối với những vị xuất gia?
Bồ Tí Pháp và Chức Năng Của Nó
Những người sống trong đạo thế tục, bên cạnh việc lo cho bản thân và gia đình, thường dành chút tài sản hay vật thực để chia sẻ với những người nghèo khó hơn mình. Nghĩa cử này thật cao cả và đẹp đẽ, phước báo vô lượng. Tuy nhiên, đối với những vị xuất gia, trong quá trình thực thi hạnh nguyện lợi tha bằng các Phật sự từ thiện nói chung, lại không được Đức Thế Tôn khuyến khích, dù Ngài không nghiêm túc la rầy nhưng xem ra Ngài không hoan hỷ lắm. Điều này không phải vô cớ mà có nguyên nhân sâu sắc.
Lý do cơ bản là sai chức năng. Người xuất gia thực hành lợi tha bằng phương thức nào mới phù hợp và mang lại lợi ích thiết thực hơn? Câu trả lời nằm ở bồ tí pháp. Bồ tí pháp không phải là từ thiện vật chất, mà là bố thí về pháp – một loại bố thí cao cả, sâu sắc và mang giá trị tâm linh vô cùng.
Bồ tí pháp là bố thí pháp, cách lợi tha cao cả nhất của xuất gia
Bồ tí pháp – hay bố thí pháp – có nghĩa là chia sẻ những giáo lý Phật pháp, những bài học về giải thoát với chúng sanh. Đây không phải là một loại bố thí thường tình, mà là loại bố thí cao nhất, bởi vì nó giải quyết đau khổ ở gốc rễ – tâm được pháp. Bồ tí pháp giúp chúng sanh thoát khổ, trong khi bồ tí tài vật chỉ giúp bớt khổ tạm thời mà thôi.
Sự Khác Biệt Giữa Bồ Tí Pháp Và Bồ Tí Tài Vật
Để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của bồ tí pháp, ta cần so sánh nó với bồ tí tài vật. Khi ai đó cung cấp đủ ăn, đủ mặc cho người khác, đó là bồ tí tài vật. Nhưng vấn đề gốc rễ của khổ đau không phải chỉ nằm ở thiếu thốn vật chất – đó chỉ là triệu chứng bề ngoài. Gốc rễ của tất cả khổ đau là vô minh, tham, sân, si và các phiền não tâm linh. Chỉ khi nào tâm được pháp, được những lời dạy chân lý của Đức Phật, con người mới có thể tự giác, tự hiểu, tự thoát khỏi vòng luân hồi.
Bồ tí pháp tác động trực tiếp vào tâm thức của con người. Nó giúp con người nhận thức về bản chất của khổ đau, nguyên nhân gây ra khổ đau, và con đường để thoát khỏi khổ đau. Đó là tại sao Đức Phật luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của bồ tí pháp đối với những vị tỳ kheo xuất gia.
Pháp môn tu tập giúp chúng sanh đạt được tâm thanh tịnh và giải thoát
Giáo Huấn Từ Kinh Điển
Để hiểu rõ hơn về bồ tí pháp, hãy xem xét những lời dạy từ kinh điển. Trong Kinh Tăng nhất A-hàm, Đức Phật đã giáo huấn các tỳ kheo: “Thường nên thí pháp, chớ tập thí thực ăn.” Lời dạy này rõ ràng chỉ ra rằng bồ tí pháp – thí pháp – là ưu tiên hàng đầu đối với những người xuất gia.
Đức Phật tiếp tục giảng giải: “Sở dĩ như thế vì ngày nay các thầy có phước báo. Nếu đệ tử Ta cung kính đối với pháp thì không tham lợi dưỡng. Nếu người tham lợi dưỡng thì có lỗi lớn với Như Lai.” Điều này cho thấy nếu một vị tỳ kheo tập trung vào việc cung cấp vật chất thay vì pháp, họ sẽ sa lầm vào con đường tham lam lợi dưỡng, điều mà Đức Phật cảnh báo.
Chức Năng Tu Học Của Bồ Tí Pháp
Người xuất gia với các dự án “từ thiện xã hội” đã phát triển, ngày càng được nhiều người ủng hộ. Thế nhưng, làm thiện có được phước báo hữu lâu không? Rõ ràng là làm thiện thì được phước hữu lâu, làm được cái gì hay cái này, nhưng làm việc thiện nhiều mà thiếu sót chức năng sở trường – chức năng bồ tí pháp – cũng là điều mà các tỳ kheo cần phải xem xét lại.
Bởi lẽ làm từ thiện, bồ tí tài vật chỉ giúp chúng sanh bớt khổ, còn bồ tí pháp sẽ giúp chúng sanh thoát khổ. Mặt khác, thực thi trực tiếp những việc từ thiện thì hàng Phật tử tại gia có thể làm rất tốt, không cần người xuất gia. Tỳ kheo chỉ nên tham gia chứng minh chỉ đạo, hỗ trợ về mặt tinh thần cho hàng cư sĩ làm tốt Phật sự, còn lại phải dành thời gian cũng như công sức lo tu tập và nghiên tâm kinh pháp để truyền thừa cho Phật tử.
Giảng pháp là cách xuất gia truyền tải giáo lý Phật pháp
Nếu làm được như vậy là thực hành theo lời dạy của Đức Phật: “Nay Tỳ kheo các thầy, hãy nhớ pháp thí, chớ quên theo tài thí.” Đây là lời khuyên chí tình và vô cùng quan trọng đối với tất cả những vị xuất gia.
Bồ Tí Pháp – Chìa Khóa Giải Thoát
Tại sao bồ tí pháp lại quan trọng đến vậy? Bởi vì nó là chìa khóa mở ra cánh cửa giải thoát cho chúng sanh. Khi chúng sanh không hiểu pháp, khi tâm còn bị vô minh che phủ, họ sẽ “tham đắm lợi dưỡng, chẳng hành đúng pháp, chẳng phân biệt pháp, hủy lời dạy của Thế Tôn, chẳng thuận theo Chính pháp.” Kết quả là họ sẽ không đến được đạo Niết-bàn.
Ngược lại, khi được bồ tí pháp, người tu có cơ hội hiểu rõ bản chất của khổ đau, nhận ra con đường thoát khỏi khổ đau, và tiến bộ trên con đường tu tập. Bồ tí pháp như một ngọn đèn sáng trong bóng tối, giúp con người tìm thấy hướng đi chính xác.
Lối Sống Chân Chính Của Xuất Gia
Để trở thành một người xuất gia thực sự theo lời dạy của Đức Phật, cần phải hiểu rõ chức năng sở trường của mình. Chức năng sở trường đó là gì? Đó là bồ tí pháp – giảng dạy pháp, hướng dẫn người khác trên con đường tu tập, giúp người khác nhận thức về chân lý Phật pháp. Đây không phải là công việc phụ hay không quan trọng, mà là sứ mệnh cao cả nhất của người xuất gia.
Tuy nhiên, trong bối cảnh tu học hiện nay, người tu thì rất nhiều nhưng người bồ tí pháp đúng như Chính pháp lại không nhiều. Điều này là một thiếu sót lớn trong việc truyền thừa Phật pháp. Chính vì vậy, các vị xuất gia cần phải tự nhận thức lại, tự kiểm điểm lại xem mình đã thực hành đúng chức năng sở trường chưa, đã bồ tí pháp đúng cách chưa.
Kết Luận: Hướng Tới Giải Thoát Chân Chính
Bồ tí pháp không chỉ là một hạnh nguyện lợi tha thông thường, mà là cách thực hành lợi tha cao cả nhất, đặc biệt là đối với những vị xuất gia. Bồ tí pháp giúp chúng sanh thoát khỏi vòng luân hồi, trong khi bồ tí tài vật chỉ giúp bớt khổ tạm thời. Đấy là lý do tại sao Đức Phật nhấn mạnh: “Hãy nhớ pháp thí, chớ quên theo tài thí.”
Để thực hiện đúng chức năng sở trường của mình, mỗi vị xuất gia cần phải dành thời gian, công sức để tu tập, nghiên tâm kinh pháp, rồi từ đó truyền tải những lời dạy chân lý cho Phật tử và những người quan tâm đến Phật pháp. Chỉ như vậy mới là thực hành theo lời dạy của Đức Phật, chỉ như vậy mới góp phần phổ biến Phật pháp, giúp chúng sanh tìm thấy con đường giải thoát chân chính.
Trong quá trình tu học Phật, mỗi người đều có trách nhiệm hiểu rõ về bồ tí pháp, quý trọng bồ tí pháp, và hỗ trợ công việc bồ tí pháp. Bằng cách này, chúng ta mới có thể góp phần xây dựng một cộng đồng Phật tử thực sự tu học theo Chính pháp, hướng tới giải thoát chân chính.
