Một thiền sinh, sau khi hoàn tất khóa học thiền cơ bản, trước khi trở về nhà thực hành, anh ta đến xin vài lời khuyên. Anh hỏi: “Cô có thể cho tôi xin lời khuyên, dù chỉ là một chữ, để tôi ghi nhớ trong lòng lúc về nhà thực hành sao cho có được năng lượng tốt và an lành trong tâm?”
Thiền sư suy tư một lúc rồi nhẹ nhàng trả lời: “Được, vấn đề là bạn có muốn thực hành hay không?”
Thiền sinh khẩn thiện: “Xin cứ dạy, tôi sẽ cố gắng thực hành.”
Thiền sư bắt đầu từ lời khuyên đầu tiên: “Vậy thì bạn chỉ thực hành chữ Bỏ: bỏ ăn, bỏ ngủ, bỏ nói, bỏ suy nghĩ, bỏ tham muốn, bỏ mong cầu, bỏ phán xét, bỏ sân si, bỏ theo những cảm xúc, bỏ định mặc, bỏ chấp thủ…”
Thiền sinh ngay lập tức phản ứng: “Ơ, nghe có vẻ dễ nhưng cũng hơi khó đối với tôi. Cô có từ nào khác dễ thực hành hơn không?”
Thiền sư lại gợi ý thêm: “Vậy thì chữ Thêm: thêm sự xả ly, thêm chánh niệm, thêm tỉnh giác, thêm bộ thi sẻ chia, thêm tỉnh giác từ thân, miệng, ý, thêm nhận nại, thêm định tĩnh, thêm tri ân cuộc đời, thêm sự buông bỏ…”
Thiền sinh lại cảm thấy khó khăn: “Điều này còn khó hơn, không dễ gì tôi thực hành được khi sống giữa xã hội bao nhiêu thứ phải bận tâm.”
Thiền sư mỉm cười và đưa ra lời khuyên thứ ba: “Vậy thì bạn chỉ cần thực hành chữ Thấy: thấy tham, thấy sân si, thấy phiền não, thấy an vui, thấy hạnh phúc, thấy bản ngã, thấy tư duy như chính nó đang là và sống trên vận trong mỗi khoảnh ngay thực tại, đừng để cho chúng chỉ phủi và che lấp lẩp trí tuệ trong sáng nơi bạn.”
Thiền sinh gật đầu: “Vâng, điều này nghe có vẻ dễ, nhưng qua thời gian ở đây thì tôi biết nó phải trải qua sự thực hành hai điều trên thì tâm mới dễ dàng an tĩnh và có sự tỉnh giác thật sự để “Thấy Như Thật” mà không qua bản ngã chi phối.”
Thiền sư gật gừng: “Vâng, đó là sự khác nhau giữa lý thuyết và thực hành. Ai cũng có thể nói và giảng dạy về những lý thuyết, nhưng chính sự thực hành mới là giá trị thật của nó. Bạn hãy sống và hướng tới những điều tốt đẹp và tích cực, cuộc đời sẽ dạy cho bạn điều gì là cần thiết, và lúc đó bạn sẽ biết tìm cách để thích nghi hoặc tiến hóa tâm hơn.”
Thiền sư dạy dỏ thiền sinh về đạo Phật qua hội thoại tâm tính
Thiền sư tiếp tục chia sẻ những điều sâu sắc hơn: “Điều thiện, nếu không phát xuất từ tâm chân thành mà phát xuất từ tham vọng hay là lý trí đối đãi thì cũng chỉ là ngụy trang của bản ngã. Chân Lý cũng thế, nếu không phải tự thân chạm đến mà chỉ học từ người khác thì chỉ là sự ảo tưởng về chúng một cách mơ hồ.”
Thiền sinh trầm tư một lúc: “Vâng, tôi hiểu. Nhưng dù sao tôi vẫn cảm ơn nơi đây thời gian qua đã cho tôi biết cách sống với chính mình, và nhận ra những giá trị sống khác hơn trước đây tôi đã từng.”
Thiền sư tỏ ra vui vẻ: “Không có gì, tâm bạn hướng về điều gì thì điều bạn gặp chỉ là kết quả của nó. Chúc bạn luôn biết phát triển nội tâm để nâng cao giá trị đời sống và tâm hồn mình.”
Thiền sinh cảm tạ sâu sắc: “Cảm ơn nhiều về những tấn tài.”
Bệnh Chung của Chúng Sanh
Bệnh của chúng sanh là cái gì cũng muốn—muốn hạnh phúc, muốn bình an, muốn tự do giải thoát. Nhưng đồng thời cũng muốn tham dục, chấp giữ, thỏa mãn trong những thứ tầm thường chứ không muốn xả ly, buông bỏ để mở rộng tâm hồn. Đó là bệnh mà dù có thuốc hay cũng không thể trị được.
Điểm mấu chốt nằm ở sự mâu thuẫn nội tại này. Chúng ta muốn hạnh phúc nhưng lại tiếp tục giữ chặt những thứ gây khổ. Muốn an lành nhưng lại tiếp tục tham dục, sân sỉ. Muốn giải thoát nhưng lại sợ hãi sự thay đổi. Sự mâu thuẫn này tạo nên những cảm xúc dao động, những suy nghĩ lẩn quẩn, và cuối cùng là khổ đau.
Con Đường Thực Hành Thiền
Để chữa được bệnh tâm, chúng ta cần thực hành một cách nhất quán. Thực hành không phải chỉ là nằm thiền hay đọc kinh sách, mà là sự thay đổi cách sống hàng ngày. Khi tâm hướng về sự tham dục, chúng ta cảm thấy bồn chồn. Khi tâm hướng về sự an lành, chúng ta cảm thấy bình yên.
Thực hành chữ Bỏ không phải là bỏ tất cả mọi thứ một cách cực đoan. Mà là bỏ những đắn đo, bỏ những chấp giữ không cần thiết, bỏ những suy nghĩ vô ích. Bỏ việc mãi mãi so sánh bản thân với người khác, bỏ việc mãi mãi ân hận quá khứ hay lo sợ tương lai.
Thực hành chữ Thêm là tích lũy những thứ tích cực. Thêm chánh niệm vào từng hành động, thêm tỉnh giác vào từng khoảnh khắc, thêm lòng từ bi vào mỗi tương tác với người khác. Thêm sự xả ly từng chút một, bỏ đi những ràng buộc tinh thần tự tạo ra.
Thấy Như Thật – Chìa Khóa Giải Thoát
Thực hành chữ Thấy là bước quan trọng nhất. Đó không phải chỉ là nhìn thấy bằng mắt, mà là nhận thức, hiểu biết sâu sắc về bản chất của các hiện tượng. Thấy rõ tham, sân, si—ba độc lực gốc rễ của mọi khổ đau. Thấy rõ bản ngã không phải là thứ cứng chắc, bất biến, mà là một tiến trình liên tục, mong manh.
Khi chúng ta thấy rõ như thật, không còn bị bản ngã chi phối, không còn bị những ảo tưởng lừa dối, tâm tự nhiên sẽ an tịnh. Không phải an tịnh do áp chế hay tránh né, mà là an tịnh tự nhiên phát sinh từ hiểu biết rõ ràng.
Đó là lý do tại sao thiền sư nói, lý thuyết ai cũng có thể học, nhưng chân thực của lý thuyết đó chỉ được chứng nghiệm qua thực hành. Mỗi người là một vũ trụ nhỏ riêng, với những trải nghiệm, những cảm xúc khác nhau. Chính cuộc sống sẽ dạy chúng ta những bài học sâu sắc nhất, miễn là chúng ta sẵn sàng lắng nghe và học hỏi.
Hành Trình Tự Khám Phá
Điểm quý giá của quá trình tu tập không nằm ở việc đạt được một trạng thái hoàn hảo nào đó, mà nằm ở những thay đổi dần dần mà chúng ta gặp phải. Khi bạn bắt đầu thực hành, bạn sẽ nhận ra cách bạn đã sống trước đó. Bạn sẽ thấy những mảng tối trong tâm mình, những tham vọng vô tận, những sợ hãi ẩn sâu.
Nhưng bên cạnh đó, bạn cũng sẽ khám phá ra những giá trị sống hoàn toàn khác. Bạn sẽ thấy cách tương tác với mọi người khác đi, cách nhìn nhận cuộc sống khác đi. An lành không phải là không có khó khăn, mà là biết cách đối diện với khó khăn mà tâm vẫn giữ được bình yên.
Thực hành là một quá trình dài, không có kết thúc. Chính vì thế mà nó mới quý giá. Mỗi ngày bạn thực hành, mỗi ngày tâm bạn được rèn luyện, được làm sạch. Những hiểu biết mới sẽ hiện ra, những bài học mới sẽ đến, và tâm bạn sẽ dần dần trở nên mềm mại, linh hoạt, và rộng mở.
Kết Luận
Để có được năng lượng tốt và an lành trong tâm, chúng ta không cần tìm kiếm bên ngoài. Tất cả những gì chúng ta cần đều nằm bên trong, chỉ cần chúng ta dũng cảm nhìn vào và thực hành một cách nhất quán. Bỏ đi những ràng buộc tinh thần, thêm vào những năng lượng tích cực, và thấy rõ như thật bản chất của mọi sự—đó chính là con đường dẫn đến an lành.
Không có đường tắt, không có thuốc thần kỳ. Chỉ có thực hành, chỉ có sự kiên trì, chỉ có lòng tin vào quá trình. Khi bạn thực sự bước vào con đường này, cuộc sống sẽ dạy cho bạn những điều mà không cuốn sách nào có thể viết ra được. Chúc bạn luôn biết phát triển nội tâm để nâng cao giá trị đời sống và tâm hồn mình, và từ đó lan tỏa năng lượng tốt đó cho mọi người xung quanh.
