Sinh ra trong cõi người là một quý duyên tối lớn mà không biết bao nhiêu tâm linh đã phải chờ đợi. Được sinh làm người không phải do ngẫu nhiên, mà là kết quả của vô số nhân duyên được xây dựng từ những kiếp sống quá khứ. Trong hàng triệu hình thái sinh mệnh trong Phật giáo, chỉ có nhân thân người mới có đủ điều kiện để nghe Pháp Phật, tu tập Pháp mà hướng tới giác ngộ, giải thoát khỏi vòng luân hồi. Đó là một cơ hội vô cùng quý báu mà chúng ta đang sở hữu ngay bây giờ.
Tuy nhiên, bao nhiêu con người sống trên Trái Đất mà chỉ có một phần rất nhỏ được sinh ra trong một gia đình Phật giáo, được tiếp xúc với Pháp Phật, được nuôi dưỡng với những giáo lý thanh tịnh. Chúng ta thường không nhận thức rõ sự quý giá của việc được sinh làm người, không hiểu rằng chính trong thân người này mới có cơ hội tiến bộ lên các cảnh giới cao hơn, hoặc đạt được giác ngộ tối thượng.
Nhân Duyên Hiếm Có Của Thân Người
Để giúp chúng ta nhận thức rõ về giá trị của thân người, trong kinh điển Phật giáo có một bài dạy rất ý nghĩa. Đó là lời dạy của đức Phật Thích Ca Mâu Ni khi ngài ở tại Xá Vệ, một thành phố trung tâm của Ấn Độ cổ đại. Sau một chuyến du hành khắp nơi, Phật tôn lấy một ít đất trên đầu mong tay của ngài và nói với các vị tỷ kheo:
“Này các tỷ kheo, các ngươi nghĩ thế nào? Cái gì là nhiều hơn: chút đất mà Ta lấy trên đầu mong tay này hay quả Trái Đất lớn?”
Tất cả các vị tỷ kheo đều đáp:
“Bạch Thế Tôn, quả Trái Đất lớn là nhiều hơn nhiều lắm. Chút đất mà Thế Tôn lấy trên đầu mong tay không thể so sánh, không thể đi đến với quả Trái Đất lớn.”
Sau đó, Phật tôn tiếp tục dạy:
“Cũng vậy, này các tỷ kheo. Rất ít là những chúng sanh được tái sinh làm người. Còn rất nhiều là những chúng sanh phải tái sinh ra ngoài loài người, sinh thành những động vật, hoặc những chúng sanh đau khổ trong các cảnh giới đó.”
Câu dạy này chứa đầy ý nghĩa sâu sắc. Phật tôn không chỉ dùng một hình ảnh hình tượng, mà còn chỉ ra một sự thật về luật nhân quả trong vũ trụ. Tại sao lại rất ít chúng sanh được tái sinh làm người? Đó là bởi vì để được sinh làm người, cần phải xây dựng những hành động thiện, giữ gìn những điều đạo đức cơ bản, và có những nhân duyên đặc biệt.
Phật tôn giảng dạy trong vòng tròn của các tỷ kheo tại chùa Xá Vệ
Năm Điều Giới Đạo Cơ Bản Cho Người
Để được tái sinh làm người trong những kiếp tương lai, Phật giáo nhấn mạnh rằng trong đời này, chúng ta cần phải tu tập một cách khắt khe. Ngài dạy rằng:
“Do vậy, này các tỷ kheo, các ngươi cần phải học tập như sau: ‘Chúng tôi sẽ sống không phóng dật’.”
Để sống không phóng dật, không phung phí cuộc đời này, chúng ta cần phải tuân thủ Năm Điều Giới Đạo, một nền tảng cơ bản của hạnh động thiện trong Phật giáo:
-
Không sát sanh: Không giết hại bất kỳ sinh vật nào. Điều này phát triển lòng từ bi, sự tôn trọng đối với sự sống.
-
Không trộm cắp: Không lấy những gì không phải của mình. Điều này xây dựng lòng thương người, sự tôn trọng tài sản của kẻ khác.
-
Không tà hạnh: Không có những hành vi tà dâm, cờ bạc hoặc những sự lạm dụng thân thể. Điều này giữ gìn sự tinh khiết và trách nhiệm.
-
Không nói dối: Không nói dối, không nói lời hai chiều, không nói lời công kích hoặc vô ích. Điều này xây dựng niềm tin và sự thật thà.
-
Không say sưa, nghiên ngập: Không uống rượu, không dùng các chất gây nghiện. Điều này giữ gìn sự tỉnh thức và khả năng quản lý bản thân.
Đây là những điều cơ bản nhất, nhưng lại là nền tảng vững chắc để chúng ta có thể tiếp tục được sinh ra làm người trong các kiếp tiếp theo, và trong cuộc sống hiện tại, chúng ta có thể sống một cách có ý nghĩa và thiết thực.
Sự Khó Khăn Của Việc Sinh Làm Người
Có một câu nói trong truyền thống Nho giáo Á Đông rất phù hợp với tư tưởng này: “Vi nhân nan, vi nhân thẳm nan” – nghĩa là làm người đã khó, mà làm người tốt còn khó hơn. Phật giáo cũng có quan điểm tương tự, nhưng bổ sung thêm chiều sâu về nhân quả.
Nếu chúng ta sinh ra làm người mà lại sát sanh, trộm cắp, tà hạnh, nói dối, say sưa nghiên ngập, thì chúng ta đang tạo những nhân xấu, những nhân duyên đó sẽ dẫn chúng ta tái sinh vào các cảnh giới xấu hơn. Chúng ta có thể sẽ không còn được sinh làm người nữa, mà phải chịu đựng những đau khổ vô tận trong các cảnh giới thú sinh, hay thậm chí là những cảnh giới địa ngục.
Đó là lý do tại sao các vị cao tăng, những người tu tập Phật pháp một cách nghiêm túc, luôn nhắc nhở chúng ta về giá trị của thân người. Họ dạy rằng không nên lãng phí cuộc đời này với những hành động vô ích hay có hại. Mỗi ngày sống, mỗi hành động, mỗi lời nói đều là cơ hội để tạo ra những nhân tốt cho tương lai.
Cơ Hội Tu Tập Vô Cùng Quý Báu
Sinh làm người không chỉ khó khăn mà còn chứa đựng một cơ hội tu tập vô cùng quý báu. Đó là cơ hội để nghe Pháp Phật, để học hỏi từ các vị sư trụ trì, để tiếp xúc với Pháp mà hướng tới giác ngộ, giải thoát.
Trong Phật giáo, có một khái niệm gọi là “luân hồi” – vòng tròn sinh tử. Tất cả mọi thứ trong vũ trụ, tất cả chúng sanh, đều đang trôi lăn trong vòng tròn sinh, già, bệnh, tử này. Chỉ có con đường Phật pháp, con đường tu tập đạo đức, định lực và trí tuệ, mới có thể giải thoát chúng ta khỏi vòng tròn đó.
Và trong vòng tròn sinh tử này, thân người được xem là những thân xác quý giá nhất, bởi vì chỉ có con người mới có đủ khả năng suy tư, suy ngẫm về những vấn đề sâu xa của nhân sinh, chỉ có con người mới có thể chủ động lựa chọn con đường tu tập Phật pháp.
Những chúng sanh khác, dù có được sống trong những điều kiện tốt đẹp hơn về vật chất, cũng không có khả năng này. Chúng có thể chỉ biết để tâm đến ăn, uống, ngủ nghỉ, trong khi chúng ta có thể sử dụng thân người của mình để tiếp cận Pháp Phật, để tích lũy công đức, để hướng tới giác ngộ.
Trách Nhiệm Của Người Tu Phật
Chính bởi vậy, những ai đã được sinh ra làm người, được tiếp xúc với Phật pháp, có trách nhiệm rất lớn trước mặt Tam Bảo và trước cả thế giới. Chúng ta phải tỏ rõ sự biết ơn đối với nhân duyên quý báu này bằng cách:
- Sống đạo đức, tuân thủ những điều giới cơ bản
- Chăm sóc cha mẹ, các thành viên gia đình
- Giúp đỡ những người xung quanh bằng tình yêu thương
- Dành thời gian để tu tập, nghe Pháp, trang nghiêm tâm linh
- Truyền bá Phật pháp cho những người chưa biết
Khi chúng ta làm được những điều này, chúng ta không chỉ bảo vệ cuộc sống hiện tại, mà còn tạo ra những nhân duyên tốt đẹp cho những kiếp tiếp theo. Chúng ta sẽ tiếp tục được sinh làm người, hoặc còn có thể được sinh vào những cảnh giới tốt đẹp hơn, và cuối cùng, nếu thực hành tu tập một cách nghiêm túc, chúng ta sẽ có thể đạt được Nirvana, giải thoát vĩnh viễn khỏi vòng luân hồi.
Kết Luận: Hãy Trân Quý Nhân Duyên Của Con Người
Hãy nhớ rằng, việc chúng ta được sinh ra làm người là một điều may mắn, một quý duyên. Không phải ai cũng có được cơ hội này. Bao nhiêu tâm linh vẫn còn đang lạc lối trong bóng tối, những chúng sanh vẫn còn chịu đựng những đau khổ vô tận trong các cảnh giới xấu.
Chúng ta đang sở hữu một tài sản vô giá: thân người với sáu căn cảm quan đầy đủ, với khả năng suy tư, với cơ hội để tiếp xúc Phật pháp. Đó là những gì mà bao nhiêu chúng sanh khác đang mong muốn nhưng không thể đạt được.
Hãy sử dụng thân người này một cách có ý nghĩa. Hãy thực hành năm giới cơ bản, hãy chăm sóc lòng từ bi, hãy tích lũy công đức, hãy tu tập trí tuệ. Hãy không lãng phí cuộc đời này với những hành động vô ích hay có hại. Mỗi ngày sống là một ngày cơ hội, mỗi khoảnh khắc là một khoảnh khắc quý báu.
Trong lời dạy của các vị cao tăng, chúng ta thường nghe: “Thân người khó được mà dễ mất. Phật pháp khó nghe nhưng quý giá vô cùng.” Hãy ghi nhớ những lời này. Hãy trân quý nhân duyên được sinh làm người, hãy tu tập Phật pháp với tấm lòng thành kính và kiên định. Như thế, cuộc sống của chúng ta sẽ trở nên ý nghĩa, và tương lai sáng sủa sẽ chờ đợi chúng ta.
Hãy cùng nhau bước trên con đường tu tập, hãy cùng nhau hướng tới sự giác ngộ. Đó chính là cách tôn vinh quý duyên được sinh làm người.
Tài Liệu Tham Khảo Kinh Điển
-
Kinh Tương Ưng Bộ II, Chương 9 (Samyutta Nikaya II, Khandhavagga, Ditthasamyutta): Lời dạy của Phật Thích Ca so sánh số lượng chúng sanh được tái sinh làm người với chúng sanh sinh trong các cảnh giới khác.
-
Kinh Trường Bộ: Nhiều kinh điển về giá trị của thân người, cơ hội tu tập và con đường giác ngộ.
-
Năm Điều Giới Cơ Bản (Pañcasīla): Nền tảng cơ bản của hạnh động thiện trong Phật giáo Theravada.
Cùng nhau xiển dương đạo Phật. Theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
