Đức Phật từng dạy rằng: “Quá khứ đã không còn, tương lai thì chưa tới. Chỉ có giây phút hiện tại là đáng để chúng ta đầu tư và thật sự sống mà thôi.” Lời dạy này chứa đựng một bí mật sâu sắc về hạnh phúc mà nhiều người suốt đời vẫn chưa khám phá được.
Ngày nay, nhân loại sống trong một mâu thuẫn lạ lùng: chúng ta sở hữu những công nghệ tuyệt vời để kết nối với thế giới, nhưng lại cảm thấy cô đơn hơn bao giờ hết. Chúng ta làm việc chăm chỉ để đạt được những mục tiêu to lớn, nhưng khi đã đạt được, lại liên tục lo lắng về những mục tiêu tiếp theo. Tâm trí chúng ta luôn ở một nơi khác – hoặc bị kéo về quá khứ bởi những nuối tiếc, hoặc bị cuốn về tương lai bởi những lo sợ. Kết quả là chúng ta đánh mất hạnh phúc ngay tại đây, ngay bây giờ.
Đức Phật không dạy con người tránh khổ đau. Ngài dạy chúng ta hãy quay trở về chăm sóc, sống hài hòa với nỗi khổ để nhìn sâu và chuyển hóa. Từ đó giúp chúng ta mở cửa thực tại, buông bỏ sự bám chặp và những tri giác sai lầm về bản thân cũng như về thế giới để đạt được đến tự do.
Nỗi Khổ Bắt Nguồn Từ Sự Bám Chặp
Con người nếu còn bám chặp vào sự vật, hiện tượng thì con người còn khổ đau. Sự bám chặp là nguyên nhân của nỗi khổ và sự bất an. Khi những mong muốn của con người trở thành sự bám chặp thì những mong muốn này trở thành nguồn gốc tiềm tàng của khổ đau. Ban đầu có lẽ ta chưa nhận ra được điều này nhưng dần dần nó sẽ là nguyên nhân cho những nỗi khổ tiếp theo và lớn hơn sau này.
Đức Phật ngồi thiền dưới cây Bồ Đề trong tâm trí tỉnh thức và bình an
Nhiều người hiện nay tìm kiếm hạnh phúc ở bên ngoài. Họ cho rằng chỉ cần có nhà đẹp, xe sang, một cuộc sống sung túc thì đó là hạnh phúc. Thậm chí nhiều người còn coi đó là mục tiêu phần đầu của cuộc đời. Nhưng rồi đến một lúc nào đó khi có được nhà đẹp, xe sang rồi họ lại mong cầu những điều lớn hơn. Hoặc cũng có thể lao tâm khổ tử gần hết cuộc đời mà họ chẳng đạt được những điều mà mình mong muốn, rồi họ rơi vào trạng thái thất vọng, hoài nghi về năng lực bản thân, cảm thấy mình kém cỏi. Cứ như vậy họ loanh quanh trong vòng luẩn quẩn, sống ở hiện tại nhưng luôn phải suy tính cho tương lai.
Liệu rằng khi đạt được tất cả họ có cảm thấy hạnh phúc? Câu trả lời hầu như đã được thực tế chứng minh. Chúng ta không nên lầm tưởng những thứ bên ngoài đó là hạnh phúc. Hạnh phúc thực sự không bao giờ đến từ những chiếc xe hay những căn nhà đắt tiền, mà nó đến từ cách chúng ta sống, cách chúng ta chăm sóc tâm thần của mình.
Người phụ nữ ngồi thiền trong tọa độ tĩnh lặng với biểu hiện tâm trí thanh tịnh
Chuyển Hóa Khổ Đau Qua Sự Dừng Lại Và Nghỉ Ngơi
Hạnh phúc và niềm vui đến từ sự thực tập buông bỏ. Trong cuộc sống có nhiều thứ khiến ta khó có thể buông bỏ và chính những điều đó trói buộc và khiến ta mất tự do. Dừng lại và nghỉ ngơi là phép thực tập đơn giản, thực tiễn và cần thiết cho chúng ta nhất là trong nếp sống của thời đại bây giờ. Nếu bạn nói bạn chưa có khả năng để nghỉ ngơi thì có lẽ là do bạn chưa biết dừng lại. Điều quan trọng là hãy tập dừng lại, buông bỏ mỗi sự lo toan, bận rộn và tranh đấu của cuộc sống.
Vì quá lo toan, bận rộn nên tâm ta vương bận về quá khứ, mơ tưởng đến tương lai và vì thế chúng ta đánh mất khả năng thảnh thơi và hạnh phúc trong giây phút hiện tại. Hãy thực tập buông bỏ mỗi sự tranh đấu, mỗi lo sợ về tương lai, tiếc nuối về quá khứ để có mặt đích thực cho sự sống trong phút giây của hiện tại.
Đức Phật không dạy chúng ta tránh khổ đau, mà dạy cách chuyển hóa khổ đau. Để chuyển hóa, chúng ta phải nhìn thẳng vào nó, tiếp xúc với nó, chấp nhận nó và sống hài hòa với nó. Qua đó, ta sẽ hiểu được bản chất của khổ đau, từ đó có thể phóng tỏa và vươn lên.
Người thực tập chánh niệm khi nhai từng hạt cơm với tâm trí hiện hữu
Áp Dụng Chánh Niệm Vào Từng Khoảnh Khắc
Đức Phật đã ban cho chúng ta những phương pháp thực tập rất cụ thể để chuyển hóa khổ đau, sợ hãi, thèm khát, hận thù và tuyệt vọng. Đừng tìm kiếm những phương pháp quá to tát hay lo sợ mình không có thời gian tu thiền. Hãy thực hành căn bản từ những việc làm nhỏ nhất như thiền đi, thiền thở, mỉm cười, ăn cơm…
Mỗi khi tới giờ ăn ta bước đi từng bước thảnh thơi, chính niệm về phía nhà ăn, sau khi ngồi xuống ăn thì ta cũng ăn trong chính niệm. Cần ý thức rõ ràng rằng đây là miếng đầu, đây là cơ rốt chứ không phải là sự buồn đau về một quá khứ đã qua hay suy tư về những dự án sắp tới. Chánh niệm chính là sự hiện hữu đầy đủ trong khoảnh khắc hiện tại.
Bằng chính niệm ta ý thức được ta đang gặp cái gì, khi đưa vào miệng ta cũng ý thức được ta đưa vào miệng cái gì và ta nhai cái gì. Thứ ta nhai là miếng đầu, miếng cơ rốt, chứ đừng đưa vào miệng giãn hạn, lo âu hay sợ hãi. Hạnh phúc bắt đầu khi chúng ta bắt đầu chú ý đến những gì chúng ta đang làm, chứ không phải khi chúng ta đạt được những mục tiêu lớn lao.
Nếu ta ăn cơm trong tư tưởng lo âu, buồn tủi thì những thực phẩm đó sẽ rất khó tiêu. Ngược lại hãy tập nhai chậm rãi, ý thức được từng hành động của mình thì khi đó ta sẽ cảm nhận được thứ ta đang nhai như một tầng phẩm của thiên nhiên. Tương tự thực hành như vậy với các việc khác như đi, thở, làm việc chắc chắn ta sẽ cảm nhận được hạnh phúc trong từng giây phút ta trải qua.
Sự hiện hữu đầy đủ là chìa khóa mở cửa hạnh phúc. Khi ta không bị rối loạn bởi những suy tưởng về quá khứ hay lo lắng về tương lai, khi ta thực sự có mặt ở đây và bây giờ, thì hạnh phúc tự nó xuất hiện. Nó không phải là hạnh phúc mơ hồ hay trừu tượng, mà là hạnh phúc thực tế, có thể cảm nhận được từng khoảnh khắc.
Hạnh Phúc Đang Hiện Diện Ngay Bây Giờ
Hạnh phúc và niềm vui đến từ sự thực tập buông bỏ. Đức Phật đã dạy tất cả những điều kiện của hạnh phúc đều có thể tìm thấy ngay bây giờ và ở đây. Nếu ta có khả năng dừng lại, thiết lập thân tâm vững chắc trong giây phút hiện tại ta sẽ nhận ra rằng tất cả những điều kiện của hạnh phúc đều đang có mặt hiện thực, ngay bây giờ và ở đây.
Sự thực hành chánh niệm không phải là một cái gì xa vời và khó khăn. Nó là việc chúng ta có thể bắt đầu từ ngay hôm nay, từ những hoạt động hàng ngày của mình. Mỗi bước đi, mỗi hơi thở, mỗi giây ăn cơm – đều là cơ hội để thực hành sự hiện hữu đầy đủ. Đó chính là cách Đức Phật dạy chúng ta cách sống: không phải để sống trong tương lai, mà để sống thực sự ở giây phút hiện tại.
Đến với Phật học, chúng ta không cần phải từ bỏ cuộc sống hay trở thành những người sư sãi trong chùa. Thay vào đó, chúng ta học cách biến cuộc sống hàng ngày của mình thành một con đường tu tập. Mỗi hoạt động, mỗi khoảnh khắc đều có thể trở thành một bài học về cách sống thanh tịnh, rõ ràng và đầy ý nghĩa. Khi chúng ta học được cách sống trọn vẹn ở phút giây hiện tại, chúng ta sẽ khám phá được một hạnh phúc sâu sắc, bền vững và không phụ thuộc vào hoàn cảnh bên ngoài.
Hạnh phúc không ở ở một nơi xa xôi hay ở trong một tương lai không biết khi nào sẽ đến. Nó đang đây, trong từng khoảnh khắc bây giờ, chỉ chờ chúng ta nhận ra nó. Hãy dừng lại, hãy hiện hữu đầy đủ, và hãy cảm nhận hạnh phúc của sự sống trong chính giây phút này.
Tham khảo thêm:
- Lời Phật dạy sâu sắc
- Sống trong thực tại, bây giờ, và ở đây!
- Lời Phật dạy sâu sắc về việc gạt bỏ sự lo lắng để có sống an lạc
- 7 lời Phật dạy dành cho người phiền muộn để cảm thấy an yên
