Trong đời sống Phật tử, việc mơ thấy những người đã khuất là một hiện tượng khá phổ biến. Nhưng làm sao để chúng ta có thể phân biệt được mơ nào là có ý nghĩa và mơ nào chỉ là do tâm thức hoạt động bình thường? Theo lời giảng của Thầy Thích Trí Huệ tại khóa tu một ngày an lạc ở Chùa Pháp Tạng (Bình Chánh, TP. Hồ Chí Minh), có nhiều điểm mộng trở thành sự thật, nhưng cũng có những điểm mộng không hề có căn cứ. Việc hiểu rõ các loại mộng này sẽ giúp chúng ta sàng lọc được những thông điệp thực sự từ các điểm mộng vô nghĩa.
Trong tâm tư của con người, khi nói tới mộng trong nhà Phật, người xưa đã phân chia ra ba loại mộng chính: cứu thức tuần du, tự đại thuyên tăng, và thiện ác tiên triệu. Mỗi loại mộng đều có những đặc điểm riêng biệt, và việc nắm bắt được chúng sẽ giúp chúng ta xác định được ý nghĩa thực sự của những giấc mơ.
Mộng Cứu Thức Tuần Du: Âm Ảnh Của Ký Ức
Loại mộng cứu thức tuần du này là do những ký niệm của ký ức hiện khởi. Đó là vì những hạt giống mà chúng ta đã huân tập lâu đời hoặc hiện đời, mà nó được cất chứa ẩn tại nơi sâu kín trong kho A lại da thức. Nay trong lúc ngủ, nó hiện khởi lên tạo thành chiêm bao. Tùy theo sức năng huân của chúng ta mà những hạt giống này nó có cường độ mạnh yếu khác nhau. Có những hạt giống mà ta mới huân vào đây nên mộng ấn tượng sâu đen rất mạnh.
Mơ thấy người mất là điểm gì – ảnh minh họa về những giấc mơ và tâm thức con người
Do đó, nên nó có thể hiện khởi ngay trong giấc ngủ. Như trường hợp ta nhớ một hình ảnh đặc biệt, hay một phong cảnh đẹp đỡ nào đó mà mình khắc sâu đen vào trong tâm thức. Những hạt giống này nó nằm trên bề mặt của vô thức nên nó hiện khởi trước. Loại mộng này chủ yếu là do sức mạnh của những ký ức và kinh nghiệm trong quá khứ tạo nên.
Mộng Tự Đại Thuyên Tăng: Kết Quả Của Bất Hòa Nội Tâm
Loại mộng tự đại thuyên tăng này là do sự bất hòa của tự đại mà có ra. Như trường hợp ta bị nóng sốt cao độ chảy máu hạn. Lúc đó, tinh thần ta bị mê sảng, nên trong giấc ngủ ta thấy nhiều cảnh mộng hung dữ. Loại mộng này thường xuất phát từ những rối loạn sinh lý hay tâm lý khi chúng ta đang ngủ. Những ảnh hưởng từ tình trạng sức khỏe hay tinh thần không ổn định sẽ tạo nên những giấc mơ ấy.
Mộng Thiện Ác Tiên Triệu: Những Cảnh Báo Thực Sự
Loại mộng thiện ác tiên triệu này là có những điểm là lã hoặc dự báo trước cho chúng ta biết. Đây thuộc loại mộng mà Phật tử đã thấy nêu ra. Để Phật tử suy nghiệm rõ hơn về loại mộng này, xin nêu ra đây một vài điểm mộng báo trước mà trong sách sử đã ghi lại.
Trường Hợp 1: Mộng Báo Trước Về Hoàng Hậu Mã Gia
Trong lịch sử Đức Phật Thích Ca, chúng ta thấy sự ghi lại một điểm mộng báo trước rất quý báu. Bà Hoàng Hậu Mã Gia sau khi phát chán cho những kẻ tín tật cơ hàng, đêm lại bà nằm mộng thấy con bạch tượng có sáu ngà từ trên không trung hiện xuống và rồi chui vào hông bên hữu của bà. Sáng ra, bà tâu cho nhà vua biết và nhà vua truyền mời thầy đoán mộng đến đoán mộng. Ông thầy đoán mộng cho biết, sau này hoàng hậu sẽ sinh một hoàng nam tài năng xuất chúng. Nếu thái tử ở đời sẽ là vị chuyên luận thái sinh vương và nếu xuất gia tu hành sẽ trở thành một vị Phật. Điểm mộng này đã trở thành một sự thật lịch sử.
Trường Hợp 2: Mộng Báo Của Vua Hán Minh Đế
Lịch sử Trung Quốc có ghi lại điểm mộng của vua Hán Minh Đế ở vào thời Đại Hậu Hán (Đông Hán) niên hiệu Vĩnh Bình năm thứ ba. Một hôm nhà vua nằm mộng thấy một người mà mình và nữ, cao một trượng sáu (2m6) trên đỉnh có hào quang chiếu sáng như mặt trời bay đến trước sân điện nhà vua. Sáng ra, nhà vua bèn đem điểm mộng ấy hỏi trong quần thần, khi đây có ông Thái sư Phó Nghê Hĩ tâu rằng: Thần nghe bên Tây Vực (Ấn Độ) có vị Thánh hiệu là Phật Đà toàn thân một màu vàng và nữ kim sắc, có khi bạc hà đã thấy Ngài đó chăng? Chuyện này đã trở thành sự thật và đã được ghi lại trong phần đầu của Kinh Tứ Thập Nhị Chương, do giáo sư Hoàn Quan dịch.
Trường Hợp 3: Mộng Báo Liên Quan Tới Tứ Đạo Hạnh
Trong quyển “Những Truyện Cổ Việt Nam màu sắc Phật Giáo” do Thầy Lệ Như Thích Trung Hậu biên soạn, có kể câu chuyện Tứ Đạo Hạnh là con trai của Tứ Vinh. Ông Tứ Vinh bị nhà sư Đại Diệm dùng pháp thuật đánh Tứ Vinh chết. Chuyện ghi lại: “Cái đêm Tứ Vinh chết Tứ Đạo Hạnh được cha báo mộng cho biết sự tình và nhắc đi nhắc lại tên Đại Diệm dẫn phải trả thù cho bằng được. Tỉnh dậy, chị ngài hết hoảng tìm cha, và chị ngài xiết bao đau đớn khi thấy thầy cha nằm trên mặt nước.” Sau này sư Đại Diệm bị Tứ Đạo Hạnh đánh chết, đó là chuyện ân oán trả vay với nhau.
Trường Hợp 4: Quả Cam Oan Ngiệt Được Báo Trước Qua Mộng
Trong quyển Truyện Cổ Phật Giáo tập 4 do Minh Chiếu sưu tập có kể câu chuyện: “Quả Cam Oan Ngiệt”. Một người Tầu Quảng Đông, tên Tầu Dư đã bị người bạn tên Phan Phiên giết chết để chiếm đoạt số vàng bạc. Anh này bị chết oan, nên báo mộng cho ông quan tên Tào Công để biết rõ nơi vụ.
Trong chuyện có đoạn nói về sự báo mộng, trong khi ông quan này đang nguyện đọc sách rồi gục ngủ bạn mà ngủ thiếp đi. Trong giấc nơi ông mộng thấy như sau: “Một người Tầu vào đất nay thử ăn một chiếc quả sơn đỏ, rồi với hai vai mà lui. Công mở quả xem thì thấy một trái cam chín thẩm. Công toan cầm cam lên ngửi thì một con quạ bay đến, lấy chân quạp tha đi, Công vội đuôi theo thì vấp ngã. Giật mình tỉnh dậy thì là một giấc chiêm bao. Cách gì câu chuyện thật đã xảy ra in như trong giấc chiêm bao mà ông quan đó đã thấy.
Những điểm mộng báo trước sự việc xảy ra như thế, chúng tôi thấy còn rất nhiều trong sử sách ghi lại. Đương thời, chúng tôi cũng đã được nghe nhiều người kể lại, nhưng ở đây, chúng tôi chỉ xin nêu ra bốn trường hợp trên, thiết nghĩ, cũng tạm đủ để chứng minh cho Phật tử thấy biết để xét đoán.
Ý Nghĩa Sau Khi Thấy Mộng Báo Trước
Nếu y cứ vào trong kinh nói, thì có những người sau khi chết, qua 49 ngày là tùy nghiệp là nh dự mà thọ sanh vào các loại khác nhau. Có người, vì nghiệp duyên tham trước luyến ái sâu nặng, nên họ không thể siêu thoát về những cảnh giới là nh được. Do đó, họ phải đọa lạc vào những loại ma quỷ đi lang thang khó nơi nương tựa, mà trong kinh thường gọi là những loại côn hồn đó đôi khát.
Trường hợp như bà Thanh Đề thân mẫu của Tôn Giả Mục Kiên liên bị đọa vào loại quỷ đó nhạn như trong Kinh Vu Lan Bồn đã diễn tả. Vì thế, mà chúng ta cần phải tụng kinh làm nhiều việc phước lành để cầu siêu độ cho họ. Dù người mất đã lâu, chúng ta cũng có thể vì họ mà làm mỗi việc phước lành và nhất là phải tụng kinh niệm Phật để hồi hướng cầu nguyện cho họ. Có thể, thì hương linh của người mất, nhờ đó mà cũng được thụ hưởng ít phần lợi lạc. Xin Phật tử nên vì mẫu mà cơ gắng tu tạo nhiều việc phước lành để thành tâm hồi hướng phước đức đó về cho mẫu mình. Được vậy, thì rất là quý báu, vì cả hai đều được ân triệm lợi lạc như vậy.
(Theo Thầy Thích Phước Thái)
