Trong quá khứ xa xưa, Đức Phật Thích Ca Mâu Ni có lần ứng thân làm một vị thương nhân. Vị thương nhân này làm ăn phát đạt, hưng thịnh, tài sản danh vọng ngày càng phát triển. Vì ông tâu bi và luôn luôn bỏ thí giúp đỡ những người còn cùng nghèo khổ nên được mọi người thương mến kính trọng. Nhà vua cũng ngưỡng mộ đức đạo, học vấn và tài sản của ông nên đã kết bạn thâm giao với ông.
Một buổi trưa hôm đó, thương gia đang sửa soạn dùng cơm trưa, thì bỗng nhiên có một vị tăng-kheo rất trang nghiêm đến đứng tại ngưỡng cửa, chờ ông cũng dường thức ăn, cho ông có cơ hội tạo thêm phước báo.
Hoa sen trong ngục lửa minh họa
Khi ma vương thấy vậy thì sinh tâm ganh tỵ, bên vận dụng ma lực để ngăn cản không cho thương nhân cũng dường thực. Với ma lực ấy, ma vương tạo ra một địa ngục lửa, trong đó những ngọn lửa dữ ngùn ngụt chảy, có những ngạ quỷ hình thú quái dị đang bị lửa thiêu đốt, khóc la kêu gào thảm thiết.
Nhưng lúc ấy trong nhà của thương nhân không hề thấy nghe những cảnh huống bi thảm ấy, mà chỉ thấy một vị tăng-kheo trang nghiêm đang ôm bát đứng tại ngưỡng cửa và chỉ nghe tiếng vị ấy nói:
— Thí chủ! Nếu ông bỏ thí cho tôi, một tăng-kheo đang khất thực hóa duyên, thì tôi sẽ chúc phúc cho ông được hạnh phúc vô cùng.
Nghe những lời nói trang nghiêm ấy, phu nhân lập tức đem ra rất nhiều cao lương mỹ vị ra cửa, nhưng đột nhiên bà cảm thấy toàn thân như bị điện giật, bên run lẩy bay mà quay trở vào nhà.
Vị thương nhân không biết sự kiện gì đang xảy ra bên bước ra cửa xem xét, thì trước mắt ông bỗng xuất hiện một cảnh địa ngục rất khủng khiếp. Nhưng người thương nhân này có trí tuệ nên biết ngay đây là quỷ thuật của ma vương. Ma vương thấy thương nhân bước ra thì nói một cách thân thiện rằng:
— Này tôi chủ! Ông nhìn xem cái địa ngục lửa khủng khiếp này, đây là chốn đóa lạc của những kẻ thích làm việc thiện, thích bỏ thí. Những tội nhân đó là những người đã đem rất nhiều tiền của, vật dụng ra bỏ thí cho kẻ nghèo khổ vô dụng thay vì đem tiền ấy cung tấng thần linh. Thần linh cảm thấy bị xúc phạm nên đã trừng phạt họ, đẩy họ xuống địa ngục chịu khổ. Nay tôi nghĩ tội tương lai của ông, để sau này ông khỏi địa ngục chịu khổ nên đặc biệt đến đây khuyên can ông đừng bỏ thí nữa, mà hãy tuân theo lời chỉ thị của thần linh.
Thương nhân trí tuệ thưa biết tâm ác độc của ma vương nên hỏi lại:
— Người thích bỏ thí làm việc thiện thì bị đóa xuống ngục chịu khổ, vậy những người nhận bỏ thí thì tương lai sinh về đâu?
Ma vương đáp:
— Những người nhận thí thì được lên thiên đường, hưởng thụ phúc lạc của cõi trời.
Thương nhân trí tuệ bèn trả lời với một nét mặt thần nhiên:
— Những lời khuyên can chân thành của ông đến với tôi đã quá muộn, vì tôi biết cái tâm ham bỏ thí làm việc thiện của tôi không có thuốc chữa trị được. Nếu người ta có tiền mà báo người ta đừng nên bỏ thí mới đúng chính đạo, thì những người dầu ít trí tuệ tới đâu cũng không tin. Như ông nói người bỏ thí sẽ bị đóa địa ngục, và người nhận thí được lên thiên đường thì tôi còn muốn bỏ thí thêm cho nhiều người hơn nữa, để những người này nhờ sự bỏ thí của tôi mà được lên thiên đường, được hưởng hạnh phúc vĩnh viễn. Quyết không phải vì sợ tai nạn cho một mình mà trốn tránh.
Ma vương cảm giận nhắc lại:
— Hãy nghĩ kỹ đến lợi ích của chính mình mà xét lại! Tiêu xài rất nhiều tiền để rồi chịu khổ vô hạn thì đúng là ngu si nhất đời!
— Tôi bằng lòng bị đóa xuống địa ngục lửa chịu thiêu chịu đốt, nhưng tôi không bỏ viện nhân nghĩa, bỏ thí.
Nói xong thương nhân nhảy vào ngọn lửa đang phừng phực chảy. Nhưng kìa, một đóa hoa sen trắng bỗng nổ ra dưới chân ông, nâng người ông từ từ lên cao, rồi xa ngọn lửa đó. Thì ra vị tăng-kheo ban nãy vô cùng hoan hỉ, muốn báo đáp ân đức cũng dương cơ của thương nhân nên mới đặng vân giáo vô, hiện đại thần thông, biểu thị lời chúc phúc vô hạn của mình cho vị thương nhân nhân tự bằng cách ấy.
Ma vương thấy uy đức không thể nghĩ bàn của vị tăng-kheo, và cũng thấy ma thuật của mình không lừa dối được vị thương nhân nổi, bèn xấu hổ mà biến đi cùng với cái địa ngục giả tạo.
Bài học về tâm nguyện vững chắc và niên tịnh
Câu chuyện Hoa Sen Trong Ngục Lửa chứa đựng những bài học sâu sắc về Phật pháp, đặc biệt là về sức mạnh của tâm nguyện vững chắc và tín tâm thực thụ. Đây không chỉ là một câu chuyện cổ tích thần kỳ, mà còn là một bài học giáo dục về đạo đức, tư duy sâu sắc và niên tịnh (sự kiên định trong niệm Phật).
Thương nhân trong câu chuyện này là hình mẫu của một Phật tử có căn cơ tiến căn. Ông không bị lừa dối bởi những lời khuyên can giả tạo của ma vương, vì ông hiểu rõ bản chất của Phật pháp: làm việc thiện, bỏ thí là con đường dẫn đến phúc báo. Sự vận dụng trí tuệ của thương nhân là minh chứng cho những lời Phật dạy: “Trí tuệ là vũ khí tốt nhất để chống lại những ngoại đạo và ma quỷ.”
Bài học thứ nhất từ câu chuyện này là về sức mạnh của tâm nguyện thiện. Khi tâm nguyện của thương nhân là bỏ thí, giúp đỡ những người khổ, tâm ấy tự động tạo ra một sự bảo vệ tự nhiên. Dù ma vương dùng những phương tiện quỷ thuật để đe dọa, những phương tiện ấy cũng không thể làm lay động tâm nguyện thiện của ông. Đó chính là ý nghĩa của câu: “Tâm thiện là tấm khiên bảo vệ tốt nhất.” Trong Phật giáo, tâm nguyện được xem là nước (hạt giống) của sự tu tập, và một khi hạt giống thiện được gieo vào đất tâm tinh sạch, nó sẽ nảy sinh những quả tốt lành.
Bài học thứ hai là về sức mạnh của niên tịnh (sự kiên định). Thương nhân không một lần nào dao động trong quyết tâm của mình, mặc dù được đe dọa bằng những cảnh tượng khủng khiếp nhất. Sự kiên định này không phải do may mắn hay yêu quái nào, mà do ông có sự hiểu biết rõ ràng về Phật pháp. Trong những dạo Phật pháp, niên tịnh (tâm kiên định trong niệm Phật hay thực hành đạo hạnh) được xem là một trong những yếu tố quan trọng nhất quyết định sự thành công trong tu tập. Có niên tịnh, người tu sẽ không bị các ma chướng ngoài hay lự lực nội tâm kéo lệch khỏi con đường tu tập.
Ý nghĩa của hoa sen trong Phật giáo
Hoa sen xuất hiện trong câu chuyện này không phải ngẫu nhiên. Hoa sen là biểu tượng thiêng liêng nhất trong Phật giáo Việt Nam. Hoa sen được so sánh như những Phật tử tu tập: dù bậc dưới là bùn lầy (đại diện cho những khổ đau và tiếp xúc với thế gian bầy bên), hoa sen vẫn nở trắng tinh khiết, không nhiễm bất cứ chất brudette nào.
Trong câu chuyện này, hoa sen nổi lên dưới chân thương nhân đúng lúc ông nhảy vào lửa có ý nghĩa sâu sắc: đó là biểu hiện của Phật tâm bảo vệ những chúng sinh có tâm nguyện thiện và niên tịnh vững chắc. Vị tăng-kheo (chính là hóa thân của Phật) sử dụng hoa sen để cứu vớt thương nhân, tức là dùng sức mạnh của Phật pháp tinh khiết để cứu độ. Hoa sen còn tượng trưng cho sự thuần khiết của tâm nguyện — thương nhân không một chút hoài nghi hay đảo lộn, lòng ông tinh sạch như hoa sen nở trong lầy bùn.
Bài học áp dụng cho đời sống hiện đại
Câu chuyện Hoa Sen Trong Ngục Lửa có giá trị rất lớn cho những Phật tử hiện đại. Ngày nay, chúng ta cũng thường xuyên bị “ma vương” (biểu tượng các lợi ích vật chất, sự sợ hãi, nghi ngờ) thuyết phục rằng: “Bỏ thí là lãng phí tiền bạc, tu tập Phật pháp là khó khăn và vô ích, hãy chỉ lo cho bản thân mình.” Những lời thuyết phục ấy rất hợp lý theo quan điểm vật chất hiện đại, nhưng chúng che khuất sự thật rằng: làm việc thiện, bỏ thí và tu tập Phật pháp chính là con đường dẫn đến hạnh phúc thực thụ và bền vững.
Thương nhân trong câu chuyện là tấm gương cho chúng ta về sự kiên định trong tâm nguyện thiện. Dù bị thử thách bằng những lý do “hợp lý” và những hình ảnh “khủng khiếp”, ông vẫn bảo vệ tâm nguyện của mình vì ông biết rõ: tâm thiện là nền tảng của phúc báo thực thụ. Chúng ta cần học hỏi sự kiên định này, không những trong việc bỏ thí mà còn trong toàn bộ con đường tu tập của mình.
Kết luận: Niên tịnh là chìa khóa giải thoát
Câu chuyện này nhắc nhở chúng ta rằng, niên tịnh và tâm nguyện vững chắc là những tài sản vô giá trong con đường tu tập. Khi đã quyết định tâm nguyện làm việc thiện, tu tập Phật pháp, chúng ta cần kiên định với quyết tâm ấy, không để bị lung lay bởi những nghi ngờ, những lý lẽ hợp lý từ thế gian, hay những sự sợ hãi về kết quả. Như thương nhân đã chứng minh: sự kiên định trong tâm nguyện thiện sẽ tự động tạo ra sức mạnh bảo vệ chúng ta, và cuối cùng sẽ dẫn chúng ta đến bờ bế cứu độ.
Hãy giữ tâm niệm Phật pháp và lời Phật dạy một cách vững chắc. Dù gặp bất cứ thử thách nào, hãy nhớ lại câu chuyện hoa sen nở từ lửa ngục — tâm nguyện thiện của chúng ta sẽ là đóa hoa sen tinh khiết, nâng chúng ta vượt qua mọi khổ đau và hướng tới giải thoát.
Nguồn tham khảo: Trích “Truyện Cổ Phật Giáo – Diều Hạnh Giao Trình”, Nhà Xuất Bản Tôn Giáo
