Nhiều người tin rằng học Phật chỉ là nắm vững kinh điển và thuộc lòng những lời Phật dạy. Tuy nhiên, theo lời giáo huấn của Thích Thanh Tứ trong Phật Pháp Tại Thế Gian, thực học Phật không phải là biết nhiều, mà là biết áp dụng. Đó là cốt lõi của con đường tu tập đích thực – rèn luyện tâm linh từng ngày để tâm ta sáng suốt, trong sạch, giải thoát khỏi những mặc cảm mặn mà.
Khi nói “biết tu”, chúng ta không nói đến việc thuộc lòng hàng trăm bài kinh hay có khả năng diễn giảng Phật pháp một cách thuyên thuyết. Thay vào đó, “biết tu” có nghĩa là biết cách áp dụng những lời Phật dạy để tu sửa tâm tính của chính mình, khiến những điều xấu dơ ở trong tâm ta dần dần được thanh tịnh, được chuyển hóa thành những điều tốt lành.
Sự Khác Biệt Giữa Biết Tưởng Và Biết Tu
Trong kinh Pháp Cú, Phật dạy rằng: “Người tưởng kinh giới mà không khéo tu, gọi là thầy tưởng. Người thuyết pháp giới mà không khéo tu, gọi là thầy thuyết.” Lời dạy này chỉ ra một chân lý sâu sắc về sự tu tập Phật giáo. Không ít người Phật tử hiện nay chỉ chú trọng vào việc học hỏi, đọc tụng, diễn giảng nhưng lại bỏ qua khía cạnh tối quan trọng – ứng dụng thực tế.
Khi một vị sư cô, sư chú hỏi: “Thầy, để chứng quả Phật sức thì cần bao lâu mà mọi người ở thiền viện này sau khoá tu ra làm Phật sức?” Thích Thanh Tứ trả lời: “Nếu là học thì bốn đến sáu năm một khoá, còn tu thì không định năm. Bởi không định năm nên tôi không thể nói mấy năm mà tu sẽ thành công.”
Đây không phải là câu trả lời tránh né. Đó là thực tế rằng tu tập Phật pháp không phải là một quá trình học thuộc công thức – mà là một quá trình biến đổi sâu sắc từ trong tâm. Chúng ta không thể đặt ra lộ trình cụ thể cho sự tu hóa của con người được.
Nhà sư thiền định trong chùa để tu tập và rèn luyện tâm linh theo giáo lý Phật giáo
Tiêu Chuẩn Nhận Diện Người Biết Tu
Làm sao biết được một người có thực sự tu hay không? Thích Thanh Tứ chia sẻ tiêu chuẩn nhận diện rất rõ ràng và dễ hiểu, dựa trên cách người đó ứng xử trong cuộc sống hàng ngày. Tiêu chuẩn này không đòi hỏi phải là vị cao tăng hay có nhiều năm tu tập.
Đầu tiên, khi học lời Phật Tổ dạy và áp dụng được, có thể sống theo những lời dạy đó, thì người tu có thể tin tưởng được rằng người đó đã bắt đầu con đường tu tập thực sự. Thứ hai, khi gặp phải những bất động xảy ra trong cộng đồng (chùa có hàng trăm người tu hành, mỗi người mỗi ý, nên chắc chắn cũng sẽ có những xích mích nhỏ), nếu người nào vẫn thần tĩnh tự tại, không buồn, không hờn, không trách, thì đó là dấu hiệu cho thấy họ đang tu tập đúng đắn.
Ngược lại, khi có những bất động xảy ra mà người đó vội vàng bức bối, sân dâu lên, hay trách móc nhau, thì có thể thấy rằng người đó chưa được tu tập. Bởi lẽ, tu tập Phật pháp là quá trình học cách sống với tâm an tịnh, không để cảm xúc tiêu cực chi phối hành động và lời nói của mình.
Dấu Hiệu Nhận Biết Sự Tiến Bộ Trong Tu Tập
Khi những xung đột, những việc khó khăn xảy đến, nếu một vị Tăng Ni vẫn thần tĩnh tự tại, giải quyết một cách nhẹ nhàng, không phiền hà, không bức bối bất cứ ai, thì đó chính là dấu hiệu cho thấy người này đã có những tiến bộ thực sự trong tu tập. Chúng ta có thể quan sát những điểm như sau:
- Khi gặp cảnh thuận lợi, người đó không ham muốn, vẫn giữ được tâm bình thường
- Khi gặp cảnh trái ngược, người đó vẫn tự tại, không phiền muộn, không sân hận
- Khi gặp những lúc khó khăn, người đó vẫn có thể tư duy rõ ràng, tìm ra giải pháp mà không cảm thấy áp lực
Qua cách ứng xử này, chúng ta có thể nhận ra ai là người đã thực sự tu tập, ai là người chỉ biết nói về Phật pháp mà chưa thực hành.
Nhận Biết Người Đáng Tin Cậy Trong Tu Tập
Một câu hỏi tiếp theo được đặt ra: “Những vị ở đây, chúng không đi đâu hết, làm sao biết người đó đủ sức thắng những việc trở ngại, đủ sức thắng sự nóng giận?” Đây là câu hỏi về vấn đề quan trọng – làm sao ta có thể xác minh rằng một người thực sự tu tập được hay không?
Thích Thanh Tứ trả lời: “Tuy chúng ở đây không đi đâu, nhưng thiền viện cả trăm người, ở chung với nhau mỗi người mỗi ý, chắc chắn cũng sẽ có những bất động xảy ra. Nếu những bất động xảy ra mà người nào vẫn thần tĩnh tự tại, không buồn không hờn không trách, thì chúng ta thấy người đó được tu.”
Nhưng nếu có bất động rồi đâm ra bức bối, sân si, hờn trách nhau, thì chúng ta thấy người đó chưa được tu. Vì vậy, không cần phải đợi cho đến khi rời khỏi thiền viện để xem người đó có khả năng tu tập hay không. Bên trong cộng đồng tu học, chúng ta đã có thể nhận biết được.
Các Tăng Ni tụng kinh và thiền định trong thiền viện tu tập
Sự Tu Tập Đích Thực Là Hành Động, Không Phải Lý Thuyết
Thích Thanh Tứ còn nhấn mạnh một điểm rất quan trọng: “Biết tu là biết ứng dụng, biết điều phục ngay nơi bản thân mình, nơi tâm mình, những điều xấu dơ mình hằng phục thành hay tốt. Đó mới thật là người biết tu.”
Nhiều người học Phật chỉ chú trọng vào việc tích lũy kiến thức. Họ thuộc lòng hàng trăm bài kệ, có thể diễn giảng Phật pháp một cách rành mạch, nhưng khi những xung đột, những cảnh trái xảy đến với họ, họ vẫn không thể kiểm soát tâm mình. Họ vẫn sân dâu, vẫn hờn trách, vẫn để những cảm xúc tiêu cực chi phối.
Đây chính là điểm mà Phật pháp muốn chỉ ra – biết nhiều kiến thức về Phật pháp không phải là mục tiêu cuối cùng. Mục tiêu cuối cùng là biến đổi tâm mình, làm cho tâm ta sáng suốt, tỉnh thức, không để những khuyết điểm nhân bản chi phối đời sống.
Ứng Dụng Kinh Điển Vào Cuộc Sống Hàng Ngày
Khi bắt đầu con đường tu tập, chúng ta nên nhớ rằng: “Biết cái đó xấu thì phải chửi bỏ, biết cái đó là tội lỗi thì phải tránh, biết cái đó tai họa trầm luân sanh tử thì phải vượt qua, đừng để mắc kẹt.” Mỗi một lời Phật dạy đều có mục đích – hướng dẫn chúng ta cách sống để thoát khỏi khổ đau.
Học nhiều, đọc tụng nhiều mà không biết ứng dụng thì chưa phải là người khéo tu. Nên nói tới người tu, đòi hỏi có sự ứng dụng cho đến nơi đến chốn. Khi nào chúng ta thấy người nào đã học được Phật pháp, đã áp dụng được lời Phật dạy vào cuộc sống, khiến tâm người đó trở nên bình yên, từ ưu, trí tuệ sáng suốt, thì đó chính là người tu tập thực sự.
Hành Trình Tu Tập Là Quá Trình Rèn Luyện Liên Tục
Tu tập Phật pháp không phải là một công cuộc ngắn hạn. Nó là một quá trình dài, đòi hỏi sự kiên trì, sự nhẫn nại và sự nỗ lực liên tục. Mỗi một ngày tu tập, chúng ta đều có cơ hội để rèn luyện tâm mình, để làm cho tâm ta ngày càng thanh tịnh, ngày càng sáng suốt hơn.
Bối cảnh thiền viện với hàng trăm người tu hành cùng nhau chính là một “phòng tập luyện” tuyệt vời cho tâm ta. Khi gặp các bất động xảy ra, đó không phải là bất hạnh mà là cơ hội để chúng ta áp dụng Phật pháp, để chúng ta kiểm chứng xem mình đã tiến bộ đến đâu trong con đường tu tập.
Các vị sư cô, sư chú ở thiền viện, dù không đi đâu, nhưng qua cách sống hàng ngày, qua các phản ứng của họ khi gặp những khó khăn, chúng ta đã có thể thấy ai đã tu tập được, ai chỉ mới bắt đầu, ai chỉ biết nói mà chưa biết hành.
Lời Phật Dạy Về Cách Sống Đúng Đắn
Thích Thanh Tứ nhắc nhở: “Chúng ta là thầy tu chứ không phải thầy tưởng hay thầy thuyết. Chúng ta học kinh, hiểu kinh để ứng dụng tu, đã ứng dụng tu thì phải sống đúng như thật lời Phật dạy.”
Đây là một lời nhắn nhủ rất tinh tế cho tất cả những ai tu tập Phật pháp. Không phải chúng ta học để trở thành chuyên gia về lý thuyết Phật giáo. Chúng ta học để trở thành những người tu tập thực sự, những người có thể áp dụng Phật pháp vào đời sống, những người có thể góp phần nâng cao tinh thần đạo đức cho chính mình và xã hội.
Khi hiểu được điều này, chúng ta sẽ thay đổi cách tiếp cận con đường tu tập. Thay vì chạy theo kiến thức, chúng ta sẽ tập trung vào việc biến đổi tâm mình, làm cho tâm ta ngày càng gần gũi với những lời dạy của Phật.
Kết Luận: Tu Tập Là Sự Thực Hành, Không Phải Lý Thuyết
Tóm lại, sự khác biệt giữa “biết tu” và “chỉ biết tưởng” hay “chỉ biết thuyết” nằm ở khía cạnh ứng dụng thực tế. Một người tu tập đích thực là người biết cách áp dụng Phật pháp để tu sửa tâm tính, người có khả năng điều khiển cảm xúc khi gặp những tình huống khó khăn, người có thể sống an tĩnh và từ ưu giữa chuyên hoạn của cuộc sống.
Chúng ta không cần phải đợi đến khi rời khỏi thiền viện hay cộng đồng tu tập để kiểm chứng mình. Mỗi ngày, mỗi lần gặp bất động, mỗi khi cảm xúc nảy sinh, chúng ta đều có cơ hội để tu tập, để áp dụng Phật pháp, để rèn luyện tâm mình.
Hãy nhớ rằng, tu tập Phật pháp là một hành động liên tục, là sự thực hành mỗi ngày, không phải chỉ là những kiến thức tích lũy trong trí óc. Đó mới thật là con đường tu tập đích thực mà Phật Tổ đã chỉ dạy cho chúng ta.
Trích dẫn từ: Phật Pháp Tại Thế Gian, Tập 3, lời dạy của Thích Thanh Tứ
