Đức Phật dạy: “Nuôi cái nóng giận trong lòng thì chẳng khác nào mình uống thuốc độc mà mong chủ người khác chết”. Lời dạy này chỉ rõ một sự thật tảm thương mà nhiều người chưa nhận thức đầy đủ – nóng giận không chỉ ảnh hưởng đến những người xung quanh, mà trước tiên nó tàn phá chính bản thân chúng ta.
Khi nóng giận bao trùm tâm tưởng, chúng ta thường cho mình những lý do để chính đáng hóa cơn giận dữ của mình. Cái ý thức bản ngã không bao giờ cho phép chúng ta thừa nhận sai lầm. Chúng ta sẽ hợp thức hóa hết những gì có thể để giải thích cho nóng giận của mình. Lâu ngày, chúng ta máy móc nóng giận như một bản năng vô thức để cho nắng lượng tiêu cực của nóng giận tàn phá thân thể, tâm hồn, cũng như tình yêu, quan hệ và sự nghiệp của chúng ta.
Đức Phật dạy về tâm ý trong quá trình tu tập và hoán chuyển tâm thức
Y học hiện đại đã chứng minh rằng khi một người nóng giận, độc tố từ các hạch nội tiết sẽ chảy vào huyết quản. Số lượng bạch huyết cầu có thể sụt giảm nhanh chóng dẫn đến hư hại hệ miễn dịch. Y học Mỹ còn ghi nhận có trường hợp một người phụ nữ vô cùng tức giận do cãi nhau với chồng, sau đó, vẫn trong cơn tức giận nhưng cho đấu con ba tháng tuổi bú. Kết quả, sau bú mẹ xong vài giờ, đứa bé bơi tái ngã, co giật rồi tắt thở. Khám nghiệm y khoa báo cáo đứa bé chết là do nhiễm độc.
Những danh nhân thế giới cũng nhận thức rõ hại lợi của nóng giận. Beverly Sills chia sẻ: “Cơn tức giận bắt đầu với sự dạilơi dột, và kết thúc bằng sự hối hận”. Mahatma Gandhi nhận xét: “Giận dữ và không tha thứ là kẻ thù của sự thông hiểu đúng đắn”. Albert Einstein cảnh báo: “Giận dữ chỉ nấu mình trong lòng ngực của những kẻ ngu xuẩn”. Benjamin Franklin lại nói: “Bất cứ điều gì bắt đầu trong giận dữ đều kết thúc bằng sự xấu hổ”.
Chúng ta chỉ cần nhìn lại một chút trải nghiệm nóng giận của mình, đều không khó để thấy u mê, tổn hại và khổ đau do nóng giận mang lại. Ngoài ra, nếu nhìn sâu đủ, chúng ta cũng không khó để thấy khi nóng giận kết hợp với quyền lực và thanh danh, nóng giận còn có thể đốt cháy một gia đình, một cộng đồng, một quốc gia và hơn thế nữa.
Tại Sao Phải Điều Phục Nóng Giận
Vì thế, để không hại mình và ngu muội mình, cũng như không gây khổ người và tổn thương đời, nóng giận cần phải được điều phục. Đây không phải là một ý tưởng triết học hư vô, mà là một sự thực tế, cấp thiết trong cuộc sống hiện đại khi mà nóng giận ngày càng trở thành nguy hiểm và năng lượng tiêu cực trong xã hội.
Phật pháp chỉ ra ba phương tiện hiệu quả giúp điều phục nóng giận. Thứ nhất là giảm thiểu tác động của hóa chất gây căng thẳng và rối loạn sinh lý. Thứ hai là tăng niệm vui và độ ổn định tâm lý. Thứ ba là học sử dụng hiệu quả năng lượng sống.
Phương Tiện Thứ Nhất – Chọn Lựa Thực Phẩm Thông Minh
Để giảm thiểu tác động của hóa chất gây căng thẳng và rối loạn sinh lý, chúng ta cần phải biết chọn lựa thực phẩm. Ăn cái gì và uống cái gì rất quan trọng. Minh triết Phương Đông cho biết: “Cái bạn ăn là cái bạn trở thành”. Chúng ta sẽ không thể không nóng giận, căng thẳng và rối loạn sinh lý nếu chúng ta vẫn tiếp tục ăn những thực ăn có kích thích tăng trưởng, thịt dầu mỡ và uống những thực uống gây nghiện.
Những thực phẩm kích thích như cà phê, trà đen, cacao, ớt cay, rượu và các sản phẩm thịt chế biến đều có khả năng tăng hoạt tính của hệ thần kinh giao cảm, dẫn đến tăng cortisol và adrenaline – những hormone gây stress. Khi những hormone này tăng cao, não bộ trạng thái chiến đấu hoặc chạy trốn sẽ được kích hoạt, khiến chúng ta dễ dàng phát nổ dù với những sự xáo trộn nhỏ nhất.
Thay vào đó, các thực phẩm tự nhiên như rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và các sản phẩm lên men truyền thống giúp cân bằng hệ thần kinh phó giao cảm – hệ thống chịu trách nhiệm cho sự yên bình và hồi phục. Các thực phẩm này giàu omega-3, magie, B-complex và các chất chống oxy hóa, tất cả đều hỗ trợ ổn định tâm trạng và giảm tình trạng viêm trong não.
Phương Tiện Thứ Hai – Nuôi Dưỡng Niệm Vui Và Ổn Định Tâm Lý
Để tăng niệm vui và độ ổn định tâm lý, chúng ta cần phải nuôi dưỡng ý thức biết ơn, tâm thương yêu và hành động chia sẻ. Hạnh phúc của việc chia sẻ, thương yêu và biết ơn sẽ làm tâm từ chúng ta vui tươi và ổn định. Tất nhiên chúng ta không thể chia sẻ, thương yêu và biết ơn khi chúng ta không có trách nhiệm tự thân và ý thức cộng sinh trong cuộc đời mình.
Khi chúng ta nuôi dưỡng lòng biết ơn, tâm thương yêu và chia sẻ, cơ thể chúng ta sẽ tiết ra oxytocin – hormone của tình yêu và kết nối. Oxytocin giúp giảm cortisol, hạ nhịp tim, hạ huyết áp và tăng cảm giác an toàn và tin tưởng. Những thay đổi sinh lý này tạo ra một vòng tròn tích cực: khi chúng ta cảm thấy yên bình, chúng ta dễ dàng bộc lộ tình thương, và khi bộc lộ tình thương, chúng ta cảm thấy thêm yên bình.
Hơn nữa, khi tâm tưởng chúng ta tập trung vào những gì tốt đẹp – sự tươi sáng của tuổi trẻ, sự yêu thương của gia đình, sự đóng góp của bản thân cho cộng đồng – chúng ta sẽ tự nhiên ít nóng giận hơn. Điều này là vì một tâm tưởng không thể nắm giữ hai cái mục tiêu cùng một lúc. Không thể vừa tập trung vào lòng biết ơn vừa vừa giận dữ cùng một thời điểm.
Phương Tiện Thứ Ba – Học Tĩnh Tâm Thiền Định
Cuối cùng, để học được cách sử dụng năng lượng sống hiệu quả, chúng ta cần biết tĩnh lặng tâm tưởng. Thiền, nhất là thiền chính niệm hơi thở, là cách tuyệt vời nhất để tâm tưởng tĩnh lặng.
Y học hiện đại chỉ ra rằng bộ não, nơi mọi hoạt động tâm ý diễn ra, chỉ chiếm 2% tổng trọng lượng cơ thể nhưng tiêu thụ tới 25% tổng năng lượng cơ thể (trẻ em là 50% và trẻ sơ sinh là 60%). Điều đáng nói là trong số 25% năng lượng đó, những tâm lý như lo âu, trách phiền, tham lam, ganh tỵ, sợ hãi và mặc cảm… (tâm lý tiêu cực) đã lấy mất gần đến 20%. Mức độ hoạt động càng cao của các tâm lý tiêu cực, mức độ tiêu hao năng lượng sống càng lớn.
Khi chúng ta thực hành thiền chính niệm, tâm tưởng trở nên tĩnh lặng, các tâm lý tiêu cực giảm thiểu, và năng lượng được giải phóng để sử dụng cho những công việc sáng tạo, chữa lành và phát triển. Những người thiền định thường xuyên báo cáo cảm giác rõ ràng hơn, sáng tạo hơn, và tích cực hơn. Điều này vì đơn giản khi tâm tưởng không bị chiếm dụng bởi những tâm lý tiêu cực, năng lượng được giải phóng để sử dụng cho những điều tốt lành.
Hành Động Thay Đổi Bắt Đầu Từ Nay
Nói chung, nếu chúng ta muốn có hạnh phúc tinh thần và an yên thân xác, chúng ta phải lưu ý nóng giận. Nóng giận chỉ làm chúng ta thêm tai hại và xấu xí. Không có thành công, minh triết và hạnh phúc nào có mặt trong nóng giận cả.
Một người có trách nhiệm chính mình, có trân quý tự thân và có ước hạn với sự sống, sẽ không bao giờ muốn lãng phí năng lượng cuộc đời mình trong nóng giận. Người ấy biết nóng giận không gì hơn là u mê và tự hại. Người ấy sẽ thay đổi trong điều kiện có thể. Thay đổi từ ăn uống, thương yêu, chia sẻ cho đến tĩnh lặng tâm tưởng.
Ba phương tiện này không phải là những pháp tắc khô khan mà là những công cụ thực tế để bạn lấy lại quyền sở hữu tâm trí và cuộc sống của mình. Khi nóng giận ngày càng ít có chỗ đứng trong tâm tưởng, những năng lượng sáng suốt như tỉnh thức, từ bi và trí tuệ sẽ bừng bừng rạng rỡ. Đó là lúc bạn thực sự bắt đầu sống, và bắt đầu từ nay chính là lúc tốt nhất.
