Theo lời Đức Phật dạy, việc tu tập bố thí là một hành động cao quý trong đạo Phật. Tuy nhiên, không phải tất cả những cách bố thí đều mang lại phước báu như nhau. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về hai cách bố thí khác nhau: một cách bố thí có phước báu nhiều và một cách bố thí có phước báu ít, từ đó hướng dẫn bạn tu tập bố thí đúng cách để đạt được lợi ích tối đa cho tâm hồn và cải thiện nhân mạng của mình.
Theo Kinh Phật, hành động bố thí không chỉ đơn thuần là cho đi những vật chất mà còn phụ thuộc vào tâm niệm của người bố thí. Cách bố thí với tâm mong cầu phước báu nhân thiên sẽ dẫn đến một con đường khác so với cách bố thí vì lý do cao thượng hơn. Hiểu rõ sự khác biệt này là bước đầu tiên để bạn tu tập bố thí một cách chính đáng và xứng đáng với lời dạy của Phật.
Bố Thí Với Tâm Mong Cầu Phước Báu
Theo Kinh Trung Bộ, Đức Phật đã giảng dạy rằng có những người bố thí với tâm mong cầu, với tâm trỏi buộc về phước báu. Những người này bố thí với ý nghĩ: “Ta sẽ hưởng thụ cái này trong đời sau”. Hay bố thí với tâm niệm: “Lành thay, sự bố thí”. Họ còn bố thí với ý niệm muốn giữ gìn truyền thống gia đình, hoặc với mong muốn được người khác công nhận rằng mình là người bố thí.
Hành động bố thí tại chùa chiều tối với ánh nắng vàng rực
Hành vi bố thí như vậy được gọi là bố thí “phàm phu”, bởi vì nó vẫn còn gắn liền với tham ái – nhu cầu muốn có được cái gì đó trong tương lai. Dù bố thí có thể mang lại cho người bố thí một cuộc sống tốt đẹp, giàu sang trong những kiếp sau, nhưng nó vẫn nằm trong vòng luân hồi sinh tử. Khi phước báu của hành động bố thí đã cạn kiệt, người đó sẽ phải tái sinh lại.
Đức Phật không phủ nhận hiệu quả của cách bố thí này. Ngài chỉ ra rằng những người bố thí với tâm mong cầu sẽ được sanh về cùng trú với Chư Thiên sơ thiên vương, với những phước lợi về tài sản, sức khỏe và địa vị. Tuy nhiên, vì đây là quả báu hữu lậu, thuộc phước báu của hành động nhân thiên, nên nó chỉ là phước báu tạm thời, không thể mang lại sự giải thoát vĩnh viễn.
Bố Thí Không Với Tâm Mong Cầu
Trái ngược lại, Đức Phật cũng dạy về cách bố thí không với tâm mong cầu, không với tâm trỏi buộc, không chứa đựng bất kỳ ý niệm nào về phước báu tương lai. Người bố thí theo cách này không mong muốn hưởng thụ gì trong đời sau, không mong được công nhận hay tôn kính. Hành động bố thí của họ được thúc đẩy bởi lòng từ bi chân thành và sự hiểu biết rõ ràng rằng tất cả mọi vật đều vô thường, vô ngã.
Cách bố thí này được gọi là bố thí “siêu phàm”, bởi vì nó được hướng dẫn bởi chính kiến – hiểu biết đúng đắn về bản chất của hiện tượng. Người tu tập theo cách này không tạo ra nghiệp hữu lậu, mà tạo ra nghiệp vô lậu dẫn đến giải thoát. Tâm niệm của họ không chứa đựng sân, tham, si, mà thay vào đó là sự toàn tâm toàn ý vì lợi ích chung.
Những người bố thí theo cách này không bị ràng buộc bởi phước báu như những người bố thí với tâm mong cầu. Họ không tạo ra nhân duyên dẫn đến tái sinh. Thay vào đó, hành động bố thí của họ là một phần của con đường tu tập dẫn đến Niết Bàn – trạng thái giải thoát hoàn toàn khỏi khổ đau và vòng luân hồi.
Các tu sĩ nhận bố thí thực phẩm trong cơm sáng tại chùa buổi hôm
Tâm Niệm Quyết Định Hiệu Quả Của Bố Thí
Không phải là vật chất được bố thí mà là tâm niệm của người bố thí quyết định giá trị thực sự của hành động. Đức Phật dạy rằng cách bố thí không với tâm mong cầu là cách bố thí được trang nghiêm tâm, trang bị tâm không có tham dục, sân hận hay si mê. Đây là những điều kiện cần thiết để hành động bố thí trở thành một phương tiện tu tập chính đáng.
Khi bố thí với tâm không mong cầu phước báu, bạn đang làm sạch những ô nhiễm tâm thần của mình. Tâm của bạn được giải phóng khỏi sự ràng buộc của tham ái, khỏi nhu cầu kiếm tìm phước báu ngoài. Tâm niệm này có sức mạnh để chuyển hóa bản thân và cả những người xung quanh.
Ứng Dụng Thực Tiễn Trong Tu Tập Bố Thí
Để tu tập bố thí đúng cách, bạn cần rèn luyện khả năng nhận thức về tâm niệm của mình khi bố thí. Trước khi bố thí, hãy dừng lại để quan sát: tâm bạn bố thí vì lý do gì? Bạn có mong cầu phước báu không? Có mong muốn được khen ngợi không? Hay bạn bố thí vì lòng từ bi chân thành?
Hãy cố gắng bố thí mà không trông chờ gì. Đó có thể là những hành động nhỏ nhặt hàng ngày: giúp đỡ một người bạn trong khó khăn, chia sẻ kinh nghiệm để giáo dục người khác, hay đơn giản là nói những lời tốt đẹp mà không mong được cảm ơn. Khi bố thí từ chỗ sâu sắc của tâm, không mong cầu bất cứ điều gì, bạn đang xây dựng tâm của một người tu hành chân chính.
Kết Luận
Bố thí là một hành động quan trọng trong đạo Phật, nhưng cách bố thí với tâm niệm khác nhau sẽ dẫn đến những kết quả khác nhau. Bố thí với tâm mong cầu phước báu sẽ mang lại những phước lợi tạm thời trong vòng luân hồi. Ngược lại, bố thí không với tâm mong cầu, được hướng dẫn bởi chính kiến và lòng từ bi, là con đường dẫn đến sự giải thoát vĩnh viễn.
Lời dạy của Đức Phật không phủ nhận giá trị của bố thí mong cầu phước báu, nhưng Ngài khuyến khích chúng ta hướng tới cách bố thí cao hơn – cách bố thí là phương tiện tu tập dẫn đến Niết Bàn. Bằng cách tu tập bố thí không với tâm mong cầu, bạn đang nhuần dưỡng những hạt giống của sự giải thoát trong tâm, từ đó từng bước thoát khỏi các ô nhiễm tâm thần và bước vào con đường đến Niết Bàn. Hãy nhớ rằng, tâm niệm là chất liệu xây dựng nên tương lai của bạn.
