Tâm tăng thường là trạng thái tâm được định tĩnh, an trụ và ổn định. Trong Phật giáo, niệm tưởng Như Lai được coi là một trong những phương pháp tu học cao thượng nhất để chúng ta tiến gần đến Đức Phật. Khi niệm Phật Thích Ca, Phật A Di Đà hay Bồ-tát Quán Thế Âm, chúng ta không chỉ niệm danh hiệu và pháp trì danh, mà còn áp dụng một phương pháp tu tập sâu sắc để rèn luyện tâm linh. Niệm tưởng Như Lai mà Thế Tôn nói trong pháp thoại này chính là niệm mười ân đức Phật báo—một phương pháp mang lại những lợi ích thiết thực và vượt trội cho người tu học.
Câu Chuyện Về Hành Giả Được Tâm Tăng Thường
Một thời, Đức Phật du hóa tại nước Xá-vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp Cô Độc. Tại đó, cư sĩ Cấp Cô Độc cùng chư vị ưu-bà-tắc gồm năm trăm người đi đến chớp Tôn giả Xá-lê Tử (Xá-lợi-phật). Tôn giả Xá-lê Tử thuyết pháp cho họ, khuyến phát khát ngưỡng và thành tựu sự hoan hỷ. Ngài dùng vô lượng phương tiện thuyết pháp, khuyến phát khát ngưỡng, thành tựu sự hoan hỷ rồi, liền rời chớp ngồi đi đến chớp Phật, cúi đầu lễ sát chân Phật và ngồi xuống một bên.
Sau khi Tôn giả Xá-lê Tử đi chẳng bao lâu, cư sĩ Cấp Cô Độc và năm trăm ưu-bà-tắc cũng đến chớp Phật, cúi đầu đảnh lễ sát chân Ngài rồi ngồi xuống một bên. Đức Thế Tôn dạy: “Nay Xá-lê Tử, nếu thấy biết rằng bạch y Thánh đệ tử gìn giữ, thực hành năm pháp một cách hoàn hảo và được bốn tăng thường tâm, hiện pháp lạc trụ, dễ đắc chứng không phải khó đắc.”
Đức Phật thuyết pháp tâm tăng thường trong rừng Thắng, vườn Cấp Cô Độc
Xá-lê Tử hỏi lại: “Thế nào là bạch y Thánh đệ tử được bốn tăng thường tâm, hiện pháp lạc trụ, dễ chứng không phải khó đắc?” Đức Thế Tôn tiếp tục giảng dạy, giúp các vị hiểu rõ hơn về bốn phép tâm tăng thường và những lợi ích mà chúng mang lại.
Mười Ân Đức Phật Báo Và Ý Nghĩa Niệm Tưởng
Niệm ân đức Phật báo là một trong những cách cúng dưỡng cao thượng nhất lên Đức Phật. Mười ân đức Phật báo thường được biểu hiện trong câu kệ: “Nam-mô Như Lai, Ứng Cúng, Chính Biến Tri, Minh Hành Tức, Thiện Thệ, Tháy Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trưởng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn.”
Kinh này đề cập đến mười ân đức Phật báo với các tên xưng có khác biệt đôi chút về từ ngữ, nhưng nghĩa lý vẫn đồng nhất. Vô Số Trưởc là vị giải thoát hết phiền nào; vì thế xứng đáng được trời người cúng dưỡng, ứng cúng. Đạo Pháp Ngự là vị điều phục người đáng điều phục; Điều Ngự Trưởng Phu. Chúng Hữu là vị tôn quý ở đời; Thế Tôn.
Mỗi danh xưng này đều có ý nghĩa sâu sắc, phản ánh những khía cạnh khác nhau của Đức Phật. Khi niệm tưởng Như Lai với sự tôn kính và tin tưởng, chúng ta không chỉ tôn vinh các công đức của Phật, mà còn gợi dậy trong tâm mình những phẩm chất giống như Phật—từ sự từ bi, trí tuệ cho đến sự định tĩnh và an lạc.
Bốn Tăng Thường Tâm Và Hiệu Ứng Trong Tu Tập
Bốn tăng thường tâm chính là niệm tưởng Như Lai, Báy Vô Số Trưởc, Đạo Pháp Ngự, Minh Hành Tức, Thiện Thệ, Tháy Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trưởng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật và Thế Tôn. Niệm ân đức Phật báo có khả năng dẫn đến chứng đắt căn đỉnh—một đại thiện tâm thuộc Dục giới. Nhờ sự tăng trưởng đức tin trong sách, lòng tôn kính sâu sắc nơi Đức Phật, hình giả được phát sinh hoan hỷ, có thể ngồi niệm hàng giờ và cảm thấy an lạc lạ thường.
Do năng lực của thiện nghiệp này, cuộc sống hàng ngày của hành giả thường an lạc, tránh được các điều rủi ro một cách phi thường, vượt qua mọi sự sợ hãi, được mọi người kính mến, chỉ thiện hộ trì, làm dịu phiền nào, có trí tuệ sáng suốt, phước thiện tăng trưởng. Hành giả luôn có cảm tưởng như gần gũi với Đức Phật, tâm không sợ hãi, chịu đựng được những đau đớn trong thân khi bị bệnh hoạn, luôn luôn có sự hỗ thần và ghé sợ mọi tội lỗi.
Hành giả tâm thanh tịnh khi niệm tưởng Như Lai
Người tu học giữ gìn giới hạnh trong sáchash, dễ dàng lắng nghe và thực hành Chính pháp, chứng ngộ chân lý Tứ Thánh Đế, chứng đắc Thánh đạo—Thánh quả và Niết-bàn. Giáo lý này nhấn mạnh rằng từ những hoạt động tinh thần nhân đạo—như niệm tưởng ân đức Phật báo—chúng ta có thể biến đổi cả cuộc sống hàng ngày của mình thành một hành trình tu tập thiêm thúc.
Kết Quả Tu Tập Của Người Có Tâm Tăng Thường
Khi về giờ gần chết, tâm của hành giả rất bình tĩnh và sáng suốt. Sau khi chết, nếu tái sinh là người, sẽ có trí tuệ, sắc thân xinh đẹp, có địa vị cao quý. Nếu tái sinh là vị chư thiên, sẽ có nhiều oai lực. Thế Tôn đã xác quyết, pháp tu này mang đến kết quả “hiện pháp lạc trụ, dễ đắc chứng không phải khó đắc”—tức là có thể đạt được những an lạc và chứng đắc trong chính kiếp sống này, mà không cần chờ đợi đến kiếp sau.
Niệm ân đức Phật báo là một trong những cách cúng dưỡng cao thượng nhất lên Đức Phật. Chỉ cần có đức tin và kiên trì, nắt lực thực hành niệm tưởng Như Lai thì ở nơi nào cũng được an lạc. Theo đó, việc áp dụng bốn tăng thường tâm trong đời sống hàng ngày không chỉ giúp chúng ta tìm được sự bình yên nội tâm, mà còn là con đường dẫn đến Thánh quả Niết-bàn—mục tiêu cuối cùng của con đường tu học Phật giáo.
Trong thời đại hiện nay, khi sự bồn chồn và lo lắng tâm lý ngày càng trở nên phổ biến, việc thực hành bốn tăng thường tâm, đặc biệt là niệm tưởng Như Lai, mang lại giá trị tâm linh vô cùng quý báu. Đây là một phương pháp tu tập sâu sắc, mang lại những lợi ích thiết thực cho cả thân và tâm của người tu học, giúp chúng ta tiến gần hơn đến Đức Phật và đạt được an lạc thực sự.
