Nhiều phật tử khi bắt đầu tu tập thường gặp phải khó khăn: khi cố gắng trụ vào niệm Phật, tâm lại thao động; khi buông niệm Phật ra, tâm lại suy nghĩ loạn xạ về những chuyện vô nghĩa. Tâm như một chú khỉ hoang dã, khó có thể yên tĩnh. Lời khuyên để tâm được an yên chính là: hãy để tâm thoải mái tự nhiên, không cầu kỳ ép buộc.
Theo Phật pháp, trạng thái tâm định không phải là tâm bị cứng nhắc, không suy nghĩ, mà là một trạng thái rõ biết toàn diện: khi thân đang làm gì, chúng ta rõ biết; khi có cảm giác gì, chúng ta rõ biết; khi tâm đang yên tĩnh hay đang suy nghĩ, chúng ta cũng rõ biết; trong mối liên hệ với bên ngoài, có bị dính mắc hay không, chúng ta rõ biết. Đây chính là chánh niệm toàn diện (samprajñāna).
Vấn đề mà nhiều người gặp phải là họ cố gắng kiểm soát tâm quá chặt chẽ. Khi niệm Phật mà tâm vẫn thao động, họ lại cảm thấy khó chịu, áp lực. Điều này chính là tâm chưa được tự do, tâm vẫn bị căng thẳng. Thay vào đó, Phật giáo dạy chúng ta nên áp dụng phương pháp thả lỏng từng bước: trụ vào niệm Phật một cách tự nhiên, không ép buộc; khi tâm thao động thì cứ để nó thao động, vẫn cứ tiếp tục niệm Phật mà thôi.
Bài tập thiền định giúp tâm bình tĩnh khi tu tập Phật giáo
Theo thời gian tu tập liên tục, tâm sẽ dần dần tự nhiên an định mà không cần cố gắng. Kinh Phật dạy rằng: “Tâm an thì tất cả an.” Sự an yên không phải là kết quả của sự cố gắng và ép buộc, mà là kết quả của hiểu biết đúng đắn. Khi chúng ta hiểu rõ rằng sự cầu kỳ, sự ép buộc chính là nguyên nhân làm tâm thêm thao động, thì tự nhiên chúng ta sẽ biết cách thả lỏng và chấp nhận.
Hành trình tu tập Phật giáo là hành trình học cách sống với tâm: không chạy trốn khỏi thao động, nhưng cũng không bị cuốn theo bởi thao động. Đó là chánh niệm, là sự rõ biết mà không cầu kỳ. Khi bạn hiểu được điều này, bạn sẽ thấy rằng chính niệm Phật liên tục, đơn giản, tự nhiên chính là chìa khóa để tâm dần dần trở nên an yên.
Hãy tiếp tục tu tập với tâm bình thản, tin tưởng vào Phật pháp. Sự thay đổi sẽ tự nhiên đến khi bạn ngừng cố gắng kiểm soát nó.
Tham khảo Phật pháp:
- Kinh Pháp Cú – Phật dạy về tâm và chánh niệm
- Kinh Bộ – Hướng dẫn về thần thức và tâm định
- Lời dạy của các vị thầy Phật giáo về niệm Phật đơn giản, tự nhiên
