Khi Đức Phật đi trên con đường hướng tới núi Tuyết, Ngài gặp ba vị hành giả đang tu tập trên con đường học Phật. Ba vị này có hoàn cảnh, suy nghĩ và hành động khác nhau, nhưng câu hỏi của họ hoàn toàn giống nhau: “Bao giờ tôi sẽ được giải thoát?” Thông qua ba câu trả lời khác nhau từ Đức Phật, chúng ta hiểu được một điều sâu sắc: thành công hay thất bại không phải chỉ do hoàn cảnh, mà phụ thuộc vào thái độ và cách làm của chính chúng ta.
Vị Hành Giả Thứ Nhất: Thiền Định Dưới Bóng Cây
Vị hành giả đầu tiên đang ngồi thiền dưới bóng cây, yên tĩnh và tĩnh lặng trong tư thế tu tập. Khi gặp Đức Phật, vị này hỏi về thời gian giải thoát. Đức Phật trả lời rằng pháp tu của vị này sẽ mất ít nhất 1.000 năm nữa mới có thể đạt được Phật đà. Nghe câu trả lời này, vị hành giả không phản kháng hay buồn bã, mà chỉ tiếp tục ngồi thiền dưới bóng cây.
Hành giả ngồi thiền yên tĩnh dưới bóng cây xanh, tập trung vào tu tập Phật pháp
Vị hành giả này được Đức Phật đánh giá cao bởi lòng kiên tâm không giao động. Mặc dù biết rằng còn phải mất một thời gian dài nữa, nhưng vị này vẫn tiếp tục tu tập mà không có bất kỳ than phiền hay nản chí nào. Đây chính là sự kiên trì không lay động, là một trong những yếu tố quan trọng nhất trên con đường tu học. Kinh Pháp Cú nói: “Người có sự kiên tâm thì sẽ được an lạc”, bởi vì sự kiên tâm chính là nền tảng của tất cả các hành động tốt đẹp.
Vị Hành Giả Thứ Hai: Thiền Định Giữa Cái Nắng Gắt Gỏe
Vị hành giả thứ hai đang ngồi thiền ở ngoài đất trống, nơi ánh mặt trời chiếu sáng rõ ràng. Da mắt vị này bị bỏng rát nhưng vị vẫn kiên nhẫn thiền định. Khi Đức Phật gặp, vị cũng đặt câu hỏi tương tự: “Bao giờ tôi sẽ được giải thoát?” Đức Phật cũng trả lời rằng cần phải mất 1.000 năm nữa.
Tuy nhiên, phản ứng của vị hành giả thứ hai hoàn toàn khác biệt. Vị này nghe câu trả lời từ Đức Phật rồi tỏ ra buồn bã, nói rằng “Tôi phải chịu khổ đau và chịu đựng quá nhiều như vậy nên mới có thể được giải thoát”, rồi tiếp tục ngồi thiền dưới cái nắng gay gắt như thiếu nước đốt. Mặc dù hành động tu tập của vị này cũng giống như vị hành giả thứ nhất, nhưng tâm thái hoàn toàn khác nhau. Buồn bã, than thở, chán nản – đây là những trạng thái tâm lý kìm hãm tiến bộ tu tập.
Hành giả ngồi thiền dưới ánh nắng gay gắt, chịu đựng khổ đau trong quá trình tu học Phật pháp
Điểm khác biệt nằm ở tâm thái: vị hành giả thứ nhất tu tập với tâm tư hoàn toàn suốt sáng, không có sự chê bai hoặc nản chí. Vị hành giả thứ hai tu tập với tâm bị cay đắng và buồn bã. Dù hành động bề ngoài giống nhau, nhưng tinh thần lại khác hoàn toàn. Theo lời dạy của Đức Phật, “Tâm là tiền phương của tất cả pháp”. Tâm tư chúng ta quyết định sâu sắc hơn những hành động bề ngoài.
Vị Hành Giả Thứ Ba: Nhảy Múa Với Lòng Vui Mừng
Vị hành giả thứ ba hoàn toàn khác biệt. Thay vì ngồi thiền yên tĩnh như hai vị kia, vị này đang nhảy múa trên đất. Khi Đức Phật gặp, vị cũng hỏi câu tương tự. Đức Phật trả lời rằng cần phải mất 1.000 năm nữa để đạt giải thoát. Nhưng ngay sau khi nghe câu trả lời này, thay vì buồn bã hay than phiền, vị hành giả thứ ba chỉ mỉm cười nhẹ và tiếp tục nhảy múa với tâm trạng vui vẻ, nhẹ nhàng.
Khoảnh khắc đó, điều kỳ diệu xảy ra – vị hành giả thứ ba đã đạt được giải thoát ngay lập tức. Không phải vì hành động tu tập của vị ta khác biệt bao nhiêu, mà bởi tâm thái hoàn toàn thoải mái, vui vẻ, không bị những bộn bề lo lắng kìm hãm. Lòng vui mừng và sự thoải mái tâm thần chính là yếu tố quyết định sự tu tập thành công.
Bài Học Sâu Sắc: Thái Độ Quyết Định Mọi Thứ
Từ câu chuyện này, chúng ta có thể rút ra những bài học vô cùng quý báu về cuộc sống:
Thái độ là mấu chốt của tu tập. Con đường đi tới thành công và giải thoát không phải chỉ phụ thuộc vào mức độ cố gắng hay hoàn cảnh khách quan, mà chủ yếu phụ thuộc vào thái độ và cách làm của chúng ta. Kinh Pháp Cú dạy: “Tâm là tiền phương của mọi pháp”. Tâm tư tích cực, vui vẻ, thoải mái sẽ dẫn dắt chúng ta tới những kết quả tích cực. Ngược lại, tâm tư bi quan, buồn bã sẽ cản trở tiến bộ.
Kiên tâm không giao động là yếu tố thứ nhất. Vị hành giả thứ nhất học chúng ta rằng, dù con đường còn dài, nhưng nếu chúng ta biết kiên trì, không sợ hãi, không chê bai, chúng ta sẽ từng bước tiến tới đích. Kinh Pháp Cú nói: “Vượt qua hàng dài người khác là khó, nhưng vượt qua chính mình mới là khó nhất”.
Vui vẻ và thoải mái tâm thần mở cánh cửa giải thoát. Vị hành giả thứ ba cho chúng ta thấy rằng, khi tâm thần hoàn toàn thoải mái, vui vẻ, không bị những lo lắng, sợ hãi kìm hãm, thì giải thoát không phải là một điều xa xôi, mà có thể đến ngay trong khoảnh khắc hiện tại. Đức Phật dạy: “Tâm thanh tịnh là Niết Bàn”. Khi tâm không bị những thứ vô minh che phủ, giải thoát đã hiện hữu.
Suy ngẫm thực tế về hạnh phúc và thành công. Trong cuộc sống, hạnh phúc và thành công không phải luôn có được từ những điều kiện khó khăn hoặc từ việc chịu đựng nhiều. Nhiều khi, hạnh phúc và thành công tới từ cách chúng ta nhìn nhận, cách chúng ta cảm nhận và cách chúng ta hành động. Nếu chúng ta biết điều chỉnh tâm thái, trí tuệ sẽ được khai mở, và giải pháp sẽ tự tìm đến chúng ta.
Thực Hành Bài Học Trong Cuộc Sống Hàng Ngày
Bài học từ ba vị hành giả này có thể được áp dụng vào cuộc sống thực tế của chúng ta:
Thứ nhất, hãy giữ tâm kiên tâm và lạc quan. Dù gặp khó khăn hay thất bại, hãy nhớ rằng những khó khăn đó chỉ là thử thách tạm thời. Kiên trì và lạc quan sẽ giúp chúng ta vượt qua.
Thứ hai, điều chỉnh tâm thái là điều tối quan trọng. Không phải cứ cố gắng hết sức là đủ. Chúng ta cần cố gắng với tâm thái thoải mái, vui vẻ, không bị sợ hãi hoặc tuyệt vọng che phủ. Kinh Pháp Cú nói: “Người hiền trí tu tập với tâm vui vẻ sẽ đạt được Niết Bàn”.
Thứ ba, học cách nhìn nhận lại những hoàn cảnh khó khăn. Có thể biến những hoàn cảnh khó khăn thành cơ hội để tu tập và rèn luyện bản thân. Khi nhìn nhận như vậy, khó khăn không còn là điều đáng buồn bã nữa, mà trở thành những bước đi quan trọng trên con đường tu học.
Thái độ chúng ta không chỉ quyết định mức độ hạnh phúc và thành công trong cuộc sống, mà còn quyết định tiến độ tu tập của chúng ta. Hãy học hỏi từ ba vị hành giả và điều chỉnh tâm thái của mình, bởi chính tâm thái đó sẽ dẫn dắt chúng ta tới những điều tuyệt vời trong cuộc đời.
