Viết dịch: HT. Thích Minh Châu
Mỗi chúng ta đều tìm kiếm hạnh phúc, nhưng ít người biết rằng con đường dẫn tới hạnh phúc thực sự nằm trong những bài học của Phật giáo. Câu chuyện tiền thân Đức Phật này không chỉ là một tích chuyện cũ kỹ, mà còn là một lời dạy sâu sắc về cách tu tập và nuôi dưỡng hạnh phúc tâm linh cho chính mình và những người xung quanh.
Trong kinh tích Phật giáo, có rất nhiều câu chuyện về các đời trước của Đức Phật, thể hiện những đức hạnh cao quý và quá trình tu hành vất vả của Ngài để cuối cùng đạt được Niết-bàn. Những câu chuyện này không chỉ giáo dục mà còn truyền cảm hứng cho người tu học hôm nay, giúp chúng ta hiểu rằng Đức Phật cũng trải qua nhiều kiếp sống, từng bước tu tập để hoàn thành công đức Phật đạo.
Câu Hỏi Về Con Đường Tới Hạnh Phúc Tinh Thần
Tại Kỳ Viên, có một triệu phú giàu có sinh ra một đứa con trai. Khi lên bảy tuổi, cậu bé đã thể hiện tâm trí tài giỏi và sự quan tâm sâu sắc tới hạnh phúc tinh thần. Một hôm, cậu bé đi tìm thấy cha và đặt ra một câu hỏi vô cùng sâu sắc: “Thưa cha, cửa nào sẽ đưa con đến hạnh phúc tinh thần thực sự?”
Người cha, dù là một triệu phú có nhiều tài sản, nhưng không thể trả lời câu hỏi này. Ông suy nghĩ: “Đây là một câu hỏi rất tế nhị. Ngoài Đức Phật toàn tri, không một ai trên trời dưới đất có thể trả lời câu hỏi này một cách tròn đầy.” Nhận ra điều này, người cha quyết định dẫn con trai đến Kỳ Viên để tìm kiếm lời chỉ dạy từ bậc Đạo sư.
Bậc Đạo sư Phật giáo ngồi giảng dạy giáo lý cho các môn sinh tại Kỳ Viên
Người cha mang theo nhiều vòng hoa, hương liệu, dầu thơm để dâng lên bậc Đạo sư. Sau khi đảnh lễ Thế Tôn, ông ngồi xuống một bên và tâu:
“Thưa Thế Tôn, đứa trẻ này có tâm trí tài giỏi, thiện xạo và quan tâm sâu sắc tới hạnh phúc tinh thần. Con hỏi cha một câu hỏi về cửa nào sẽ đưa con đến hạnh phúc tinh thần. Con không trả lời được, nên con đã đến yết kiến Ngài. Lạc lòng thay nếu Thế Tôn trả lời câu hỏi này.”
Bậc Đạo sư nói: “Nay cư sĩ, thuở trước ta đã được đứa trẻ này hỏi câu đó, và ta đã trả lời cho nó. Lúc bấy giờ, nó đã biết câu trả lời. Nhưng nay, nó không có nhớ được, vì đã đi qua nhiều đời kiếp.”
Câu Chuyện Về Tiền Thân Bồ-Tát Và Lời Dạy Vô Giá
Nói vậy xong, theo yêu cầu, bậc Đạo sư kể câu chuyện quá khứ:
Thuở xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Ba-la-nại, Bồ-Tát là một tiểu phú gia có rất nhiều tài sản. Con của Bồ-Tát mới có bảy tuổi đã có tâm trí tài giỏi, thiện xạo và quan tâm tới hạnh phúc tinh thần. Một hôm, nó đi đến hỏi cha nó về cửa nào sẽ đưa đến hạnh phúc tinh thần:
“Thưa cha thân, thế nào là cửa nào sẽ đưa con đến hạnh phúc tinh thần?”
Người cha trả lời nó với một bài kệ quý báu này:
Hãy tìm cầu không bệnh,
Là lợi đặc tối thường.
Giữ giới, kính trường thường,
Biết nghe học kinh điển.
Hãy tuỳ thuận Chính pháp,
Thoát ly các chấp thủ,
Chính sâu của ngũ nay
Đưa đến chân hạnh phúc.
Lời dạy về năm cửa tới hạnh phúc trong Phật giáo được truyền từ đời này sang đời khác
Những lời dạy này không phải chỉ là những vần thơ đơn giản, mà chúng chứa đựng toàn bộ con đường tu tập của Phật giáo. Bồ-Tát đã chỉ ra rằng hạnh phúc thực sự không nằm ở việc sở hữu nhiều tài sản hay thỏa mãn các dục vọng, mà nằm ở việc nuôi dưỡng những phẩm chất đạo đức cao quý.
Ý Nghĩa Của Năm Cửa Hạnh Phúc Trong Phật Học
Bài kệ mà Bồ-Tát dạy con có thể hiểu như năm con đường dẫn đến hạnh phúc tinh thần thực sự. Thứ nhất, ta phải tìm kiếm sự khỏe mạnh – không những về thể xác mà còn về tâm thần. Thứ hai, ta cần tìm những người bạn thiện – những người có những lợi ích tốt đẹp và có thể hướng dẫn ta trên con đường tu tập. Thứ ba, ta phải giữ gìn giới hạnh – tức là sống theo những nguyên tắc đạo đức. Thứ tư, ta phải trau dồi kiến thức – học tập kinh điển Phật giáo để hiểu rõ hơn về giáo lý. Thứ năm, ta phải theo đuổi Chính pháp – tức là sống sao cho phù hợp với những lời dạy của Đức Phật.
Những lời dạy này thể hiện rằng con đường tới hạnh phúc tinh thần không phải là một con đường có thể đi nhanh chóng hay dễ dàng, mà là một con đường đòi hỏi sự kiên trì, giác tỉnh và tu tập liên tục. Đó là lý do tại sao bậc Đạo sư nói rằng, dù vào kiếp trước, đứa trẻ đã được học những lời dạy này, nhưng do đã trải qua nhiều đời kiếp nên nó đã quên mất.
Lời Nhận Diện Tiền Thân Của Đức Phật
Bậc Đạo sư kể phá thoại này xong, Ngài nhận diện tiền thân: “Đứa con trai thời xưa là đứa con trai hiện tại. Vị đại triệu phú lạ lùng là Ta vậy.”
Lời nhận diện này mang ý nghĩa sâu sắc: nó cho chúng ta thấy rằng Đức Phật cũng đã đi qua con đường tu tập giống như bất kỳ một người tu hành nào khác. Ngài không phải sinh ra với toàn tri hay có những khả năng siêu nhiên sẵn có, mà Ngài đã phải học tập, trau dồi đức hạnh và kiên trì tu hành qua nhiều kiếp sống để cuối cùng đạt được Niết-bàn.
Sự tu tập của Bồ-Tát qua nhiều kiếp để đạt thành Phật Đà
Bài Học Cho Người Tu Tập Ngày Nay
Từ câu chuyện tiền thân Đức Phật này, chúng ta rút ra được những bài học quý báu cho việc tu tập hôm nay. Thứ nhất, hạnh phúc tinh thần không phải là kết quả của một ngày một đêm, mà là kết quả của sự tu tập liên tục qua nhiều thời gian, thậm chí qua nhiều kiếp sống. Thứ hai, chúng ta cần có sự kiên trì và không bao giờ nản lòng, vì ngay cả Đức Phật cũng phải đi qua nhiều giai đoạn tu tập. Thứ ba, chúng ta cần luôn nhớ rằng những lời dạy của các vị thiền sư và bậc Đạo sư là quý báu, và chúng ta nên lưu ý chúng để không quên mất như đứa trẻ trong câu chuyện.
Bài học này cũng nhắc nhở chúng ta rằng, dù chúng ta có quên mất những lời dạy và hạnh phúc tinh thần mà chúng ta từng biết, thì qua sự giáo dục, hướng dẫn của các vị thầy tu và qua sự tu tập của chính mình, chúng ta có thể tìm lại con đường đó. Hạnh phúc tinh thần không phải là một điều gì xa vời mà không thể đạt được, mà nó nằm trong chính tay chúng ta, chỉ cần chúng ta có quyết tâm và kiên trì thực hành.
Kết Luận: Con Đường Tu Tập Là Con Đường Tới Hạnh Phúc
Câu chuyện tiền thân Đức Phật về con đường tới hạnh phúc tinh thần không chỉ là một bài kể chuyện, mà còn là một bài học sâu sắc về con đường tu tập của Phật giáo. Nó cho chúng ta thấy rằng hạnh phúc thực sự không nằm ở sự sở hữu hay thỏa mãn các dục vọng, mà nằm ở việc nuôi dưỡng những phẩm chất đạo đức, giữ gìn giới hạnh, trau dồi kiến thức và theo đuổi Chính pháp.
Chúng ta nên áp dụng những lời dạy này vào cuộc sống hàng ngày, cố gắng tu tập và phát triển những phẩm chất tốt đẹp, để từng bước từng bước bước lên con đường tu hành. Dù con đường này dài và gian khó, nhưng nếu chúng ta kiên trì và không bao giờ nản lòng, chúng ta cũng sẽ đạt được hạnh phúc tinh thần thực sự, giống như Đức Phật đã đạt được. Hạnh phúc tinh thần là phần thưởng chắc chắn cho những ai sẵn sàng bước lên con đường tu tập với tâm thành và kiên trì.
