Trong mỗi chúng ta, có một con quỷ đói (hungry ghost) luôn luôn khát khao. Dù có bao nhiêu thực phẩm đến mấy thì con quỷ đó cũng không no được. Đó là sự thật sâu sắc mà Phật giáo phát hiện ra về tâm hành con người – một khía cạnh quan trọng của Bốn Thánh Đế.
Trong Phật pháp, khái niệm “ngạ quỷ” không chỉ đơn thuần là một loại hành động quả báo, mà còn là một biểu tượng sinh động cho sự đói khát, ham muốn vô tận của tâm thức nhân loại. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về con quỷ đói trong tâm mình và cách vượt qua nó để tìm được bình an thực sự.
Sự Đói Khát Không Bao Giờ Thỏa Mãn
Khi nói chuyện với những thương gia giàu có và thành công, ta khám phá ra một điều thú vị: mặc dù họ đã đạt được thành tựu mà nhiều người mong ước, họ vẫn cảm thấy có một cái gì đó trống vắng bên trong. Tuy họ thành công và có rất nhiều tiền, nhưng họ không thực sự cảm thấy hạnh phúc.
Ban đầu họ nghèo, nhưng nhờ những điều kiện nào đó mà họ liên tiếp thành công trong việc làm ăn. Họ càng ngày càng giàu, làm gì cũng thành công. Rất nhiều thương gia không được như vậy, nhưng thỉnh thoảng có người được như vậy. Đó là khi con quỷ đói được nuôi nên từ sự thất bại lúc trước.
Ta muốn sự thành công này, và khi may mắn có được nó rồi thì ta lại muốn có một sự thành công khác. Con quỷ đói không bao giờ thỏa mãn.
Người đàn ông nhìn xa xôi với biểu cảm suy tư, tượng trưng cho sự tìm kiếm vô tận của tâm
Chuỗi Mong Muốn Không Kết Thúc
Giáo dục là quan trọng. Ta muốn sự thành công nào đó, và khi may mắn có được nó rồi thì ta lại muốn có một sự thành công khác. Ban đầu ta nghĩ một bằng cấp là cần thiết, nhưng khi có được bằng cấp rồi ta lại thấy chưa đủ, ta cần có công ăn việc làm.
Có công ăn việc làm rồi, ta cần có nhà. Có nhà rồi, ta cần có xe hơi. Có xe hơi rồi, ta nghĩ phải có hai chiếc mới đủ. Thông thường là như vậy! Có những người muốn gì được đó, rất là lạ. Thành công việc này rồi thành công việc kia, rồi lại thành công nữa, nhưng họ cũng không bao giờ dừng lại được.
Nếu so sánh với những người khác thì người ấy đã quá giàu có, nhưng trong họ vẫn còn một cái gì đó không bao giờ được thỏa mãn, giống như khi khát nước mà ta cứ đằn muối vậy. Cứ đằn thì lại càng khát thêm. Điều đó chứng tỏ là trong mỗi chúng ta có một con quỷ luôn luôn đói, dù có nhiều thực phẩm đến mấy thì con quỷ đó cũng không no được.
Đó là con quỷ đói (ngạ quỷ) mà trong mỗi người chúng ta đều có. Không phải ta chỉ đói sự thành công thôi, ta còn đói hiểu, đói thương. Phần lớn chúng ta người nào cũng đói hiểu, đói thương.
Đói Hiểu Và Đói Thương – Hai Nỗi Khát Tâm Linh
Được một người hiểu rồi cũng cảm thấy chưa đủ, được một người thương rồi cũng cảm thấy chưa đủ. Nhiều khi có người ta tặng cho ta hiểu và thương nhưng ta cũng không có khả năng tiếp nhận và ta cứ tiếp tục đói.
Bức tranh nội tâm của mỗi con người là giống nhau. Đó là con quỷ đói, con quỷ trong ta luôn luôn tìm kiếm thứ gì đó để lấp đầy khoảng trống bên trong. Con quỷ đó không bao giờ no được, dù ta cho nó bao nhiêu thực phẩm nó cũng không thỏa mãn.
Chúng ta thường không nhận ra rằng chính sự đói khát nội tâm này là nguyên nhân của khổ đau. Nhiều người nghĩ rằng họ đau khổ vì họ thiếu cơm ăn, áo mặc, thuốc men, nhà cửa và tình yêu. Nhưng khi có được tất cả những thứ đó rồi họ vẫn đói như thường.
Quỷ vị nhìn lại xem mình có giống người ấy không? Ta là một con quỷ đói, không bao giờ ta cảm thấy no lòng và thỏa mãn được. Đó là một trong những nguyên do của khổ đau. Chúng ta đang đi trên con đường chạy tìm hạnh phúc, tìm cái gọi là “no đủ”. Chúng ta chạy như một con quỷ đói, chúng ta đi tìm hạnh phúc, đi tìm sự thật thứ ba nhưng chúng ta chỉ quanh quẩn trong sự thật thứ nhất.
Chết Khát Bên Cạnh Dòng Sông – Bài Học Từ Kinh Điển
Trong Kinh Bách Dụ, có câu chuyện của một anh chàng khát nước gần chết. Anh đi tới một dòng sông, nhưng không chịu uống nước. Anh nói: “Nước nhiều như vậy là làm sao tôi uống được!” Và cuối cùng anh ta chết khát bên cạnh dòng sông.
Quỷ vị đang cười anh ấy phải không? Người gì mà dám quá đi, có bao nhiêu là nước như vậy mà lại để mình chết khát bên dòng sông. Sự thật là hầu hết chúng ta đều hành xử như vậy!
Tại vì trong mỗi chúng ta đều có một con quỷ đói (ngạ quỷ) và con quỷ đó không bao giờ no được. Con quỷ đó trong ta cũng là nguyên nhân của sự khổ đau. Chúng ta là những người đang chết khát bên một dòng sông mà không biết cách uống nước.
Con quỷ đói trong kinh Phật – biểu tượng của sự tham lam và khát khao vô tận
Con Quỷ Đói Không Biết Yên Vui
Dừng lại thì một giọt nước thôi cũng đủ lấm mình no. Phải bắt đầu nói chuyện với con quỷ đói trong mình. Con quỷ ấy không bao giờ cảm thấy đầy đủ, dù ta có cho nó bao nhiêu thức ăn nó cũng không thấy thỏa mãn.
Ví dụ chúng ta đi xa nhà hai, ba, sáu tháng, hay một năm. Chúng ta mong ước được trở về nhà. Ta ngồi trên tàu thuỷ, trên máy bay hay trên xe hơi giờ này sang giờ khác và chỉ ước được về đến nhà. Về đến nhà, ta nói: “Home, sweet home!” (Căn nhà thật ấm cúng là mao!) và chúng ta mở cửa đi vào.
Nhưng ngay khi đang ở trong nhà chúng ta vẫn không cảm thấy thỏa mãn, và thế là vài ngày sau ta lại muốn bỏ đi. Màu giang hồ rèo gọi và ta lại muốn lên đường. Đó cũng là một con quỷ đói, ta không ngồi yên được, ta bị kéo theo.
Khi đi rồi lại thấy nhớ nhà và muốn quay trở về, nhưng về rồi thì lại không thể ở yên, lại muốn ra đi. Chúng ta chưa tìm ra được quê hương đích thực (true home) của mình nên chúng ta cứ đói mãi.
Hạnh Phúc Nằm Trong Giọt Nước Cam Lồ
Quỷ vị, nhìn lại xem mình có giống như người ấy không? Chúng ta chưa tìm ra được quê hương đích thực của mình nên chúng ta cứ đói mãi.
Chỉ khi nào con tim nóng hổi của chúng ta tiếp nhận được một giọt nước cam lồ thanh lương của Đức Thế Tôn thì chúng ta mới bắt đầu thấy: Mát lòng những giọt không / Bông đâu thuyền đã sang sông tới bờ. Hạnh phúc nằm ngay đó.
Cái mà chúng ta gọi là Niết bàn, nằm ngay trong giây phút hiện tại, nếu có được một giọt nước thanh lương tự bi của Đức Thế Tôn nhằm vào trái tim ta thì chúng ta sẽ cảm thấy hạnh phúc được liên tục.
Chúng ta không cần phải đi tìm xa. Ta phải bắt đầu nói chuyện với con quỷ đói trong mình. Để ý rằng, con quỷ ấy không bao giờ cảm thấy đầy đủ, dù ta có cho nó bao nhiêu thức ăn nó cũng không thấy thỏa mãn.
Hình ảnh dòng nước trong sáng tượng trưng cho giáo pháp thanh lương của Phật
Con Đường Thoát Khỏi Sự Đói Khát
Chúng ta không cần phải đi tìm xa. Sự thay đổi bắt đầu từ bên trong – từ việc nhận thức rõ về con quỷ đói trong tâm mình. Nhiều người vẫn đang tìm kiếm hạnh phúc ở những nơi sai lầm, những nơi bên ngoài, không biết rằng chính sự tham lam và khát khao vô tận mới là nguyên nhân của khổ đau.
Giáo lý Bốn Thánh Đế của Phật dạy rằng: Khổ đau tồn tại (Khổ Đế), khổ đau có nguyên do (Tập Đế), nguyên do đó có thể chấm dứt (Diệt Đế), và có con đường dẫn đến chấm dứt khổ đau (Đạo Đế). Con quỷ đói chính là Tập Đế – nguyên nhân của khổ đau.
Chúng ta cần nhận thức được rằng, không phải mọi thứ bên ngoài đều có thể làm chúng ta hạnh phúc. Hạnh phúc thực sự nằm trong việc hiểu được bản chất của con quỷ đói, chấp nhận nó, nhưng không bị chi phối bởi nó. Đó là lý do tại sao Phật giáo nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tỉnh thức (mindfulness) và định (concentration).
Lấy Lại Bình An Qua Sự Giác Ngộ
Nếu giác ngộ được thì chúng ta lập tức hết đói. Chúng ta không cần phải đi tìm xa. Ta phải bắt đầu nói chuyện với con quỷ đói trong mình. Con quỷ ấy không bao giờ cảm thấy đầy đủ, dù ta có cho nó bao nhiêu thức ăn nó cũng không thấy thỏa mãn.
Giáo pháp của Đức Phật là để giáo hóa con quỷ đói này. Thông qua thiền định, thông qua sự tỉnh thức, thông qua sự hiểu biết, chúng ta có thể dần dần làm yên tĩnh con quỷ đó. Khi con quỷ yên tĩnh, tâm chúng ta sẽ hạnh phúc.
Mục tiêu của việc tu tập Phật pháp không phải là để tích lũy thêm những gì từ bên ngoài, mà là để giảm bớt những ham muốn, những tham lam, những khát khao. Đó là con đường chính để thoát khỏi sự đói khát vô tận và đạt đến Niết bàn – nơi mà sự bình an và yên vui tuyệt đối tồn tại.
Hãy nhớ rằng, tất cả những gì chúng ta cần đều nằm ngay bên trong chúng ta. Chỉ cần một giọt nước cam lồ của giáo pháp, trái tim chúng ta sẽ được làm mát, con quỷ đói sẽ được yên tĩnh, và hạnh phúc sẽ xuất hiện.
Tài Liệu Tham Khảo:
-
Kinh Bách Dụ (Dhammapada): Tuyển tập những dụ ngôn của Đức Phật Shakyamuni, chứa đầy những bài học sâu sắc về bản chất của khổ đau và con đường giải thoát.
-
Bốn Thánh Đế: Giáo lý cốt lõi của Phật Pháp, giải thích bản chất, nguyên nhân, sự chấm dứt của khổ đau và con đường dẫn đến giải thoát.
-
Ngạ Quỷ (Preta) trong Phật Giáo: Một trong sáu cõi tái sinh, biểu tượng cho các chúng sinh bị chi phối bởi sự tham lam và khát khao.
-
Sư Ông Làng Mai: Một vị thiền sư hiện đại, người đã dày công dạy dỗ về những khía cạnh thực tế của Phật giáo, đặc biệt là về cách áp dụng giáo pháp vào đời sống hàng ngày.
