Trong một buổi preach tại rừng Kỳ-Đà, Shakyamuni Buddha đã dạy các Tỳ-kheo về chín pháp mà phụ nữ sử dụng để “rằng buộc” nam giới. Đây không phải là lời phán xét mà là một lời cảnh báo trí tuệ, nhằm giúp những người tu hành nhận rõ bản chất của ái dục – gốc rễ của khổ đau trong samsara. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu sâu sắc về giáo lý này và cách ứng dụng vào cuộc sống thực tế, dù bạn là người xuất gia hay tại gia.
Phật giáo Việt Nam, với truyền thống Mahayana phong phú, luôn nhấn mạnh rằng hiểu biết về ái dục là bước đầu tiên trên con đường tu tập. Kinh Tăng Nhất A-hàm ghi lại rõ ràng: “Người nữ thành tựu chín pháp rằng buộc người nam.” Những pháp này không chỉ là những thủ đoạn tình dục, mà là những sức hút mạnh mẽ của sự vướng mắc, thúc đẩy con người rơi sâu vào vòng luẩn quẩn của lust và attachment.
Chín Pháp “Rằng Buộc” là Gì?
Trong Phật giáo, “rằng buộc” (pali: bandhana) đề cập đến những sức hút mạnh mẽ giữ chân con người trong samsara. Theo Kinh Tăng Nhất A-hàm, Buddha liệt kê chín pháp mà phụ nữ thành tựu để “rằng buộc” nam giới:
1. Ca hát – Âm thanh quyến rũ
2. Múa – Những chuyển động dễ mến
3. Đàn – Âm nhạc du dương
4. Hát – Giọng nói nhẫn nại
5. Cười – Nụ cười tỏa sáng
6. Khóc – Những giọt nước mắt biểu cảm
7. Thương tìm cách thích hợp – Tình cảm chân thành
8. Tự dùng nhan sắc hình dung – Vẻ đẹp thể chất
9. Huyền thuật mê hoặc – Những thủ đoạn lôi kéo
Những pháp này không phải để lên án phụ nữ, mà để giáo dục nam giới về bản chất vướng mắc. Buddha dạy rằng: “Nay Ta quán sát các việc như vậy, người nữ thích rằng buộc người nam chặt chẽ, không cho thoát khỏi là như thế. Theo đó, người nam bị rằng buộc trong lao ngục.” Từ “lao ngục” ở đây không phải nơi giam cầm thực tế, mà là trạng thái tâm – sự lệ thuộc vào ham muốn, không tự do tâm thức.
Chín pháp rằng buộc trong Phật giáo là những sức hút của ái dục giữ chân con người
Ái Dục là Gốc Rễ của Khổ Đau
Theo Bốn Thánh Đế – nền tảng của tất cả những lời Phật dạy – ái dục (tanhā) là nguyên nhân gây khổ đau. Đó không phải ái dục ở khía cạnh thể xác, mà là sự khao khát, thèm muốn vô tận. Khi ta say mê, ta mất đi tuệ trí rõ ràng. Bị rằng buộc bởi ái dục, tâm thức bị chi phối hoàn toàn, không thể sống tự do và thực tại.
Trong cuộc sống người tại gia, lịch sử nhân loại ghi nhận rằng chỉ vì một nụ cười hay một giọt nước mắt, không ít anh hùng đã trở nên thân bại danh liệt. Câu thành ngữ “anh hùng khó vượt ái mỹ nhân” chính là minh chứng cho sức mạnh của ái dục. Khi bị rằng buộc bởi dục vọng, dù là người thông minh nhất cũng có thể mất đi lý trí, đưa ra những quyết định sai lầm có hậu quả suốt đời.
Tuy nhiên, Phật giáo không phủ nhận ái dục mà cách nhìn sâu sắc về nó. Ái dục không phải là điều xấu cần loại bỏ mà là điều cần hiểu rõ để không bị ái dục điều khiển. Đây là khác biệt lớn giữa tôn giáo khác – Phật giáo không chỉ yêu cầu kiềm chế, mà yêu cầu nhận thức. Nhận thức là chìa khóa.
Ứng Dụng cho Người Xuất Gia
Đối với các Tỳ-kheo (tu sĩ Phật giáo), người xuất gia ra đi để tìm kiếm giải thoát, Buddha đã cảnh báo: “Cái này nên học: tránh xa chín pháp rằng buộc này.” Việc tu hành không phải sống tránh xa phụ nữ, mà là rèn luyện định lực tâm thức.
Một Tỳ-kheo cần phát triển tính chất gọi là “minh niệm” (appamāda) – tỉnh thức đầy đủ trước những sức hút này. Không phải đốt cháy tâm huyết của con người trong sự khinh miệt, mà là nhìn rõ bản chất tạm thời của các hiện tượng (anicca), không thực (anattā), và khổ (dukkha) mà ái dục mang lại. Chính niệm lực này sẽ giúp người tu hành vượt qua những trở ngại trên con đường Thánh đạo.
Lịch sử Phật giáo ghi nhận không ít Tỳ-kheo đã thất thoát, quay về đời sống tục tại vì bị chín pháp này rằng buộc. Vì vậy, sự tỉnh thức liên tục là điều không thể thiếu trong cuộc sống tu hành.
Ứng Dụng cho Người Tại Gia
Với những người sống trong đời sống gia đình, ái dục là hiện tượng tự nhiên, thậm chí là cơ sở để lập gia đình. Vấn đề không phải ở ái dục mà ở cách chúng ta quản lý nó. Buddha dạy những người tại gia một cách tiếp cận khác biệt:
Đối với phụ nữ: Hãy hiểu rõ sức mạnh của mình và sử dụng nó một cách khôn ngoan. Nếu là một người phụ nữ thông minh, chăm sóc bản thân (nhan sắc, tâm hồn, tinh thần), hãy tạo niềm vui cho chồng – không phải thông qua những thủ đoạn mà thông qua sự chân thành, tấm lòng. Một người vợ có tuệ trí biết rằng sự “rằng buộc” bền vững nhất không phải từ ngoại hình mà từ sự đồng hành, ủng hộ và tình yêu chân thành.
Đối với nam giới: Khi hiểu rõ chín pháp này, bạn có thể tỉnh thức hơn trong các mối quan hệ. Hãy nhìn rõ bản chất các sự vướng mắc để không bị điều khiển hoàn toàn bởi dục vọng tạm thời. Tình yêu thực sự là sự lựa chọn tự do dựa trên sự tôn trọng, chứ không phải sự rằng buộc vô tư.
Hiểu rõ ái dục giúp người tại gia xây dựng gia đình hạnh phúc bền vững
Từ “Rằng Buộc” đến “Tự Do Tâm”
Một trong những bí quyết của Phật giáo là chuyển hóa: không phủ nhận, mà chuyển hóa. Thay vì coi ái dục là kẻ thù cần tránh, hãy nhìn nó như một cơ hội để tu tập. Khi hiểu rõ bản chất của “rằng buộc”, tâm bạn sẽ dần trở nên tự do.
Tự do không phải là thoát khỏi ái dục mà là không bị ái dục chi phối. Một người Phật tử thực sự là người có khả năng yêu thương mà không bị bó buộc, có quan hệ hạnh phúc mà không mất tự do tâm thức. Đó là cân bằng tuyệt vời giữa cuộc sống tại gia và tâm linh.
Kết Luận: Con Đường Giữa Hai Bên
Dạo này, xã hội hiện đại có xu hướng cực đoan: hoặc hoàn toàn khao khát vũ trụ ái dục, hoặc cố gắng dập tắt nó. Phật giáo Việt Nam đề nghị một con đường thứ ba – con đường Giữa (Majjhimā Paṭipadā). Đó là hiểu rõ bản chất của ái dục, rồi sống với nó một cách tỉnh thức và chân thành.
Cho dù bạn là người xuất gia hay tại gia, bài dạy về chín pháp “rằng buộc” này mang một thông điệp quý báu: Hãy tỉnh thức. Tỉnh thức trước những sức hút trong cuộc sống, tỉnh thức trước những lựa chọn của mình, tỉnh thức trước bản chất tạm thời của mọi vật. Chính từ sự tỉnh thức này, tâm bạn sẽ từng bước giải thoát, không phải thoát khỏi cuộc sống mà tự do trong cuộc sống.
Như Đức Phật dạy: “Các Tỳ-kheo nên học điều này!” – Cũng như là mời gọi tất cả chúng ta, dù ở vị trí nào trong đời sống, hãy cùng nhau trên con đường hiểu biết và giải thoát.
Tham khảo kinh điển:
- Kinh Tăng Nhất A-hàm, Tập III, Phẩm Chín nơi cơ trú của chúng sinh, VNCPHVN, 1998
- Bốn Thánh Đế trong Pali Canon
- Giáo lý Phật giáo Vietnamita – Truyền thống Mahayana
