Có một quan niệm phổ biến rằng người có danh phận, giàu sang là do phước báo, và những người có phước thì được phước nhiều hơn. Nhưng liệu điều này có hoàn toàn đúng? Giữa công danh, tiền bạc, tài năng, phước báo và đức hạnh, chúng ta cần hiểu rõ mối quan hệ phức tạp giữa chúng để có cái nhìn đúng đắn về giá trị thực của cuộc sống.
Phước Báo Không Phải Lúc Nào Cũng Thể Hiện Ra
Trên bề ngoài, nhiều người có vẻ “có phước” nhưng liệu họ thực sự có phước hay không thì khó có thể nhận biết. Như dân gian nói: “thấy đó chưa hẳn là chín, thấy lập là làng chưa chắc là vàng.” Giàu có nhất định là do phước báo? Không hẳn như vậy. Có phước thì được giàu nhưng không phải mọi cái giàu đều do phước. Có cái giàu do phước báo tạo tức từ quá khứ, nhưng cũng có cái giàu do tài năng. Thậm chí, có cái giàu do lừa gạt, lạm dụng, làm ăn bất chính.
Nếu nói giàu nào cũng do phước thì những người giàu do tham ô, buôn gian bán láo cũng được xem là có phước? Nếu là phước thì tại sao sau đó họ lại bị bắt, bị ngã tù? Điều này cho thấy rằng không thể chỉ dựa vào bề ngoài để đánh giá phước báo của một người.
Người thành công không nhất thiết là do phước báo mà có thể do tài năng và nỗ lực
Nếu giàu không phải lúc nào cũng do phước, liệu nghèo thì chắc chắn là do thiếu phước? Cũng không phải vậy. Người thiếu phước, phước ít thì không thể giàu, như xưa nói “tiểu phú do căn, đại phú do phước”. Có một số vị quan chức rất giàu nhưng cũng có những vị không giàu như vậy. Vậy nên giàu hay không còn tùy thuộc vào cách sống của người đó. Nhiều người có khả năng kiếm được nhiều tiền nhưng không thèm kiếm vì họ chỉ thích cuộc sống an yên. Cái giàu của những người như thế là giàu về tinh thần.
Tài Năng, Công Danh và Phước Báo Không Luôn Đi Cùng Nhau
Ngay cả cái gọi là tài năng và mối liên hệ giữa tài năng và thành công, giàu có cũng có năm bảy kiểu khác nhau. Có người dùng tài năng để kiếm tiền, nhưng cũng có người dùng tài năng để cộng hiến, giúp đỡ người khác một cách vô tư, không điều kiện. Ví dụ như những bác sĩ hay thầy giáo đều là những người có trình độ, tài năng nhưng họ tình nguyện đi lên miền núi, vùng sâu vùng xa để giúp đỡ đồng bào thì làm sao mà giàu được!
Gian dối, lừa đảo để chiếm đoạt tài sản của người khác có lẽ cũng là một loại tài năng, vì không tài thì không thể nghĩ ra những chiêu trò để qua mặt được người khác. Nhưng đó là cái tài đáng khinh chỉ, không phải cái tài đáng trọng. Do đó, có phước hay thiếu phước không thể nhìn vào bề ngoài mà đánh giá được. Có người hôm nay có vẻ rất “có phước” nhưng hôm sau lại bị bắt giam hoặc mất trắng cơ nghiệp chẳng còn gì.
Đức Hạnh – Phước Báo Thực Sự Không Xuất Phát Từ Danh Tiền
Trong lĩnh vực tôn giáo cũng như vậy. Không phải thầy vị nào làm chức lớn, có chùa to, nhiều tiền, nhiều tín đồ là có phước. Ngược lại, những vị không có công danh, tài sản thì cho là kém phước. Đức Phật là người có phước báo vô lượng nhưng mà Ngài có công danh, có tài sản nào đâu? Những người chỉ lo tu thôi, tránh duyên thanh tịnh thì làm sao có tiền tài và danh phận được, nhưng không phải là họ không có phước.
Đức Phật dạy rằng: “Cho một trăm người ác ăn không bằng cho một người thiện ăn. Cho một ngàn người thiện ăn không bằng cho một người giữ Năm giới ăn. Cho một vạn người giữ Năm giới ăn không bằng cúng dường một vị Tu-đà-hoàn. Cúng dường một trăm vạn vị Tu-đà-hoàn không bằng cúng dường một vị Tư-đà-hàm. Cúng dường một ngàn vạn vị Tư-đà-hàm không bằng cúng dường một vị A-na-hàm. Cúng dường một ức vị A-na-hàm không bằng cúng dường một vị A-la-hán…”
Chúng ta thấy Đức Phật không nói cúng dường cho người có phước thì được phước mà Ngài xác quyết rằng cúng dường cho người thiện, người lành, người biết tu và người chứng đạo mới được phước. Mà người thiện, người lành, người biết tu và người chứng đạo thực chất là những người có phẩm hạnh, đạo đức và làm lợi ích cho người khác.
Cúng dường người có đức hạnh mang lại phước báo thực sự
Chúng ta đừng thấy người thiện, người giữ năm giới hay các bậc chân tu chứng Thánh không trực tiếp làm lợi ích cho ai theo kiểu làm từ thiện, bỏ thứ vật chất mà cho rằng họ không có phước. Bản thân việc không làm ác đã là một hành vi bỏ thứ, giúp đỡ đời rất lớn rồi. Nếu xã hội mà ai ai cũng không làm ác thì xã hội đó sẽ không có tự nạn, tự tại tốt đẹp biết bao.
Đơn cử như giới không sát sinh chẳng hạn. Ta không cần phải phóng sinh nhưng chỉ cần không sát sinh thôi thì cũng đã đem đến sự an ổn, an lạc, an vui cho muôn loài rồi. Còn việc phóng sinh chưa chắc đã được như vậy, có khi tác hại và hệ lụy còn nhiều hơn. Việc bắt rồi thả, thả rồi bắt… làm cho môi trường sinh thái không lúc nào được yên. Bao nhiêu tự nạn, biến tướng cũng từ đó mà phát sinh.
Do đó, việc giữ giới không sát sinh coi có vẻ như không làm gì cả nhưng thực sự đã làm rất nhiều, nhìn như không có phước mà phước đức lại trồi dậy ở đây. Ngoài ra, người không sát sinh hay những người giữ giới nói chung, tâm tư lúc nào cũng hiền lành, trong sáng khiến cho người xung quanh luôn cảm thấy bình yên. Chúng ta chỉ giữ giới thôi mà còn được phước như thế thì các bậc Thánh chứng đạo phước đức sẽ sung mãn biết dường nào.
Vì Sao Công Danh Và Tiền Bạc Không Phải Phước Thực Sự
Nếu cho rằng cúng dường người có phước thì được phước nhiều hơn sao Đức Phật không dạy hàng Phật tử cúng dường cho Cơ sở Cấp Cô Độc mà lại dạy Phật tử cúng dường cho chư Tăng? Chư Tăng là những người không có tài sản gì cả, có thể nói là rất nghèo nhưng Đức Phật lại hết lời ca ngợi và còn nói rằng chính họ mới là phước điền vô thượng: “Chúng đệ tử như Lai là bậc phẩm hạnh, bậc diệu hạnh, bậc trực hạnh, bậc ứng lý hạnh, bậc chính hạnh, đáng được cung kính, đáng được tôn trọng, đáng được chắp tay, đáng được cúng dường, là vô thượng phước điền ở đời.”
Rõ ràng không phải cung kính, cúng dường người có phước thì được phước mà là cung kính, cúng dường người giữ giới thanh tịnh, có trí tuệ sáng suốt và làm lợi ích chúng sinh thì mới có phước vậy. Người cúng kính, cúng dường người có phước chưa chắc đã được phước như vậy, cũng có khi chỉ là tìm kiếm lợi ích chính mình.
Điều quan trọng mà chúng ta nên biết rằng, trong Phật pháp và cả ở thế gian, phước báo không phải là điều quan trọng nhất, quý giá nhất và đáng kính nhất. Điều mà tất cả mọi người đều kính trọng là đức chứ không phải phước. Một người giàu sang, danh phận có thể được rất nhiều người vây quanh, nhưng họ vây quanh để tìm kiếm lợi ích chứ không phải vì kính trọng. Thậm chí bề ngoài họ tỏ vẻ tôn trọng nhưng trong lòng có khi còn khinh khỉ và nói xấu sau lưng.
Đức hạnh là giá trị thực sự mà xã hội nên trân trọng
Khi lợi ích không còn nữa thì họ liền bỏ đi. Do đó mới có chuyện “Còn tiền còn bạc còn đề tử/ Hết cơm hết rượu hết ông tôi”. Nhưng người có đức thì lại khác. Những người vây quanh người có đức không phải để tìm kiếm quyền lợi mà là do lòng kính ngưỡng. Họ đến để học hỏi và mặc dù người có đức có thể rất nghèo, không danh phận nhưng trong thẫm tâm họ luôn luôn kính trọng, dù là ở trước mặt hay sau lưng.
Người có đức không chỉ được bạn bè thân hữu kính trọng mà ngay cả kẻ thù, nếu có, cũng phải kính trọng cái nhân cách và đức độ của họ. Ngay cả quý thần cũng phải nổ nang, kính sợ người có đức, “đức trọng quý thần kinh”.
Xã Hội Hiện Đại Quá Ám Ảnh Bởi Vật Chất
Có một sự thật đáng buồn là ngày nay một số người không còn coi trọng đức độ cũng như kính trọng người có đức như ngày xưa. Vật chất càng phát triển thì lòng tham, dục vọng của con người càng lớn. Người ta mê đắm, say sưa vào vật chất và lấy nó làm thước đo giá trị con người với nhau. Trong xã hội, người giàu, người có quyền thì được đề cao, được tuyên dương. Quyền lợi lấn át cả đạo đức, nhân nghĩa, tình người, và tính thần.
Vật chất nó đem lại cho con người nhiều lợi ích đến nỗi mà ngay cả một số người tu cũng bị lệ thuộc. Một số trường hợp tiếng nói của người nhiều tiền có sức nặng hơn tiếng nói của người nhiều giới hạnh. Đây thực sự là dấu hiệu không tốt trong đạo pháp vậy.
Có người nói xã hội giàu lên thì tốt chứ có gì xấu mà phàn nàn? Thì đúng là tốt nhưng không phải là không có cái xấu kèm theo. Điển hình là xã hội giàu lên, con người hưởng thụ nhiều nhưng họ thực sự có hạnh phúc hay còn đau khổ nhiều hơn? Rồi sự khai thác quá mức của con người là làm cho nguồn tài nguyên thiên nhiên cạn kiệt. Những điều này gây ra biết bao thiên tai nhân họa. Nói một cách không quá đáng rằng, con người càng hưởng thụ vật chất nhiều thì càng tự tiêu diệt mình nhanh hơn mà thôi.
Cần Tôn Trọng Đức Hạnh Hơn Công Danh Và Tiền Bạc
Trên đời này hễ người ta trọng cái gì thì cái đó trở nên quan trọng, được đề cao và thống trị xã hội. Nếu người ta trọng đồng tiền thì đồng tiền sẽ thống trị xã hội. Nếu người ta trọng đức hạnh thì đức hạnh sẽ thống trị xã hội. Do đó, chúng ta cần tôn trọng đức hạnh hơn công danh, tiền bạc để cho đức hạnh ngày càng được đề cao trong xã hội.
Chúng ta hãy nhớ rằng những người có công danh, tiền bạc dù là vì phước báo hay tài năng, nhưng nếu không có đức hạnh thì cũng vô ích. Họ chỉ trở thành những người đáng để cảnh báo, chứ không phải đáng để kính trọng. Ngược lại, những người dù không có gì về công danh, tiền bạc nhưng nếu có đức hạnh thì họ mới thực sự được kính trọng và là tài sản quý báu của xã hội.
Lời Kết: Hướng Tới Cuộc Sống Có Ý NGHĨA
Cuộc sống có ý nghĩa không phải được đo bằng số tiền trong ví hay vị trí công danh mà người ta nắm giữ. Nó được đo bằng đức hạnh mà người ta xây dựng, bằng lợi ích mà họ mang đến cho người khác, bằng tâm hồn trong sáng và lương tâm vô tội. Hãy chúng ta cùng nhau xây dựng một xã hội nơi mà đức hạnh được trân trọng, nơi mà lòng tốt được tôn vinh, và nơi mà sự giúp đỡ vô vị được kính ngưỡng hơn là công danh và tiền bạc.
Theo lời dạy của Đức Phật, hãy chúng ta cố gắng tu tập đức hạnh, giữ giới luật, phát triển trí tuệ và hoàn thành lợi ích cho chúng sinh. Khi đó, dù chúng ta không có công danh, tiền bạc nhiều, nhưng chúng ta sẽ được phước báo thực sự – phước báo của lòng kính ngưỡng, của lòng tin tưởng, và của sự an lạc tinh thần.
