Trong các bộ kinh Phật giáo, có những trường hợp bệnh dịch bùng phát ở một địa phương hoặc một quốc gia do nghiệp báo chung của cả cộng đồng đó, khiến những loại quỷ ác độc nhân duyên tạo tác dịch bệnh. Các vị giáo sư Phật giáo xưa cũng đã chỉ ra rằng khi toàn xã hội sống trái với chính pháp, những cơn tai ương sẽ liên tiếp xảy đến. Tuy nhiên, Phật Tổ cũng dạy rằng với lòng tâm tín kính đối với Tam Bảo và sự quy y chân thành, chúng ta có thể vượt qua những khó khăn lớn nhất. Câu chuyện về cách Đức Phật cứu giúp thành phố Tỳ Xá Ly khỏi đại dịch chính là một minh chứng sáng chói cho sức mạnh của nhân duyên, giáo pháp và đức tin.
Thảm Họa Tỳ Xá Ly – Khi Thiên Tai Gây Ra Vô Số Khổ Đau
Theo các bộ kinh Pali và Phạn, thành Tỳ Xá Ly (Vesali) – nước Công Hòa Lí Xa (Licchavi) là một thành phố giàu có, nhưng cũng trở thành nơi chứng kiến một trong những thảm họa tập thể lớn nhất. Câu chuyện kể rằng, miền Nam sông Hằng trời đổ mưa liên tục, từ ngày này sang ngày khác. Trong khi đó, phía Bắc suốt bốn năm tháng không có một giọt mưa nào rơi. Điều này đã khiến một thảm họa khô hạn đầu tiên bùng phát tại các tiểu bang phía Bắc, đặc biệt là kinh thành Tỳ Xá Ly.
Thành phố Tỳ Xá Ly cổ xưa bị ảnh hưởng bởi khô hạn và dịch bệnh
Nạn thứ nhất là khô hạn khủng khiếp. Đất đai nứt nẻ, các dòng nước tê liệt, ruộng vườn khó phát triển, mùa mưa thất bại, lúa gạo dự trữ không đủ sức cung cấp lương thực cho nhân dân. Mùa màng tàn tạ, cây cối khô cháy, không còn rau cỏ để ăn. Tình trạng đói khát trầm trọng từng ngày trải qua thành phố, khiến trẻ em, người già và những người yếu đuối là những nạn nhân đầu tiên.
Nạn thứ hai là vô số người chết. Vì đói kém kéo dài nên người chết rất nhiều, người sống không còn đủ sức mang xác ra để chôn cất hoặc hỏa thiêu. Họ chỉ viết việc quăng xác ra ngoài thành phố, mùi hôi thối tỏa khắp mọi nơi. Ác dạ-xoa (các loài chim ác quỷ) lùng hành quanh thi thể, làm tăng thêm sự sợ hãi và tuyệt vọng trong lòng dân chúng. Cảnh tượng tang thương này vô cùng kinh hoàng, khiến cả thành phố chìm trong u ám và nỗi đau xót.
Nạn thứ ba là dịch bệnh lan tràn. Vì xác chết chất đống, vì mùi thối nên dịch bệnh bùng phát mạnh mẽ. Những bệnh về đường ruột, bao tử (các bệnh liên quan đến dạ dày, ruột), bệnh dịch tả (do các nguồn nước bị ô nhiễm) cùng các bệnh truyền nhiễm khác lây lan nhanh chóng. Số người chết vì dịch bệnh tiếp tục gia tăng, khiến cảnh tượng thành phố trở nên còn tàn tệ hơn. Đó là lúc khi không chỉ thiếu lương thực, mà còn thiếu thuốc men, thiếu những vị bác sĩ có kinh nghiệm để chữa trị cho người bệnh.
Giáo Lý Nhân Duyên Tập Thể – Nguyên Nhân Thực Sự Của Thảm Họa
Khi lạnh lẽo bao trùm thành Tỳ Xá Ly, các vị vua và hội đồng tướng lĩnh đều rất lo lắng. Họ quyết định cử một đoàn sứ giả tới thăm Đức Phật để thỉnh cầu cách giải quyết. Khi đón tiếp đoàn phái viên, Đức Phật đã chỉ rõ ba nguyên nhân gốc rễ dẫn tới ba thảm họa ở Tỳ Xá Ly:
Thứ nhất là do nóng nực khô hạn. Đây là yếu tố thiên nhiên, những biến động khí hậu vượt ngoài tầm kiểm soát của con người. Tuy nhiên, Phật giáo không xem đây chỉ là cơn bão thiên nhiên ngẫu nhiên, mà còn là kết quả của nhân quả tập thể, là hậu quả của những hành động không thiện lập của cộng đồng trong quá khứ.
Đức Phật thuyết pháp với vua quan tướng lĩnh thành Tỳ Xá Ly
Thứ hai là do ác pháp phát sanh từ các vị lãnh đạo. Đây là yếu tố nhan nhân, khi những người đứng đầu nhà nước sống không đúng chính pháp, hành xử không công bằng, tham lam, nóng giận, hay còn gọi là “bất chánh” (không chính trực). Khi những vị lãnh đạo vi phạm đạo đức, cả xã hội sẽ bị ảnh hưởng, công dân sẽ mất niềm tin, những hành động không thiện sẽ lan tràn. Đây là yếu tố tâm lý và xã hội có tác động sâu sắc tới khuôn khổ đạo đức của một quốc gia.
Thứ ba là do chỉ thiên, thiên thần, thiên dạ-xoa bỏ đi. Những vị chỉ thiên và các vị thần linh bảo vệ thành phố, những tâm linh tốt lành, đã rời bỏ nơi đó vì không còn những điều kiện tinh thần tốt đẹp. Khi những thứ thiện lành rút đi, những thứ ác độc lại xâm nhập vào. Đây là yếu tố siêu nhân, thể hiện quy luật nơi thiện lành tập trung thì phúc báu đến, còn ác độc hội tụ thì họa ương ập tới.
Sự giảng dạy này của Đức Phật cho thấy rằng những thảm họa không phải xuất hiện vô cớ, mà luôn có nguyên nhân sâu xa liên quan tới nhân quả, đạo đức xã hội và những yếu tố siêu việt.
Cách Giải Quyết – Sức Mạnh Của Tam Bảo Và Nhân Duyên Tốt Lành
Sau khi phân tích nguyên nhân, Đức Phật hướng dẫn cách khắc phục bằng cách tập trung vào ba điều: tu tập giáo pháp, cải tạo đạo đức tập thể, và truyền tải sức mạnh siêu việt của Tam Bảo.
Đức Phật cùng với Tôn giả A Nan và 500 vị tỳ-khưu (những vị tu sĩ xuất sâm) đã thực hiện một nghi thức rất linh thiêng. Họ đi ba vòng quanh thành phố Tỳ Xá Ly suốt đêm, cùng nhau tụng kinh, nói về uy lực Tam Bảo, tuyên thuyết những bài pháp cao diệu và sâu sắc. Không gian quanh thành phố ngập tràn trong âm thanh kinh tụng thánh thiêng và cao diệu. Những vị chỉ thiên, thiên vân tập trung trong không gian, đều lắng nghe những bài kinh này. Họ cảm thụ được uy lực của Tam Bảo qua lời nói của Đức Phật và chư vị Tỳ-khưu, rồi họ cất lên những lời nguyện hộ trì Tam Bảo và nguyện bảo vệ quốc độ, nếu các vị vua và hội đồng tướng lĩnh biết sống theo chính pháp.
Điều kỳ diệu xảy ra vào hôm sau. Trời gầm gầm, một trận mưa cực lớn xuống từ từ không trời xuống, như những tầng nước khổng lồ được mở ra từ trên cao. Trận mưa lớn kéo dài cả ngày, cuối cùng những xứ hạn khô cằn nhất cũng được tưới mát. Hàng loạt xứ uế tạp tan đi mất. Nhân dân vui mừng, hò reo, hát ca vì thấy cơn khô hạn cuối cùng đã qua đi. Nước sạch được phân phối lại cho mọi gia đình. Lương thực từng chút chút được tích trữ trở lại. Dịch bệnh từng ngày từng ngày được tiêu trừ trong một thời gian ngắn sau đó.
Trận mưa kỳ diệu xuất hiện sau khi Đức Phật và chư vị Tỳ-khưu tụng kinh
Sau khi tuyên thuyết Pháp, Đức Phật cũng dạy cho vua quan, tướng lĩnh những bài kinh có liên hệ với chỉ thiên, phi nhân và các thần linh bảo vệ, hướng dẫn họ cách sống theo chính pháp để luôn được chỉ thiên che chở và hoan hỷ. Nhân dân thành Tỳ Xá Ly cùng vua quan, tướng lĩnh đều cảm tạ Đức Phật sâu sắc. Họ phát nguyện quy y Tam Bảo chân thành, thề trì giới cấm của Phật. Để tỏ lòng kính trọng, họ hùn góp tài vật, chung sức, chung lực hoàn thành công trình hùng vĩ “Ngôi Nhà Mái Nhọn” – một ngôi chùa tuy nhỏ nhưng trang nghiêm, để cúng dường Lão Thuyền Tôn và chư tỳ-khưu.
Bài Học Sâu Sắc Từ Câu Chuyện Tỳ Xá Ly
Sự kiện Tỳ Xá Ly không chỉ là một câu chuyện lịch sử Phật giáo, mà còn chứa đựng những bài học vô cùng giá trị cho thế hệ ngày nay. Thứ nhất, nhân quả tập thể là có thật. Khi toàn xã hội hành động không thiện, lợi dụng, lừa bịp, thì các loại bệnh, tai ương sẽ ập tới. Nhưng khi cộng đồng thức tỉnh, có lòng tin kính và sống theo chính pháp, thì những thứ thiện lành sẽ được phục hồi.
Thứ hai, lãnh đạo có trách nhiệm lớn. Những người đứng đầu xã hội, chính phủ, tổ chức cần phải sống đúng đạo đức, vì hành động của họ sẽ ảnh hưởng tới cả cộng đồng. Khi lãnh đạo lạc hướng, cả đất nước sẽ hứng chịu hậu quả. Đó là lý do tại sao Phật giáo xem lãnh đạo như những hạt nhân của sự thay đổi xã hội.
Thứ ba, uy lực Tam Bảo là vô cùng mạnh mẽ. Không phải chỉ có sức mạnh quân sự, kinh tế hay chính trị, mà sức mạnh tinh thần – đó là sức mạnh của giáo pháp chân thật, của đức tin chân thành – cũng có thể thay đổi hoàn cảnh. Khi một cộng đồng tập trung lòng, cùng chí hướng về Tam Bảo, những điều lạ thường có thể xảy ra.
Thứ tư, con người có khả năng tự cứu chuộc bản thân. Khác với những tôn giáo khác cho rằng chỉ những vị siêu việt mới có thể cứu độc chúng sinh, Phật giáo cho rằng Đức Phật là một người thầy, hướng dẫn chúng ta cách tu tập. Thành Tỳ Xá Ly được cứu không phải vì Đức Phật dùng sức thần thông, mà vì nhân dân tin kính Phật, tu tập giáo pháp, thay đổi hành động, suy nghĩ và tấm lòng của họ.
Bài Học Ứng Dụng Trong Đời Sống Hiện Đại
Để áp dụng bài học từ câu chuyện Tỳ Xá Ly vào đời sống hiện tại, mỗi Phật tử cần nhận thức rằng: Thứ nhất, hãy tu tập không ngừng. Dù gặp khó khăn hay tuyệt vọng, việc tu tập giáo pháp sẽ giúp chúng ta sáng suốt hơn, từ đó tìm được lối thoát. Ngay cả trong những cơn đại dịch bệnh tâm lý hay vật chất, những ai có nền tảng tu tập vững chắc sẽ ổn định hơn, an tâm hơn.
Thứ hai, hãy xây dựng cộng đồng Phật tử mạnh mẽ. Sức mạnh của cộng đồng nằm trong sự đoàn kết và mục tiêu chung. Khi tập thể chúng ta cùng nhau tu học, cùng nhau hỗ trợ, cùng nhau tu hành, những quyết định đạo đức sẽ trở nên dễ dàng hơn, những thử thách sẽ nhẹ nhàng hơn.
Thứ ba, luôn tin tưởng vào sức mạnh của Tam Bảo. Phật – người đã chứng được quả vị cao nhất, Pháp – những bài dạy không thể thay đổi được, Tăng – những người tu tập chân chính. Khi chúng ta tin kính Tam Bảo, chúng ta tin tưởng vào chính pháp và con đường tu tập.
Thứ tư, xây dựng nền tảng đạo đức cá nhân và xã hội. Không chỉ tu tập cho bản thân, mà còn cố gắng nâng cao đạo đức xã hội, khuyến khích những hành động thiện, chỉ trích những hành động ác. Từng cá nhân là một hạt nhân, khi tất cả những hạt nhân cùng phát sáng, cả xã hội sẽ sáng lên.
Câu chuyện Tỳ Xá Ly là một lời nhắc nhở rằng, Phật Tổ không chỉ dạy chúng ta cách tu tập cá nhân, mà còn hướng dẫn cách xây dựng một xã hội an lạc, công bằng và hòa bình. Khi mỗi người chúng ta sống theo chính pháp, khi cộng đồng chúng ta cùng nhau quy y Tam Bảo, không có thảm họa nào không thể vượt qua được.
Hãy ghi nhớ: Mỗi bước tu tập của chúng ta đều góp phần thay đổi thế giới. Không phải chỉ thay đổi bản thân, mà còn thay đổi cả cộng đồng, quốc gia, thế giới. Đó là ý nghĩa sâu sắc của việc tu học Phật pháp – từ cá nhân đến tập thể, từ hiện tại đến tương lai.
