Trong những ngày cận kề Phật đản, một lá thư tâm huyết được gửi đến đức Thế Tôn từ một vị tăng đang day dứt trước những biến cố trong Tăng đoàn. Đây không chỉ là tiếng lòng của một cá nhân, mà còn phản ánh nỗi đau chung của nhiều người con Phật khi chứng kiến những bất hòa trong cộng đồng tu học.
Lá thư bắt đầu với lòng biết ơn sâu sắc đối với Tam Bảo. Người viết nhắc nhở rằng mọi thứ trong đời sống tu hành – từ chiếc áo nâu sòng, bát cơm độ ngọ cho đến mái chùa che mưa nắng – đều là ân đức của đức Phật. Sống trong Tăng đoàn, được nương tựa chánh pháp, là phước báu mà không phải ai cũng có được.
Tăng đoàn xưa và nay: Bài học từ lịch sử
Nhìn lại thời Phật tại thế, Tăng đoàn cũng không phải lúc nào cũng hoàn hảo. Bên cạnh những bậc thánh tăng như ngài Xá Lợi Phất, Mục Kiền Liên, Ma Ha Ca Diếp, cũng có những vị còn yếu kém trong tu tập.
Tượng Phật và các đệ tử trong khung cảnh thiền định yên bình tại một ngôi chùa cổ
Điển hình như trường hợp Tu Đà Na đã từ bỏ gia đình để xuất gia nhưng vẫn quay về sống với vợ cũ, khiến xã hội đàm tiếu. Hay như Đề Bà Đạt Đa, nhiều lần chống phá Thế Tôn và chia rẽ Tăng đoàn. Có lần nội bộ Tăng đoàn xáo động đến mức đức Phật phải vào rừng sống độc cư suốt ba tháng, không phải để quay lưng với Tăng thân mà để tĩnh tâm và truyền năng lượng bình an cho đại chúng.
Thực trạng đau lòng của Tăng đoàn hiện đại
Tác giả lá thư đau xót khi chứng kiến những mâu thuẫn trong Tăng đoàn ngày nay. Có những vị tuy học giỏi, kiến thức Phật pháp sâu rộng nhưng chỉ dừng lại ở lý thuyết suông, không có công phu tu tập. Đau đớn hơn, họ lấy kiến thức làm “vũ khí” để công kích những huynh đệ đang gặp nạn thay vì dùng tình thương để nâng đỡ.
Hình ảnh Tăng đoàn trong buổi tụng kinh sáng với ánh nắng chiếu qua cửa sổ chùa
Câu hỏi “Cùng là con Phật sao không thương quý nhau?” tưởng chừng đơn giản nhưng chứa đựng nỗi đau khôn xiết. Khi những chiếc áo vàng – biểu tượng của giải thoát và giác ngộ – lại đứng trong hàng ngũ để lên án, bài trừ nhau thay vì lắng nghe và thương yêu, đó mới thực sự là điều đáng buồn.
Lời Phật dạy về Sáu pháp hòa kính
Đức Phật đã từng dạy về Sáu pháp hòa kính như nền tảng xây dựng Tăng đoàn hòa hợp. Các pháp môn như Tứ niệm xứ, Bát chánh đạo… không phải để tranh luận hơn thua mà để ứng dụng tu hành. Khi chỉ dùng giáo pháp để tranh biện, đấu tranh giữa tăng chúng, đó sẽ đem đến bất an và đau khổ cho số đông.
Trong kinh Samagama, khi nghe Sa di Cunda kể về sự chia rẽ của các đệ tử Nigantha Nataputta sau khi giáo chủ qua đời, đức Phật đã nhắc nhở về tầm quan trọng của sự hòa hợp trong Tăng đoàn. Ngài dạy rằng tranh luận về đúng sai, phải trái chỉ mang lại bất hạnh cho cả trời người.
Tình thương là liều thuốc chữa lành
Người viết thư nhận ra rằng dù tai nạn có lớn thế nào, huynh đệ trong Tăng đoàn vẫn đáng thương hơn là đáng trách. Tất cả chỉ vì chưa đủ tuệ giác và tỉnh thức để Phật tánh luôn biểu hiện. Khi một bộ phận trong cơ thể bị tổn thương, nhiệm vụ của những phần còn lại là chữa lành chứ không phải làm vết thương thêm đau.
Cảnh Tăng đoàn cùng nhau thực hành thiền hành trong khuôn viên chùa với cây xanh bóng mát
Ví dụ về gia đình rất sâu sắc: Không phải vì một đứa con hư mà cả gia đình trở nên xấu xa. Chính cách đối xử của gia đình – nếu chỉ mắng mỏ, đánh đập thay vì thương yêu, giáo dục – mới khiến gia đình thực sự suy tàn. Trong Phật pháp, đây chính là pháp nạn.
Nguyện ước cho một Tăng đoàn hòa hợp
Lá thư kết thúc với lời nguyện chân thành: Tăng đoàn hòa hợp, thương kính nhau. Khi nương tựa vào Tăng thân, mỗi người sẽ dễ dàng buông bỏ cái tôi cá nhân, nhận ra rằng con mắt, bàn tay và trái tim của tập thể luôn lớn hơn bất kỳ cá nhân nào.
Lấy giới luật làm thầy, lấy từ tâm để hóa giải, dùng chánh ngữ và ái ngữ làm chất liệu xây dựng – đó là con đường khôi phục Tăng đoàn từ những đổ vỡ. Bình minh của Phật pháp chỉ thực sự đến khi mỗi người nhìn cuộc đời với đôi mắt từ bi, lắng nghe với tấm lòng rộng mở và nói với nhau những lời ái ngữ.
Hình ảnh các vị Tăng cùng nhau nghiên cứu kinh điển trong thư viện chùa
Phật thân, Pháp thân và Tăng thân tương tức với nhau. Nuôi dưỡng Tăng thân chính là nuôi dưỡng Phật và Pháp thân trường tồn. Trong những ngày Phật đản sắp đến, món quà quý báu nhất mà Tăng đoàn có thể dâng lên đức Thế Tôn chính là sự hòa hợp, đoàn kết và cùng nhau thực hành chánh pháp.
