Đức Phật vừa giác ngộ, vừa truyền dạy cho chúng ta rằng không nên mù quáng tin tưởng vào bất kỳ lời dạy nào, kể cả những lời của chính Ngài. Thay vào đó, Phật khuyến khích chúng ta kiểm chứng, suy xét và chọn lọc thông qua kinh nghiệm cá nhân. Đó chính là tinh thần “lấy pháp làm chuẩn mực” – một nguyên tắc sống vô cùng quý báu trong quá trình tu tập và hành đạo của mỗi Phật tử.
Ngôn ngữ “pháp” ở đây không chỉ đơn thuần là các quy tắc hay giáo điều, mà là chính Phật pháp – lẽ thật về cuộc sống, về nhân quả, về đạo lý sâu sắc mà Đức Phật đã khám phá và dạy dỗ. Khi một người Phật tử lấy pháp làm chuẩn mực, họ đang đặt chính pháp ở vị trí trung tâm của mọi quyết định và hành động, thay vì bị chi phối bởi lời ca tụng, lời chê bai hay những bán kính cá nhân.
Pháp Là Chuẩn Mực, Không Phải Lời Người Đời Nói
Cuộc sống hàng ngày của chúng ta đầy ắp những tiếng nói: tiếng khen chê, tiếng bàn tán, tiếng góp ý từ xung quanh. Khi chúng ta đi chùa tu tập, có người nói: “Sao bà/anh còn đi chùa? Cái gì để mặc bộ đồ lam, đó là người đã đạo được giả!”. Hay khi chúng ta làm từ thiện, có người lại bảo: “Làm sao giúp được, đó là nghiệp của họ, chứ gì!”.
Phật tử hành động theo chính pháp không bị ảnh hưởng bởi lời bàn tán
Nếu như chúng ta sống theo lấy lời người đời làm chuẩn, chúng ta sẽ bị kéo lôi theo từng gió từng chiều, không bao giờ có được nền tảng vững chắc cho đạo hành. Nhưng nếu một người Phật tử thực sự lấy pháp làm chuẩn mực, họ sẽ tự tác ý, tự xem xét xem những lời nói đó có đúng với chính pháp hay không, có tuân theo luật nhân quả hay không, có phù hợp với lời Phật dạy hay không.
Theo lý thuyết nhân quả mà Đức Phật dạy, mỗi người chịu trách nhiệm về nghiệp của chính họ. Nhưng điều may mắn là Đức Phật đã xuất hiện trên thế gian để chỉ cho chúng ta con đường thoát khỏi vòng luân hồi, để giáo dục chúng ta rằng có những cách sống tốt đẹp hơn. Giáo dục đó không phải để làm chúng ta khổ thêm, mà là để chúng ta có thể chuyển hóa nghiệp của chính mình thông qua những hành động tích cực và nhận thức đúng đắn.
Sắc Sãi Nhận Biết Đúng Sai Từ Chính Phương Thức Hành Động
Một người Phật tử lấy pháp làm chuẩn mực sẽ phát triển khả năng sắc sãi – khả năng nhận biết, phân biệt rõ ràng những gì đúng, những gì sai, những gì có lợi ích cho tu tập, những gì là chướng ngại. Điều này không phải là sự chỉ trích hay lên án ai, mà là sự kiểm tra lại chính mình, xem những suy nghĩ, lời nói và hành động của mình có phù hợp với chính pháp hay không.
Lấy một ví dụ cụ thể: Hôm nay chúng ta đi chùa, có người nói xấu mình rằng “Cái bà/anh đó mặc bộ đồ lam, đó là người đã đạo được giả!”. Nếu mình sống theo lấy lời người đời làm chuẩn, chúng ta sẽ cảm thấy bị xúc phạm, muốn tranh cãi: “Sao bà/anh lại nói tui như thế? Tui không phải là người đạo được giả!”.
Nhưng một người thực sự lấy pháp làm chuẩn mực sẽ tư duy khác: Lời nói của người kia là chuyện của họ, ý kiến của họ là sự phán xét riêng. Còn chính tôi, tôi đã biết rõ rằng tôi đi chùa để học Phật, để tu tập, để chuyển hóa tấm lòng của chính mình. Liệu việc tôi chuyên tâm tu tập, rèn luyện đức hạnh, thực hành từ bi, luyện tập định tĩnh – tất cả những điều này có đúng với chính pháp không? Nếu đúng, tôi sẽ tiếp tục. Nếu sai, tôi sẽ điều chỉnh.
Đó là sự tự chủ, là sự tự tin vào pháp chứ không phải sự kiêu ngạo hay tự phụ. Khi chúng ta có nền tảng vững chắc về pháp, chúng ta không cần phải tranh luận hay phòng vệ bản thân trước từng lời bàn tán. Chúng ta đơn giản là hành động theo đúng những gì mình biết là đúng.
Kiên Định Theo Chính Pháp Thay Vì Theo Ý Kiến Của Đông Đông Tây Tây
Trong xã hội ngày nay, con người dễ dàng bị ảnh hưởng bởi dư luận công cộng. “Cái gì người ta nói? Cái gì người ta làm?” trở thành tiêu chí sống của nhiều người. Nhưng điều này là hoàn toàn trái ngược với tinh thần tu tập.
Khi chúng ta lấy pháp làm chuẩn mực, chúng ta không cần phải chờ đợi sự tán thành của ai cả. Mục tiêu của Phật giáo không phải là làm cho chúng ta vui hay khiến chúng ta sung sướng. Mà Đức Phật chỉ cho chúng ta thấy con đường dẫn đến an lạc và tự do. Việc chọn con đường đó hay không, việc hành động theo đó hay không, hoàn toàn là quyết định của chính chúng ta.
Khi một người khổ, bệnh tật, nghèo khó, đó là kết quả của nhân duyên quá khứ. Nhưng khi chúng ta có duyên để giúp đỡ họ, đó là cơ hội quý báu. Thông qua những hành động giúp đỡ này, chúng ta có thể dẫn họ tới con đường tu tập chính pháp, giúp họ từng bước chuyển hóa từ những tình huống khó khăn sang những điều tốt đẹp hơn. Nếu chúng ta kì kỳ rằng “Cái đau khổ này là nghiệp của họ, chứ gì mà tôi bận lòng?”, thì chúng ta đang bỏ qua những cơ hội quý báu để thực hành từ bi và tương trợ lẫn nhau.
Xin Tư Vấn Khi Cần Thiết, Nhưng Luôn Kiểm Chứng Bằng Chính Pháp
Tuy nhiên, người Phật tử cũng cần phải thừa nhận rằng tri thức của chúng ta không phải lúc nào cũng đầy đủ. Có những tình huống phức tạp, những câu hỏi sâu sắc mà chúng ta chưa thể hiểu rõ. Trong những trường hợp đó, chúng ta nên khiêm tốn xin tư vấn từ những vị thầy, những người có đạo hành sâu sắc, hoặc những sách vở kinh thánh về Phật pháp.
Nhưng điều quan trọng là khi đã nghe tư vấn xong, chúng ta vẫn phải đem những lời đó kiểm chứng lại với chính pháp. Đúng pháp hay không? Có tuân theo nhân quả không? Có hợp lý không? Không phải vì ai nói mà chúng ta tin, mà là chúng ta tin vì lời nói đó hợp với pháp.
Có nhiều việc chúng ta làm vì sức kỳ năng của chúng ta còn yếu, nhưng cũng có nhiều việc chúng ta không làm được là do chính chúng ta từ chối. Khi chúng ta bỏ cuộc, từ chối hành động theo pháp chỉ vì lời của người đời, chúng ta đang tự đặt ra những rào cản cho chính mình.
Lấy Pháp Làm Chuẩn Mực Là Con Đường Giải Phóng
Cuối cùng, lấy pháp làm chuẩn mực không phải là một khái niệm trừu tượng mà là một cách sống thực tế và mạnh mẽ. Đó là sự quyết tâm không để cho bất kỳ lời bàn tán, lời thổi phồng hay lời chê bai nào phủ đầu trên những điều mà chúng ta biết là đúng.
Khi chúng ta lấy pháp làm chuẩn mực, chúng ta sẽ có sự bình an nội tâm, sự tự tin vào những quyết định của mình, và sự kiên định trong hành động. Chúng ta không cần phải giải thích quá nhiều, không cần phải tranh cãi, không cần phải sợ hãi trước những tiếng nói chung quanh. Chúng ta đơn giản là sống đúng theo chính pháp mà chúng ta đã nhận thức và tin tưởng.
Đó là con đường mà Đức Phật đã chỉ dạy, là con đường mà các bậc Thánh hiền đã đi trước, và là con đường mà mỗi Phật tử có thể đi được nếu chúng ta quyết tâm. Hành trình tu tập của mỗi người bắt đầu từ sự chọn lựa – chọn pháp thay vì chọn theo ý đời.
(Trích dẫn từ pháp thoại “Ba tiêu chuẩn để hành động đúng đắn” của Đức Thích Thiện Tuệ)
Ghi chú: Nếu bạn thấy nội dung này hữu ích, xin hãy cân nhắc ủng hộ trang Phật Học 247 để chúng tôi tiếp tục cung cấp những tài liệu Phật giáo chất lượng cao, phục vụ cho công cuộc tu tập và phát triển tâm linh của cộng đồng.
