Trong truyền thống Phật giáo Việt Nam, khi người thân qua đời, các con cháu thường tổ chức các buổi cúng giỗ với những phẩm vật để tưởng nhớ và cầu mong họ được siêu sanh. Tuy nhiên, một câu hỏi triết học sâu sắc luôn đặt ra: liệu sát sinh những loài vật để cúng giỗ có thực sự mang lại những tác dụng tích cực cho những người đã khuất? Giáo pháp Phật dạy gì về vấn đề này?
Luật nhân quả theo dõi chúng ta như bóng theo hình. Nghiệp báo của việc sát sinh là rất nặng nề, chưa kể những ác nghiệp khác mà chúng ta đã và đang tạo tác. Nghiệp chồng chất lên nghiệp, không biết chừng nào mới trả cho xong. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, chúng ta cùng nhìn lại những giáo lý vô cùng quý báu mà Đức Phật đã truyền dạy.
Câu Chuyện Dê Trăm Kiếp và Lời Dạy của Đức Phật
Một ngày nọ, khi Đức Phật đang thuyết pháp tại tịnh xá Kỳ Viên, một số vị tỳ kheo hỏi Ngài một câu hỏi đầy ý nghĩa:
“Thưa Đức Thánh Tôn, có lợi ích gì khi giết dê, cừu và những sinh vật khác để cúng giỗ người thân đã qua đời?”
Đức Phật trả lời với giọng vô cùng sâu sắc: “Này các tỳ kheo! Không! Chắc chắn là không có gì tốt khi ta giết chết sinh vật, dù với mục đích là làm lễ cúng giỗ người chết.”
Rồi Đức Phật kể lại một câu chuyện Jataka (những câu chuyện về tiền kiếp của Phật) để minh họa cho lời dạy này. Trong quá khứ xa xưa, khi vua Brahmadatta trị vì xứ Baranasi, có một vị Bà La Môn quyết định làm lễ cúng giỗ để tưởng nhớ người thân và mua một con dê để giết. Ông nói với các đệ tử: “Các con hãy dẫn con dê này xuống sông, tắm rửa, ký cỏ, đeo vòng hoa vào cổ nó, rồi cho nó ăn và uống, sau đó mang nó về đây.”
Tín Hiệu Từ Nghiệp Quả: Khi Sát Sinh Tạo Ra Xoáy Ác Nghiệp
Trong khi các đệ tử đang tắm rửa và ký cỏ cho con dê, điều kỳ lạ xảy ra. Con dê bất cứ lúc nào cũng hạnh phúc nên cười, rồi lại bất ngờ khóc lòng tiếng. Các đệ tử, thấy hành vi lạ lùng này, quyết định dẫn con dê lên gặp vị Bà La Môn để hỏi nguyên nhân.
Con dê bắt đầu kể chuyện: “Tôi khóc vì tôi hiểu rõ ràng rằng tiếp theo, tôi sẽ bị giết. Nhưng tôi cười vì tôi biết rằng đây là kiếp sống cuối cùng của tôi dưới thân một con vật sẽ bị con người giết chết.”
“Khi đó, tôi là một vị Bà La Môn khác, cũng giết một con dê để cúng giỗ. Chỉ vì giết chết một con dê, tôi đã bị chết đột 499 lần. Vì thương cảm, tôi khóc cho ông. Ông sẽ bị chết 500 lần vì tôi.”
Lời kể của con dê vô cùng thiêng liêng và mang ý nghĩa sâu sắc. Nó cho thấy rằng mọi hành động, dù nhỏ bé đến đâu, cũng không bao giờ bị lãng quên. Luật nhân quả hoạt động với một sự chính xác tuyệt đối – cứ mỗi sát sinh tạo ra, nhân này tương ứng với một quả báo không thể né tránh được.
Con dê trong câu chuyện Jataka – minh họa sâu sắc về luật nhân quả sát sinh trong Phật giáo
Tác Động Sâu Sắc Đến Vong Linh Của Người Khuất
Vị Bà La Môn trong câu chuyện tỏ ra sốc và nhận ra rằng ông không thể bảo vệ con dê dù có mong muốn. Con dê nói: “Ông không hiểu đâu, sức bảo vệ của ông thì yếu, trong khi nghiệp lực sinh ra do những việc ác tôi làm thì rất mạnh.”
Vị Bà La Môn thấy sâu sắc vấn đề này và quyết định tháo giây cột con dê, sau đó nói với các đệ tử rằng không ai được phép làm hại con dê. Tuy nhiên, số kiếp của con dê đã định sẵn. Khi con dê cố gắng trốn chạy, một tia sét từ trời đánh vào một tảng đá lớn gần đó, làm nó vỡ thành mảnh nhỏ như dao, bay ra và chặt đứt đầu con dê.
Sự kiện này không phải là sự tình cờ mà là kết quả của luật nhân quả – tất cả những gì chúng ta tạo ra đều trở lại như một quả báo không thể tránh khỏi.
Những Ghi Chép Trong Kinh Phật Về Sát Sinh Trong Lễ Cúng Giỗ
Trong Kinh Địa Tạng Bồ Tát Bản Nguyện, Phẩm thứ bảy về Khuyến Tu Thành Đạo, Đức Địa Tạng Bồ Tát khi thừa cùng Phật đã khuyên báo chúng ta rằng:
“Những chúng sanh trong cõi Diêm Phù Đề, ngày lâm chung khi thân thuộc phải cẩn thận chớ có giết hại và chớ gây tạo nghiệp duyên chướng lành, cũng đừng tế lễ Quỷ, Thần, câu cúng ma quái. Vì sao? Vì việc giết hại cho đến tế lễ đó, không có một máy mũn chi lợi ích cho người chết cả, chỉ có kết thêm tội duyên của người đó làm cho công thêm sâu nặng hơn thôi.”
Kinh giáo này rõ ràng chỉ ra một sự thật: sát sinh để cúng giỗ không những không mang lại bất kỳ lợi ích nào cho người chết, mà ngược lại, nó còn kết thêm tội lỗi cho họ. Nếu người chết trước đây do sát sinh mà tạo nghiệp ác, thì khi con cháu lại sát sinh để cúng họ, họ phải chịu thêm tội lỗi từ những hành động này.
Hình ảnh tưởng niệm – những cách làm lễ tôn trọng Phật giáo mà không sát sinh
Sát Sinh Và Luật Nhân Quả: Một Vòng Xoáy Vô Tận
Qua câu chuyện này, chúng ta có thể thấy luật nhân quả theo dõi chúng ta như bóng theo hình. Nghiệp báo của việc sát sinh là rất nặng nề. Chưa kể những ác nghiệp khác mà chúng ta đã và đang tạo tác, mỗi lần sát sinh là một lần chúng ta “vay nợ” với vũ trụ.
Người chết lúc sanh tiền thích sát sanh để ăn, đây là vì tham ăn mà tạo nghiệp ác. Chính vì tội sát sanh mà họ đang chịu khổ năn. Khi bị năn rồi, họ đang tha thiết cầu xin con chắu thương họ mà tìm cách cứu năn cho họ bớt khổ. Người quá cố đã vong tu, chưa hiểu đạo, bị quả báo quá đau khổ, vì sát sanh hại vật nên họ chịu đủ những cực hình khủng khiếp trong tam đạo ác để trả nghiệp.
Con chắu không tìm cách cứu năn cho họ, những ngày giỗ sao nọ lòng nào lại đem máu thịt dâng cúng lên để họ bị kết thêm tội sát sanh mới. Đây là một hành động vô tình nhưng lại mang lại hậu quả khôn lường.
Cách Cúng Giỗ Đúng Đắn Theo Phật Giáo
Vì vậy, là người học Phật và hiểu Đạo, những ngày giỗ chạp chúng ta nên làm chay thanh tịnh, tụng kinh Niệm Phật, phóng sinh, ấn tống Kinh sách, làm các việc thiện, để hướng công đức cho họ và giúp họ sớm siêu sanh Tịnh Độ.
Nên giảm các hình thức ăn thịt uống rượu say, và tuyệt đối không sát hại sinh vật. Đừng là tiệc linh đình để trả ơn nghĩa thế gian, không có ích gì cho người mất cả. Nếu có thương họ thì nên nhớ một điều chớ nên sát sinh để cúng giỗ.
Chính vì vậy, khi cúng giỗ, chúng ta nên:
- Làm chay ăn cơm công đức: Nấu những món chay tinh khiết, tránh thịt cá
- Tụng kinh Niệm Phật: Đọc những bộ kinh để hướng công đức
- Phóng sinh: Thực hiện hành động từ bi bằng cách giải phóng những sinh vật
- Làm các việc thiện: Giúp đỡ người khác, từ thiện để tích lũy công đức
- Ấn tống sách vở Phật pháp: Phát hành những tài liệu giáo pháp để lan tỏa chánh pháp
Vị thánh cây – hình ảnh tượng trưng cho sự giác ngộ qua sự hiểu biết về nhân quả
Lời Dạy Vừng Vàng Của Đức Phật
Kết thúc câu chuyện, Đức Phật cho mọi người biết: “Trong kiếp đó, ta đã là vị thánh cây có khả năng can thiệp vào sự việc để cản lại lỗi lầm của con người.”
Vị thánh cây này đã quan sát tất cả mọi chuyện xảy ra, từ lúc mua con dê cho đến khi nó bị chết. Câu chuyện xem y hệt như một vở bi kịch sâu sắc. Rồi ông lấy ra một bài học từ câu chuyện này, để nhắc nhở và khuyên rằn Đám Đông: “Mỗi người đều biết rằng hậu quả của việc làm ác, là kiếp sau sẽ phải chịu khổ đau, cho nên chúng ta phải chấm dứt ngay việc giết chết sinh vật. Địa ngục khủng khiếp đang đón chờ những kẻ làm việc ác độc như thế.”
Sau khi vị thánh cây giải thích về luật nhân quả, ông đã làm người nghe cảm thấy rừng mỏ kinh hãi, đớn đau cho những ai phải đưa xuống địa ngục. Vì quá hãi sợ, nên mỗi người đã quyết định từ bỏ việc giết chết sinh vật để cúng giỗ người chết. Rồi vị thánh cây còn dạy dỗ mỗi người, học thêm về Giới Luật cũng khuyến khích mỗi người làm những việc thiện lành.
Hậu Quả Của Việc Làm Thiện Để Cúng Giỗ
Một thời gian sau, vị thánh cây mất. Vì đã làm nhiều việc thiện, nên vị thánh cây hướng quả tốt lành, do đó khi ông mất, ông đi theo nghiệp tốt của ông, nghĩa là về cõi tốt đẹp. Rồi qua nhiều thế hệ sau đó, mỗi người vẫn tiếp tục thực hành Giới Luật, và họ đã dành nhiều thời gian để làm việc từ thiện, cùng những việc làm lợi ích khác, thế nên nhiều người đã được tái sinh vào cõi trời.
Đó là một kết quả tuyệt vời của việc làm thiện. Mỗi hành động từ bi tạo ra một dòng chảy tích cực, không chỉ giúp người chết mà còn giúp cả những người làm việc thiện đó.
Kết Luận: Chọn Con Đường Giác Ngộ
Mặc dù Đức Phật đã nhập Niết Bàn cách đây hơn 2500 năm, những giáo lý tốt đẹp mà Ngài đã truyền trao cho chúng ta vẫn vẹn nguyên giá trị. Là người Phật tử, được học và lĩnh hội giáo Pháp của Ngài, chúng ta nên phân biệt được đâu là Chính kiến, đâu là Tà kiến, những việc nên làm và không nên, để ứng dụng trong thực tế cuộc sống và đem lại lợi lạc cho mình và cho chúng sinh.
Hãy chọn con đường từ bi, con đường láy sáng bằng cách thực hành những giáo lý của Đức Phật. Khi cúng giỗ người thân, hãy dùng những phương cách tôn trọng sự sống và quý trọng giáo pháp. Qua đó, chúng ta không chỉ giúp người chết mà còn tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn cho tất cả chúng sinh.
Bài viết liên quan:
- Sát sinh và hậu quả dưới góc nhìn của Phật giáo
- Có nên giết gia cầm để cúng người thân khi qua đời?
- Quan điểm Phật giáo về kẻ giết người và người bị giết hại
