Chơn Hướng Tâm
Hôn nhân là một trong những sự kiện quan trọng nhất trong cuộc đời của mỗi người. Đối với những người theo đạo Phật, đây không chỉ đơn thuần là một liên hệ tình cảm mà còn là một nhân duyên thiêng liêng, một cơ hội để hoàn thiện bản thân và cùng nhau tiến trên con đường tu tập. Để có một hôn nhân bền vững và hạnh phúc, những Phật tử cần lắng nghe khôn ngoan và những chỉ dẫn từ lời Phật dạy, vốn đã phê phán chính xác bản chất của tình yêu vợ chồng cũng như những yếu tố cần thiết để xây dựng gia đình hạnh phúc.
Trong các bộ kinh Phật đã ghi chép, Đức Phật đã dành nhiều lời dạy sâu sắc về tình yêu, hôn nhân và cách xây dựng gia đình theo nguyên tắc Phật pháp. Những lời này không chỉ phù hợp với thời đại Phật hoàng mà còn có giá trị áp dụng cho mỗi giai đoạn của con người trong quá trình tìm kiếm hạnh phúc.
Năm Điều Chồng Cần Thực Hiện và Năm Điều Vợ Cần Hành
Trong kinh Singalaka, Đức Phật đã phân định rất rõ về năm điều “thương yêu và hướng thuận” mà người chồng và người vợ cần thực hiện đối với nhau trong cuộc sống tương quan vợ chồng. Những chỉ dẫn này là nền tảng của mối quan hệ hôn nhân lành mạnh, gắn liền với lợi ích tinh thần của cả hai.
Người làm chồng được Đức Phật khuyên phải thực hiện năm điều:
-
Có lòng tôn trọng vợ mình – Đây là sự ghi nhận giá trị và nhân phẩm của người bạn đời, không coi thường hay mất tôn trọng.
-
Không bạo hành hay xúc phạm vợ – Tránh sử dụng bạo lực thể chất hay lời nói độc ác đối với người vợ trong mọi hoàn cảnh.
-
Trung thành với vợ – Giữ gìn lòng tân thành, không phản bội hoặc ngoại tình, bởi đó là căn cơ của lòng tin.
-
Giao quyền hành chính kinh tế cho vợ – Tin tưởng khả năng quản lý của vợ, không kiểm soát từng xu đó và tôn trọng quyền quyết định của vợ.
-
Thỉnh thoảng sắm sửa trang sức và quà tặng cho vợ – Biểu thị sự quan tâm và yêu thương qua những hành động thiết thực, nhắc nhở vợ rằng vợ luôn được chú ý và quý trọng.
Đức Phật dạy người vợ mười điều hành để có hôn nhân hạnh phúc theo chánh pháp
Tương tự, Đức Phật cũng chỉ dạy người vợ phải thực hiện năm điều đối với chồng:
-
Yêu thương chồng bằng cách thực hiện tốt bốn điều của người phụ nữ – Tức là chăm sóc gia đình, nuôi dạy con em, quản lý tài sản một cách tương xứng và chủ động.
-
Khéo léo tiếp đón bạn bè và gia đình – Giúp chồng xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với những người xung quanh, là người phối hợp chứ không phản đối.
-
Trung thành với chồng – Gìn giữ lòng thành tín, tôn trọng vị trí của chồng trong gia đình và trong lòng vợ.
-
Khéo léo gìn giữ tài sản và công sức của chồng – Không vô tư sử dụng tài chính gia đình, mà biết cách quản lý đúng đắn để tạo dựng của cải cho tương lai.
-
Khéo léo và nhanh nhẹn trong mọi việc – Luôn sẵn sàng, tích cực và chủ động trong công việc gia dục cũng như sinh hoạt hàng ngày.
Những lời dạy này không phải là những áp đặt độc đoán, mà là những nguyên tắc căn bản nhằm tạo dựng sự hòa hợp, tôn trọng lẫn nhau và hỗ trợ chân thành trong mối quan hệ hôn nhân.
Hôn Nhân Chính Là Sự Mở Đầu Của “Đồng Thuận”
Hôn nhân chính là sự khởi đầu tiên để thể hiện tâm tưởng “đồng thuận” trong cuộc sống của đôi lứa, nghĩa là sự gặp gỡ đồng cảm giữa hai trái tim yêu mến nhau, quyết tâm cùng nhau xây dựng một mái ấm gia đình đáng yêu. Khi tâm tưởng “đồng thuận” được thể hiện, hạnh phúc hôn nhân cũng trở nên sâu sắc hơn.
Dân gian Việt có câu nói “đồng vợ đồng chồng (hay thuận vợ thuận chồng) tất biến động cùng cạn”, ngụ ý sự hòa hợp giữa hai trái tim yêu nhau tạo nên sức mạnh, có khả năng vượt qua mọi gian nan thử thách trong cuộc sống hôn nhân gia đình.
Cặp vợ chồng Phật tử sắm sửa thực hành năm pháp "đồng thuận" để hôn nhân bền lâu
Từ những việc nhỏ cho tới những việc lớn, cả hai – vợ và chồng – cần phải cùng đồng tâm hiệp lực thực hiện. Nếu có lúc nào, nỗ lực không đạt kết quả như mong muốn, thậm chí có thất bại nào đó xảy ra, thì cả hai trái tim cũng biết cách vỗ về và an ủi cho nhau mà không hề ngã lòng. Không hề có cảm giác thất bại khi cả hai trái tim biết yêu thương, luôn luôn quan tâm chăm sóc đến độ đắn cho nhau.
Đức Phật xem hôn nhân không chỉ là nhân duyên để con người kết nối hạnh phúc thương yêu mà còn là cơ hội cho cả nhân (vợ cũng như chồng) hoàn thiện chính mình. Trong lời dạy của Ngài: “Này các gia chủ, khi cả hai, vợ và chồng, muốn thấy mặt nhau trong đời này, và cũng như muốn thấy mặt đời sau nữa, và cả hai người là đồng tín, đồng giới, đồng thí, đồng trí tuệ, thời trong đời hiện tại, các người được thấy mặt nhau, và trong đời sau cũng được thấy mặt nhau.”
Ngài nhấn mạnh bốn đức tính “đồng thuận – hướng thương”: đồng tín, đồng giới, đồng thí, đồng trí tuệ – như là điều kiện giúp con người xây dựng hạnh phúc hôn nhân vững bền. Đồng thời, Ngài cũng quan niệm hôn nhân là khởi điểm của tiến trình hoàn thiện bản thân hướng đến giác ngộ, ở đó hai trái tim luôn gắn kết song hành với nhau trong tình thương yêu và trong sự nỗ lực cùng thực hành Phật pháp.
Bốn Yếu Tố “Đồng Thuận” Để Hôn Nhân Bền Lâu
Đồng Tín nghĩa là cả vợ và chồng cùng nuôi dưỡng niềm tin và lòng tôn kính đối với Tam bảo: Phật-Pháp-Tăng. Đây là nền tảng tinh thần chung, giúp hai người cùng hướng về những giá trị cao cả, không bao giờ lạc hướng trong cuộc sống.
Đồng Giới tức là cùng phát nguyện sống theo các nguyên tắc đạo đức căn bản do Đức Phật giảng dạy dành cho người tại gia cư sĩ Phật tử. Điều này bao gồm năm giới: không sát sanh, không lấy của người không cho, không tà hạnh, không nói dối, không uống rượu; hoặc những hạnh tục khác như bát quan trai giới, mười thiện giới, v.v. Sự tuân thủ chung những nguyên tắc này tạo nên sự tin tưởng và tôn trọng giữa hai người.
Đồng Thí nghĩa là cùng nhau nuôi dưỡng và phát huy tâm thái từ bi thương ngưỡi thương vật, mong muốn được chia sẻ và sẵn sàng giúp đỡ người khác tùy theo khả năng và nhu cầu. Đây là cách để mở rộng tình thương từ gia đình ra toàn xã hội.
Bốn yếu tố "đồng thuận" giúp hôn nhân bền vững theo lời Phật dạy
Đồng Trí Tuệ tức là cùng nuôi dưỡng và thể hiện sự hiểu biết về lẽ thiện ác, về luật nhân quả, về cách thức hướng thiện cho cuộc sống hay phương pháp thoát ly phiền não nào khó khăn cho tự thân và cho người khác. Khi cả hai cùng chung một sự hiểu biết sâu sắc về cuộc sống, họ sẽ có cùng mục tiêu và phương hướng phát triển.
Những yếu tố này không chỉ giúp vợ chồng sống hòa hợp trong hiện tại mà còn xây dựng nền tảng cho tình thương bền lâu. Như Đức Phật dạy, khi cả hai cùng nuôi dưỡng bốn yếu tố này, họ sẽ gặp lại nhau trong nhiều kiếp sống tiếp theo, trong một tình trạng thái yêu thương thậm chí còn sâu sắc và cao thượng hơn.
Hôn Nhân Theo Lời Phật Dạy Là Con Đường Tu Tập Chung
Lời Phật về việc phát huy bốn phẩm chất giác ngộ – đồng tín, đồng giới, đồng thí, đồng trí tuệ – dành cho những người thương yêu nhau chân thật chính là nền tảng căn bản cho hạnh phúc lứa đôi, khiến cho cuộc sống hôn nhân cũng thêm vững chắc và cao đẹp. Chúng ta có thể nói rằng hôn nhân theo lời dạy của Đức Phật chính là sự kết nối tình yêu hướng thương, ở đây tâm hồn con người cũng trở nên trong sáng, nhu nhuyễn và hiền thiện, phẩm giá con người cũng được nâng cao và tỏa sáng.
Thương yêu nhau và cùng nỗ lực dắt dẫn nhau bước đi trên con đường thiêng liêng của Phật, cùng đồng tâm hiệp lực xây dựng mái ấm gia đình đúng như lời Phật dạy thì hạnh phúc cũng bền lâu và tình thương cũng trở nên cao thượng. Hôn nhân không phải là nơi mặn mà hay chiêu dụ những lạc thú tức thời, mà là con đường tu tập chung, nơi hai linh hồn yêu nhau cùng nhau tiến bước hướng tới giác ngộ.
Lời Kết: Con Đường Trên Hôn Nhân Phật Giáo
Sau cùng, những cặp vợ chồng trẻ có tâm lòng thương yêu nhau quyết tâm tiến tới hôn nhân thì nên lắng nghe và suy ngẫm kỹ bài kinh Phật có tên gọi “Xuân Đôi” hay câu chuyện Đạo Ý nhẹ nhàng giữa Đức Phật và đôi phu thê tình nghĩa mặn nồng sau đây để hoàn toàn yên tâm và tin tưởng về lẽ sống hôn nhân hướng thương theo tinh thần lời Phật dạy.
Trong kinh Nakula-Pita Sutta, Đức Phật đã ghi lại cuộc tối thoại giữa ngài và gia chủ Nakula:
“Một thời Thế Tôn trú ở giữa dân chúng Bhagga tại nơi Summumada ra, rừng Bhesakala, ở vườn Nai. Rồi Thế Tôn, vào buổi sáng đẹp y, cầm y bát, đi đến trú sở gia chủ cha Nakula, sau khi đến, ngồi xuống trên chỗ đã soạn sẵn. Rồi gia chủ cha Nakula và nữ gia chủ mẹ Nakula đi đến Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế tôn rồi ngồi xuống một bên.
Gia chủ cha Nakula bạch Thế Tôn:
– Bạch Thế Tôn, từ khi nữ gia chủ mẹ Nakula được đem về đây cho con khi con còn trẻ tuổi, con không bao giờ biết có điều gì xâm phạm đến vợ con, cho đến ý nghĩ cũng không, chẳng dứt nói gì đến thân. Vì rằng bạch Thế Tôn, chúng con muốn thấy mặt nhau trong đời này, mà còn muốn thấy mặt nhau trong đời sau nữa.
Nữ gia chủ mẹ Nakula bạch Thế Tôn:
– Bạch Thế Tôn, từ khi con được đem về đây cho gia chủ cha Nakula, khi con còn trẻ tuổi, con không bao giờ biết có điều gì xâm phạm đến gia chủ cha Nakula, cho đến ý nghĩ cũng không, chẳng dứt nói gì đến thân. Vì rằng bạch Thế Tôn, chúng con muốn thấy mặt nhau trong đời này, mà còn muốn thấy mặt nhau trong đời sau nữa.
– Vậy nên các Gia chủ, khi cả hai người, vợ và chồng, muốn thấy mặt nhau trong đời này, và cũng muốn thấy mặt sau trong đời sau nữa, cả hai người là đồng tín, đồng giới, đồng giới, đồng trí tuệ, thời trong đời hiện tại, các người được thấy mặt nhau, và trong đời sau, các người cũng được thấy mặt nhau.”
Cả hai, tín, bộ thí,
Sống chế ngự, chính mạng,
Cả hai vợ chồng ấy,
Nói lời thân ái nhau
Đời sống nhiều hạnh phúc,
Chờ đợi hai người ấy.
Kẻ ác không thích ý,
Cả hai giới hành lành,
Ở đây sống theo Pháp,
Giữ cấm giới đồng đắng,
Cả hai giới hành lành,
Sống hoan hỷ Thiên giới,
Hưởng hoan được thỏa mãn,
Đúng với điều sơ câu.
Lời Phật dạy về hôn nhân không chỉ là những lời khuyên mà còn là thế giới quan sâu sắc về tình yêu, trách nhiệm và sự tu tập chung. Khi hai người chọn sống theo lối dạy này, họ không chỉ xây dựng một gia đình hạnh phúc mà còn cùng nhau tiến trên con đường hoàn thiện bản thân, hướng tới giác ngộ. Hôn nhân Phật giáo chính là tình thương chân thật, là sự đồng hành trong cả hai đời sống này và những đời sống tiếp theo. Đó là cuộc hành trình của hai linh hồn yêu nhau, quyết tâm cùng nhau xây dựng một mái ấm gia đình tuyệt vời, vừa thoả mãn những nhu cầu tình cảm, vừa phục vụ mục đích cao thượng của tu tập Phật pháp.
