Trong suốt dòng chảy của luân hồi tái sinh, những mối quan hệ nhân quả trải dài qua nhiều kiếp. Con người và con vật, ngẫu nhiên hay định mệnh, đều liên kết bởi sợi dây nghiệp báo vô hình. Khi ta nhìn lại những câu chuyện từ kinh điển Phật giáo, rõ ràng thấy rằng không có gì là vô ích, không có tội lỗi nào biến mất hoàn toàn. Chính vì thế, ba câu chuyện về ba con dê sau đây là những minh chứng sống động về quy luật nhân quả: “Nghiệp tạo xưa, quả ứng nay.” Ba chuyện kể lại những người thân yêu kiếp trước, kiếp này đã thành kẻ cầm dao giết thịt và con vật bị dưới thớt máu. Có bao nhiêu người dám tin rằng, bạn bè thân thiết bên ta, lần tới có thể trở thành những con vật bị ta sát hại, hay thậm chí ta lại trở thành con vật để bị giết? Luân hồi phổ phái và tàn khốc như vậy, vậy thì ai biết cách thoát ra?
Câu Chuyện Thứ Nhất: Từ Vợ Thân Thích Trở Thành Con Dê
Vào đời Bắc Tông, Lưu Đạo Nguyên từng làm quan huyện lệnh Bông Khê. Sau khi thôi việc về quê, một hôm đến chơi nhà họ Tần, nghe lại một đêm. Nửa đêm nằm mơ thấy một phụ nữ khóc nói với ông rằng:
“Tôi là vợ của chủ nhà họ Tần này, tưởng đã đánh chết một người thiếp của chồng, vì thế phải đi làm thân dê. Hiện đang bị nhốt trong chuồng, sáng mai sẽ bị giết để đãi ông. Thân tôi dù chết cũng đáng tội chẳng tiếc gì, hiểm vì trong bụng đang có dê con, nếu lại vì tôi mà chết thì tội của tôi cũng thêm nặng.”
Lưu Đạo Nguyên đợi đến sáng mai đem chuyện ấy ra nói thì dê đã bị giết rồi. Cả nhà họ Tần nghe chuyện đều hết sức kinh sợ, liền đặt dê con trở lại vào bụng mẹ rồi mang ra đường chôn cất.
Trích An Sĩ Toàn Thư.
Câu Chuyện Thứ Hai: Hối Lỗi Vì Trộm Tiền
Vào đời Đường, ở Trường An có phong tục sau tết là mỗi người lần lượt thay nhau tổ chức yến tiệc đãi khách. Có ông chủ hiệu văn phòng phẩm tên là Triều Đại, đến phiên đãi tiệc mỗi khách về nhà.
Đúng ngày, một quan khách vừa tới thì thấy phía trên chiếc cỏi giã gạo có một bé gái khoảng 13-14 tuổi, bị buộc vào một sợi dây, trên người mặc quần xanh, áo trắng. Bé gái ấy khóc lóc nói với quan khách rằng:
“Tôi vốn là con gái của ông chủ nhà này. Năm xưa tôi lấy trộm của cha mẹ một trăm quan tiền, định dùng mua son phấn, nhưng rồi chết đi chưa kịp mua. Số tiền ấy hiện vẫn còn đặt nguyên ở nhà bếp, trong một cái lõi ở góc phía tây bắc. Tôi vì tội ấy mà nay phải là làm thân dê.”
Đứa bé gái vừa nói xong, quan khách nhìn kỹ lại thì chỉ thấy một con dê xanh đầu trắng, tưởng mình bị hoa mắt. Xong vì thấy kỳ quái nên vẫn nói lại với chủ nhà là Triều Đại. Họ Triều gần hỏi về hình dáng đứa bé, thì quả thật rất giống với con gái của ông, đã chết cách đây hai năm.
Lập tức ông vào tìm trong nhà bếp, quả nhiên có số tiền còn nằm nguyên nơi bé gái đã nói. Triều Đại liền mang dê vào chùa phóng sinh, lại phát nguyện từ đó cả nhà đều giữ giới, ăn chay.
Trích Pháp Uyển Châu Lâm.
Luân hồi tái sinh của con dê thể hiện sự liên kết nhân quả giữa các kiếp sống
Câu Chuyện Thứ Ba: Khi Trộm Tiền Không Kịp Dùng
Đời nhà Đường, trong khoảng niên hiệu Trinh Quán, quan Trường sư Nguyên vương phụ ở Kinh Triều là Vi Khả Khánh Trí có đứa con gái mất sớm. Cả hai vợ chồng đều hết sức đau đớn, thương tiếc.
Sau đó hai năm, Vi Khả Khánh Trí có dịp đãi khách, mua về một con dê để chuẩn bị giết thịt. Đêm đó, người vợ của Khánh Trí nằm mơ thấy con gái hiện về, mặc quần xanh, áo trắng, trên đầu giắc đôi trâm ngọc, khóc nói với mẹ rằng:
“Khi con còn sống, thường lấy tiền bạc của cha mẹ tiêu dùng mà không hỏi xin, nay phải đi làm thân dê để trả nợ. Sáng ngày mai con sẽ bị giết, con dê xanh đầu trắng chính là con đó, xin mẹ thương mà cứu vớt.”
Người mẹ thức giấc kinh hãi, lập tức đích thân đi xem, thấy con dê sắp bị giết thịt quả nhiên nửa thân màu xanh, đầu trắng, lại có hai chùm lông trắng trên đầu phẳng phất giống như đôi trâm ngọc. Ba lập tức báo gia nhân dừa lại không được giết.
Lát sau thì Vi Khả Khánh Trí đến, thấy khách đã tới mà việc nấu nướng còn chưa xong thì giận lắm, quất nạt nhà bếp. Nhà bếp sợ tới, lập tức phải giết dê. Đến khi dụng lên, khách mỗi không ai động đũa. Khánh Trí thấy lạ gần hỏi, quan khách đều đáp rằng: “Trong lúc giết dê, chúng tôi từ xa đều nhìn thấy đó là một đứa bé gái.”
Đến khi Khánh Trí hỏi lại người vợ mới biết rõ sự việc, trong lòng đau đớn muốn phần, không lâu sau phát bệnh mà chết.
Lời bàn:
Câu chuyện thứ hai và thứ ba tương tự nhau, cũng là trộm tiền của cha mẹ, cũng là bị đi làm thân dê. Nhưng trong chuyện trước thì dê không bị giết, còn trong chuyện này thì cuối cùng dê vẫn bị giết. Đó không phải do may mắn hay rủi ro, mà là do số tiền lấy trộm vẫn chưa dùng hết nên khỏi chết, còn đã chi dụng rồi thì phải chịu chết để đền tội.
Bài Học Về Luân Hồi Và Nghiệp Báo
Qua ba câu chuyện trên, ta thấy rõ ràng một chân lý sâu sắc mà Phật giáo đã dạy từ hàng ngàn năm trước: luân hồi tái sinh xoay vần, mỗi thứ đối với thật chí trầu, kiếp trước còn là người thân thiết ruột thịt bên nhau, kiếp này lại đã đổi vai thành “người cầm dao, vật dưới thớt” mà ăn thịt uống máu nhau. Đây không phải những chuyện tưởng tượng hoặc rùng rợn để dạy dỗ, mà là minh chứng sống động về luật nhân quả – những định luật vô cùng công bằng của vũ trụ.
Hành động trộm cắp, sát hại của cha mẹ là những tội lỗi lớn lao được lưu lại trong thân tâm như những dấu vết sâu. Chúng không bao giờ mất đi, chỉ chờ thời cơ để bộc lộ. Con dê được khuyên nhủ bởi cha mẹ nên biết hối lỗi, nhưng kiếp này vẫn phải chịu quả báo bằng cách trở thành con vật chịu kéo sắp bị xẻ thịt. Sự hối cải và cứu vớt từ gia đình mới là cơ duyên để thoát khỏi số phận ấy, hoặc ít nhất cũng giảm bớt quả báo.
Canh Cánh Với Những Người Thân Quanh Ta
Xét kỹ hơn, ta cần đặt câu hỏi cho chính mình: những người thân quanh ta, người mà ta cất giấu yêu thương, có thể trong quá khứ đã là những con vật bị ta sát hại hay không? Hay ngược lại, ta có thể trong một kiếp nào đó trở thành con vật bị chính những người thân ấy giết chết? Tính chất của nhân quả là không bao giờ sai lạc, không bao giờ tha thứ những hành động hung dữ một cách vô tội vạ.
Đặc biệt đối với những người có nghiệp chướng nặng nề – những người sát sinh thường xuyên, đạo đức hôi thối, dâm dục man rợ – thì thật sự không có gì đảm bảo rằng kiếp tới họ sẽ còn là người. Họ có thể trở thành con vật bị chính những người thân của họ sát hại, hoặc bị thiêu đốt, hoặc bị giết để thay mằn. Không có gì đảm bảo được cả.
Luân hồi phổ phái và tàn khốc như vậy, biến những tình cảm nhân thế thành những mối dâu phục tập. Máy móc báo ứng diễn ra âm thầm và chắc chắn, không có sự can thiệp nào có thể cứu chuộc ngoài việc tu hành, giữ giới, ăn chay, và phát nguyện tử tế.
Hành Động Để Thoát Khỏi Luân Hồi
Vậy thì có cách nào để ta bảo vệ chính mình và những người thân? Câu trả lời nằm trong chính những câu chuyện mà ta vừa đọc. Triều Đại phóng sinh con dê và phát nguyện toàn bộ gia đình giữ giới, ăn chay từ đó. Gia đình Vi Khả Khánh Trí cũng từ bỏ những thói xấu sau khi bị cảnh tỉnh.
Tìm đường thoát ra khỏi vòng luân hồi này không phải là một lựa chọn mà là một bắt buộc. Mỗi ngày ta ăn cơm, mặc áo, sử dụng những thứ trong cuộc sống, ta đều đang tích lũy nhân quả. Chỉ khi nào ta bắt đầu nhận thức về quy luật này, bắt đầu từ bỏ những hành động sát hại, bắt đầu giữ giới luật, bắt đầu tu hành – thì mới có cơ hội thoát ra.
Những người thân bên ta, hãy nhìn lại họ không chỉ với tình yêu của hiện tại, mà còn với tâm thức rộng mở biết rằng họ có thể từng là những con vật, hoặc tương lai sẽ trở thành những con vật. Chính sự hiểu biết ấy sẽ thúc đẩy ta trở nên nhân từ hơn, từ bi hơn, và quyết tâm tu hành để thoát khỏi luân hồi tàn khốc này.
Hãy nhìn lại những con vật xung quanh ta – các con dê, các con gà, các con cá – rồi tự hỏi: “Ai trong số họ từng là người thân của tôi?” Chính câu hỏi ấy sẽ giúp ta hiểu rõ hơn về sự cần thiết của lối sống từ bi và tu hành.
