Trên con đường tu tập hướng tới giải thoát, Đức Phật vì lòng thương xót chúng ta đã khuyên răn và nói cảnh báo rất rõ ràng. Có năm điều cần nên tránh trong quá trình tu hành Phật pháp. Nếu chúng ta không nghe lời dạy này, con đường tu tập sẽ trở nên vô vọng, công sức sẽ phung phí, thời gian mất đi, tinh lực uổng công, và cuối cùng là vô ích cả thảy.
Điều Thứ Nhất: Tránh Tranh Luận
Tránh tranh luận là cảnh báo đầu tiên
Tranh luận hơn thua là một trong những điều tai hại nhất trên con đường tu hành theo Phật giáo. Khi còn tranh luận hơn thua, tức là vẫn còn bản ngã to lớn ám ảnh trong tâm. Muốn khắc phục tranh luận hơn thua, chúng ta phải kìm nén được bản ngã, giữ gìn tâm hồn thanh tịnh.
Người tu theo Phật không nên dấn thân vào những cuộc tranh cãi vô ích. Khi gặp mâu thuẫn, thay vì cố gắng thắng người khác, chúng ta nên rút lui, khiêm tốn lắng nghe, học hỏi từ mỗi tình huống. Đây là biểu hiện của tâm từ bi, là dấu hiệu của sự phát triển tâm linh.
Muốn thắng người ngoài bằng tranh luận hơn thua, người đó sẽ khiến tâm mình sinh ra tức giận, bất mãn, bằn khuôn, báng bổ. Tâm sẽ không được yên tĩnh, không thể tu hành được. Ngoài ra, tranh luận hơn thua sẽ gây chia rẽ trong cộng đồng tu học, phá vỡ sự hòa hợp, hoà khí.
Người tu hành kiên định ngồi thiền trong khung cảnh tự nhiên yên bình
Điều Thứ Hai: Tránh Chỉ Trích Người Khác
Chỉ trích là cách che dấu những lỗi lầm của bản thân
Người tu theo Phật giáo không được phép chỉ trích, nói xấu người khác. Thay vào đó, chúng ta phải luôn tìm thấy điểm tốt trong người, không bao giờ nhìn thấy lỗi lầm của họ mà chỉ nhìn thấy những điểm yếu của bản thân mình.
Khi tu hành theo chánh pháp, chúng ta nên thể hiện lòng từ bi (tâm từ), chính vì điều này mà không thể chỉ trích, nói xấu người khác được. Lý luận về hành động xấu ác, chỉ trích kẻ khác là cách che dấu những lỗi lầm, những tật xấu, những sự ngu dốt của chính bản thân mình.
Những quả khổ đau do chỉ trích mang lại có liên quan gì đến cuộc sống tu hành của chúng ta? Tại sao chúng ta phải dính dáng vào những quả báo xấu ác mà chúng ta tạo ra bằng lời miệng? Chúng ta nên im lặng như những bậc Thánh nhân, nên sống với sự khiêm nhường và tôn trọng người khác. Đó mới là cách thực hành chánh pháp một cách đúng đắn.
Điều Thứ Ba: Tránh Phạm Giới
Giới luật là nền tảng của đạo đức tu hành
Giới luật của Phật là Đạo Đức, không phải để làm khổ chính mình, khổ người khác hay khổ chúng sinh. Người tu theo Phật giáo phải cố gắng tối đa để tránh phạm giới, để không phá vỡ giới, để không bỏ vứt giới luật.
Dù là những giới luật nhỏ nhất, chúng ta cũng phải cẩn thận giữ gìn, không nên xem thường chúng. Giới luật không phải là những quy tắc áp đặt hàng xóm, mà chúng là những lối sống tối ưu giúp chúng ta tiến gần hơn đến chánh pháp. Nếu bỏ qua những giới luật nhỏ, con đường tu hành sẽ trở nên vô ích.
Đừng nghĩ rằng giới luật của Phật chỉ dành riêng cho những vị Đệ tử tu sĩ của Phật mà còn dành cho tất cả mọi người, dù là tu sĩ hay cư sĩ. Khi giữ gìn giới luật một cách nghiêm túc, tâm sẽ được thanh sạch, hành động sẽ được điều chỉnh đúng đắn.
Điều Thứ Tư: Tránh Lý Luận
Lý luận là công cụ che dấu sự ngu dốt
Lý luận là một tật xấu của những người vô minh, dùng để che dấu những lỗi lầm, những tật xấu thời hư, những sự ngu dốt của chính bản thân. Khi gặp lỗi lầm, người lý luận sẽ tìm cách biện minh, giải thích, hay đổ lỗi cho người khác, không bao giờ thừa nhận sai lầm của bản thân.
Người không hay lý luận mới xứng đáng là một đệ tử của Phật. Người không lý luận là người im lặng như bậc Thánh nhân, chính là những bậc Tăng, Ni, cư sĩ Phật tử xứng đáng của Đức Phật. Họ biết rằng mỗi sai lầm là một cơ hội để học hỏi, để hoàn thiện bản thân.
Khi gặp phải những điều bất toại ý, thay vì lý luận, chúng ta nên suy ngẫm sâu sắc, tìm ra nguyên nhân thực sự của vấn đề, rồi tìm cách khắc phục. Đây là cách tiếp cận của những người có trí tuệ, những người thực sự tu hành theo Phật.
Điều Thứ Năm: Tránh Hội Họp
Hội họp dẫn đến chia rẽ và mất tâm
Hội họp là một điều bất lợi trong con đường tu hành, vì tụ hội thường sinh ra sự chia phe, nhóm lập. Những cuộc hội họp không cần thiết sẽ sinh ra nhiều chuyện phiền lụy, khiến cho cảnh sống tu hành mất đi bình an và an tĩnh.
Hội họp một cách thường xuyên, bề ngoài là giao lưu nhưng thực chất là tạo ra chia rẽ, lập phe, lập nhóm. Từ đó sinh ra ganh ghét, so sánh, đua đòi. Những điều này sẽ làm tổn thương tinh thần tu học, gây cản trở lớn lao cho sự phát triển tâm linh của mỗi cá nhân.
Hội họp còn dẫn đến tâm phóng dật, khiến tâm không thể tập trung vào việc tu hành. Người tu hành nên cân bằng giữa sinh hoạt cộng đồng và việc tu tập riêng. Những cuộc họp có mục đích cụ thể, góp phần vào sự phát triển pháp môn thì có ích, nhưng những cuộc hội họp vô ích, chỉ để tiêu khiển thời gian thì nên tránh.
Ứng Dụng Vào Thực Tế Tu Hành
Năm điều mà Đức Phật dạy để tránh không phải là những lệnh cấm vô lý, mà là những lời khuyên từ tâm từ bi, từ sự hiểu biết sâu sắc về con người và tâm linh. Khi chúng ta tuân theo những lời dạy này, tu hành sẽ trở nên hiệu quả hơn, tâm sẽ được thanh tịnh hơn, và con đường hướng tới giải thoát sẽ rõ ràng hơn.
Hãy bắt đầu từ hôm nay, từng bước từng bước tránh những năm điều này. Đừng chờ đợi điều kiện tốt, vì tu hành là việc lâu dài, cần sự kiên trì và nỗ lực hàng ngày. Mỗi lần chúng ta giữ được tâm, tránh được những điều xấu ác, chúng ta đang xây dựng nên hạnh phúc thực sự, hạnh phúc bền vững từ bên trong. Đó chính là con đường dẫn chúng ta hướng tới cảnh giới an lạc, thanh tịnh, giải thoát.
